Tín dụng tăng tốc cuối năm

Tiền gửi lập kỷ lục, ngân hàng vẫn khát vốn

Theo Ngân hàng Nhà nước (NHNN), tính đến cuối tháng 9, tổng tiền gửi tại các tổ chức tín dụng đã tăng lên gần 16,18 triệu tỷ đồng. Trong đó, tiền gửi dân cư vượt 7,83 triệu tỷ đồng, mức cao nhất từ trước đến nay, tăng 10,86% so với đầu năm. Khối doanh nghiệp cũng nâng tiền gửi lên hơn 8,35 triệu tỷ đồng, tăng gần 9% so với cuối năm 2024.

Dù vậy, lượng tiền gửi huy động được vẫn thấp hơn rất nhiều so với quy mô tín dụng. Tính đến cuối tháng 9/2025, dư nợ tín dụng toàn hệ thống tăng 13,86%, đạt quy mô 17,78 triệu tỷ đồng.

Mặt bằng lãi suất tiết kiệm duy trì ổn định đến cuối tháng 9, sau đó bắt đầu được nhiều ngân hàng điều chỉnh tăng từ tháng 10 để đón mùa tín dụng cao điểm.

Sang tháng 11, phần lớn ngân hàng thương mại đều nâng lãi suất. Đáng chú ý, sau hơn một tháng đứng ngoài cuộc đua tăng lãi suất của nhóm nhà băng tư nhân, sang tháng 12, VietinBank trở thành ngân hàng quốc doanh đầu tiên nâng lãi suất huy động. Cụ thể, VietinBank tăng lãi suất ở loạt kỳ hạn ngắn, áp dụng cho hình thức gửi online. Kỳ hạn 1-2 tháng tăng thêm 0,4 điểm % lên 2,4%/năm; kỳ hạn 3-5 tháng tăng mạnh 0,5 điểm % lên 2,8%/năm. Các kỳ hạn 6-11 tháng tăng 0,6 điểm %, lên mức 3,9%/năm.

Hiện lãi suất phổ biến kỳ hạn dưới 6 tháng, nhiều nhà băng đã đẩy lãi suất lên mức trần 4,75%/năm theo quy định của NHNN. Các kỳ hạn dài ghi nhận mức 6-7%/năm tại nhiều ngân hàng mà không yêu cầu số tiền gửi lớn.

Ngày 1/12, NHNN đã bơm tiền mạnh thông qua thị trường mở với khối lượng lên hơn 37.709 tỷ đồng ở các kỳ hạn. Nhờ vậy kéo lãi suất tiền đồng trên thị trường liên ngân hàng giảm nhẹ. Trước đó, lãi suất liên ngân hàng tuần trước (từ ngày 24 – 28/11) tăng mạnh ở hầu hết kỳ hạn, phản ánh nhu cầu vốn ngắn hạn trong hệ thống đang gia tăng.

Theo Công ty TNHH Chứng khoán Vietcombank (VCBS), lãi suất tiền gửi tăng từ áp lực thanh khoản trong hệ thống ngân hàng gia tăng khi tín dụng dự kiến sẽ bứt tốc mạnh vào giai đoạn cuối năm; với mức tăng trưởng cả năm ước đạt 18-20%; thứ hai, rủi ro tỷ giá USD/VND vẫn hiện hữu; trong bối cảnh cầu ngoại tệ tăng vào mùa cao điểm nhập khẩu cuối năm.

“Mặt bằng lãi suất huy động có thể điều chỉnh tăng nhằm đáp ứng nhu cầu vốn và kiểm soát rủi ro hệ thống. Hệ thống ngân hàng, qua việc nâng lãi suất huy động vào thời điểm này, đang chuẩn bị cho một chu kỳ tăng tốc về nhu cầu vốn - điều phù hợp với định hướng tăng trưởng cao của năm 2026"- ông Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng, Trường Đại học Nguyễn Trãi nhận định. Ông Huy cho rằng, đây là giai đoạn quan trọng, bởi nền kinh tế đang hướng đến mục tiêu tăng trưởng 10% trong năm 2026 - mức đòi hỏi sự chuẩn bị sớm, đầy đủ và thận trọng về nguồn lực vốn.

