Tìm vốn cho doanh nghiệp tư nhân

Gần 70% doanh nghiệp khó tiếp cận vốn ngân hàng

Tính đến cuối năm 2024, dư nợ tín dụng đối với DNTN tại các tổ chức tín dụng đạt khoảng 6,91 triệu tỷ đồng, tăng 14,72% so với năm 2023, chiếm khoảng 44% dư nợ tín dụng nền kinh tế. Theo NHNN, hiện có 208.992 DN nhỏ và vừa gần như là KTTN có dư nợ vay vốn ngân hàng.

Dù quy mô dư nợ tín dụng với khối DNTN ngày càng tăng, song hiện nay chỉ có khoảng 30-35% số DN này có thể tiếp cận vốn vay ngân hàng với tài sản thế chấp hiện có. Trong khi đó, chỉ có một số ngân hàng thực hiện cho vay dựa trên tài sản hình thành trong tương lai nhưng "rất nhỏ giọt".

Theo Chủ tịch Hiệp hội DNNVV Việt Nam Nguyễn Văn Thân, phần lớn DNTN tại Việt Nam chỉ có quy mô nhỏ và vừa, khả năng tiếp cận vốn ngân hàng vẫn còn nhiều hạn chế. DNNVV rất dễ bị “tổn thương” bởi các cú sốc đến từ thị trường như giá cả, đầu ra sản phẩm, nguồn nguyên vật liệu đầu vào.

Ông Nguyễn Tiến Lộc- Giám đốc Công ty cổ phần Chăn nuôi và Chế biến sữa Vĩnh Thịnh cho biết, là một trong các DN nhỏ và vừa, nhiều năm nay để có nguồn vốn quay vòng sản xuất kinh doanh, công ty phải thế chấp quyền sử dụng đất cho ngân hàng thương mại. Tuy nhiên, thời gian cho vay lại rất ngắn, chỉ khoảng một năm, khiến DN không thể yên tâm trong quá trình đầu tư vì vừa sản xuất lại vừa lo trả nợ ngân hàng.

"Một số chính sách ưu đãi cho vay tín dụng lãi suất thấp của Nhà nước cũng được các DN biết đến và đánh giá cao, tuy nhiên khi “gõ cửa” ngân hàng thì DN lại đối mặt với các điều kiện ngặt nghèo, khiến DN không thể vay được. Chúng tôi mong muốn được tạo điều kiện cho vay theo hình thức tín chấp với lãi suất ưu đãi"- Giám đốc Nguyễn Tiến Lộc cho biết thêm.

Từ kinh nghiệm vay vốn các ngân hàng, lãnh đạo Công ty Thái Hưng chia sẻ, các ngân hàng rất thận trọng trong việc xét duyệt khoản vay, tập trung tìm kiếm những DN có tiềm lực tốt, khả năng hấp thụ vốn cao và quản lý tài chính minh bạch. Nhiều ngân hàng quốc doanh áp dụng mức lãi suất cho vay thấp hơn so với thị trường nhưng lại rất kén chọn khách hàng, họ chỉ cấp tín dụng ở mức an toàn.

Xem xét cơ chế cho vay linh hoạt, đa dạng phương thức huy động vốn

Trong Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển KTTN, Bộ Chính trị đã đặt ra nhiệm vụ về cắt bỏ rào cản tiếp cận đất đai, tín dụng, dữ liệu, nhân lực chất lượng cao… với DNTN. Đây cũng là vướng mắc lớn nhất của DNTN khi tiếp cận vốn ngân hàng hiện nay.

Theo các chuyên gia, để khắc phục hạn chế này, huy động vốn cho đổi mới sáng tạo theo Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị là vấn đề nóng cần được quan tâm. Đổi mới sáng tạo được kỳ vọng sẽ giúp DN đột phá, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về khả năng tiếp cận nguồn vốn trung và dài hạn.

Ông Nguyễn Tuấn Việt- Giám đốc Công ty Xúc tiến Xuất khẩu VIETGO, cho rằng, bên cạnh các vấn đề khó khăn khi tiếp cận vốn vay, còn có một số yếu tố khác cũng không kém phần quan trọng, ảnh hưởng không nhỏ tới sự phát triển của DN nhỏ và vừa đó là kiến thức kinh doanh, khả năng nhanh nhạy nắm bắt thị trường, ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất và cơ chế của Nhà nước dành cho DN.

Ông Nguyễn Kim Hùng - Chủ tịch HĐQT Kim Nam Group cho biết: "Một DN bình thường mất khoảng 10-20 năm mới có thể trở thành DN vừa và lớn. Nhưng một DN công nghệ số hoặc áp dụng KHCN số chỉ cần 3-5 năm, dòng chảy nguồn lực tiền thông qua hệ thống ngân hàng thương mại là nhanh nhất, bơm vào cho KHCN, chuyển đổi số và cho DN, đặc biệt là DN khởi nghiệp".

Bà Lê Hoàng Uyên Vy- giám đốc điều hành Do Ventures kiêm chủ tịch Tổ chức Phát triển đầu tư vốn tư nhân Việt Nam (VPCA), cho rằng gói tín dụng ưu đãi riêng cho DN vừa và nhỏ, thông qua quỹ bảo lãnh tín dụng nhà nước là một bước tiến quan trọng trong hệ sinh thái. Việc thiết kế các gói bảo lãnh không yêu cầu tài sản thế chấp, hoặc áp dụng tiêu chí linh hoạt hơn với các DN đổi mới sáng tạo, có thể là một hướng đi giúp mở rộng khả năng tiếp cận chính sách cho đúng đối tượng.

Theo ông Nguyễn Văn Thân, cần có sự liên kết chặt chẽ giữa DN và các tổ chức tài chính. Trong đó, việc phát triển các mô hình tài chính thay thế như tín dụng chuỗi cung ứng, thuê tài chính (leasing), cho vay ngang hàng (P2P lending) cũng là giải pháp hữu hiệu giúp DN huy động vốn mà không phụ thuộc hoàn toàn vào ngân hàng. Trong đó, Hiệp hội có thể đóng vai trò trung gian, giúp kết nối DN với ngân hàng, tạo điều kiện để họ được đánh giá tín dụng một cách thuận lợi hơn.

Ở khía cạnh khác, các chuyên gia cũng đề cập DN có thể tìm vốn qua thị trường chứng khoán.

Tại hội thảo "Nghị quyết 68 về phát triển KTTN: Cơ hội nào cho các DN niêm yết và đại chúng?" - mới đây, đại diện UBCK Nhà nước cho biết, đối với nghị quyết 68, DNTN đã được xác định là lực lượng quan trọng nhất. Nghị quyết đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ có 1 triệu DNTN, và đến năm 2045 đạt 3 triệu.

Theo đó, TTCK sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc đón nhận làn sóng DN mới. Ngược lại, các DNTN cũng cần xem đây là kênh huy động vốn hiệu quả cho hoạt động sản xuất, kinh doanh dài hạn. "Chúng tôi thấy với các DNTN vừa và nhỏ, việc tiếp cận các nguồn vốn truyền thống như tín dụng thường gặp khó khăn về tài sản bảo đảm hoặc uy tín. Do đó, huy động vốn thông qua TTCK mở ra cơ hội rất quan trọng"- đại diện UBCK chia sẻ.