Tiền gửi tăng kỷ lục thúc đẩy tăng trưởng tín dụng

Các chuyên gia cho rằng, mặt bằng lãi suất huy động có thể tiếp tục tăng tại một số ngân hàng thương mại cổ phần nhằm đáp ứng nhu cầu vốn và kiểm soát rủi ro hệ thống. NHNN ước tính mức tăng trưởng cả năm có thể đạt 19-20%, đánh dấu giai đoạn mở rộng tín dụng mạnh mẽ hiếm thấy trong gần 15 năm trở lại đây.

Tuy nhiên, điều này cũng đi kèm những thách thức về thanh khoản và kiểm soát chất lượng tín dụng. Các dự báo cho thấy, nếu tín dụng toàn hệ thống dự kiến duy trì mức tăng 18 - 20% trong năm 2025 - 2026, kéo tỷ lệ tín dụng/GDP lên trên 140%, cho thấy sự lệ thuộc quá lớn vào hệ thống ngân hàng. Theo báo cáo của BSC, dù tăng trưởng tín dụng ở mức cao, tuy nhiên, hệ số vòng quay tiền tiếp tục giảm, cho thấy dòng tiền trong nền kinh tế chậm lại và nhiều khả năng đang dịch chuyển vào các kênh tài sản như bất động sản và vàng thay vì chi tiêu, phù hợp với diễn biến giá tài sản hiện nay.

“Tăng trưởng tín dụng sẽ tiếp tục tăng tốc, vốn đã ở mức rất cao kéo theo mức đòn bẩy tài chính cũng vốn đã rất lớn” - ông Willie Tanoto - Giám đốc cấp cao của Fitch Ratings phụ trách các định chế tài chính châu Á – Thái Bình Dương, nhận định. Ông Willie Tanoto cho biết, triển vọng ngành ngân hàng hiện được Fitch đánh giá “trung lập đến tích cực” nhưng lưu ý rằng tín dụng nhiều năm liền tăng nhanh hơn GDP và “mật độ tín dụng” có thể lên tới 145% GDP vào cuối năm nay — mức đòn bẩy được đánh giá là bất thường với một nền kinh tế đang phát triển như Việt Nam. Điều này khiến hệ thống dễ tổn thương hơn, dù rủi ro chưa chắc xuất hiện ngay trong ngắn hạn.

Tại Diễn đàn Economic Insights 2025 được tổ chức mới đây, ông Sacha Dray - Kinh tế trưởng Ngân hàng Thế giới (WB) cũng cảnh báo, việc mở rộng tín dụng nhanh chóng đã làm tăng đòn bẩy tài chính trong hệ thống ngân hàng. Mặc dù chất lượng tài sản nhìn chung ổn định, với tỷ lệ nợ xấu (NPL) ước tính khoảng 6,6% năm 2024, nhưng khả năng hấp thụ rủi ro của các ngân hàng đang có xu hướng suy giảm. Điều này được thể hiện qua tỷ lệ bao phủ nợ xấu giảm xuống còn 80,4% (dự phòng rủi ro tín dụng/nợ xấu) vào quý III/2025. Từ đó, đặt ra thách thức lớn cho điều hành chính sách tiền tệ trong năm 2026.

Lãnh đạo NHNN trong các phát biểu gần đây cho biết sẽ tiếp tục kiểm soát dòng tín dụng vào các lĩnh vực rủi ro cao. Bà Phạm Thị Thanh Tùng - Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng (NHNN) cho biết, cơ quan điều hành yêu cầu các tổ chức tín dụng ưu tiên vốn cho sản xuất – kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên và động lực tăng trưởng, đồng thời mở rộng cho vay tiêu dùng và kiểm soát chặt chẽ dòng vốn chảy vào các ngành rủi ro.

Các dữ liệu cho thấy, đến cuối quý III/2025, tổng nợ xấu (nhóm 3 - 5) của 27 ngân hàng niêm yết đạt khoảng 274.050 tỷ đồng, tăng 19,1% so với cuối năm 2024, cao hơn mức tăng trưởng tín dụng, tương ứng tăng thêm 44.004 tỷ đồng trong 9 tháng năm 2025. Điều này phản ánh chất lượng tín dụng toàn ngành vẫn chịu áp lực, dù tăng trưởng tín dụng duy trì ở mức tích cực.