Tín dụng trong thế trận vĩ mô: ưu tiên ổn định, nâng chất lượng tăng trưởng

Đây là quan điểm chung được các nhà quản lý, chuyên gia kinh tế - tài chính và đại diện tổ chức tín dụng đưa ra tại diễn đàn “Thị trường tín dụng và những vấn đề kinh tế vĩ mô” do Viện Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh phối hợp với các đơn vị liên quan, cùng sự đồng hành của Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam (VietinBank) tổ chức sáng 24/12.

Kênh cung ứng vốn, công cụ điều tiết kinh tế vĩ mô

TS Võ Trí Thành - Viện trưởng Viện Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh nhấn mạnh: trong bối cảnh kinh tế thế giới và khu vực biến động khó lường, tăng trưởng toàn cầu chậm lại, rủi ro và bất định gia tăng, thị trường tín dụng tiếp tục giữ vai trò đặc biệt quan trọng. Đây không chỉ là kênh cung ứng vốn chủ yếu cho nền kinh tế, mà còn là một công cụ điều tiết mang tính chiến lược trong điều hành chính sách kinh tế vĩ mô.

Theo TS Võ Trí Thành, Việt Nam đang đặt mục tiêu tăng trưởng cao trong những năm tới, song tăng trưởng không chỉ cần nhanh mà còn phải bền vững, xanh và bao trùm. Để hiện thực hóa mục tiêu này, nền tảng quan trọng hàng đầu vẫn là giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, bao gồm kiểm soát lạm phát, bảo đảm an toàn hệ thống tài chính – ngân hàng, cân đối vĩ mô và củng cố niềm tin thị trường.

Thực tiễn những năm gần đây cho thấy, tín dụng đã đóng góp quan trọng vào quá trình phục hồi và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, đặc biệt trong bối cảnh DN gặp nhiều khó khăn sau đại dịch và trước những cú sốc từ bên ngoài. Tuy nhiên, cùng với những đóng góp tích cực, quá trình mở rộng tín dụng cũng bộc lộ không ít thách thức.

Tại diễn đàn, các đại biểu tập trung phân tích mối quan hệ giữa điều hành chính sách tín dụng và ổn định kinh tế vĩ mô; vai trò của tín dụng trong thúc đẩy tăng trưởng, hỗ trợ khu vực kinh tế tư nhân và các lĩnh vực ưu tiên; cũng như tác động của chính sách lãi suất, cơ chế tín dụng và các rủi ro tiềm ẩn đối với hệ thống ngân hàng, thị trường tài chính trong bối cảnh tín dụng tăng trưởng nhanh.

Ở góc nhìn chiến lược, TS Cấn Văn Lực - Chuyên gia kinh tế trưởng BIDV, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ cho rằng, Việt Nam đang đứng trước yêu cầu chuyển đổi mô hình tăng trưởng. Theo đó, mô hình mới cần kết hợp đồng thời ba yếu tố: đầu tư - bơm vốn - đổi mới sáng tạo, thay vì tiếp cận tuần tự như trước, nhằm đạt được tăng trưởng nhanh, bền vững và bao trùm.

TS Cấn Văn Lực nhấn mạnh, chưa có đủ cơ sở khoa học để khẳng định tăng trưởng tín dụng cần gấp đôi tăng trưởng GDP. Nhiều nghiên cứu quốc tế cho thấy, tỷ lệ tín dụng/GDP cần được kiểm soát ở ngưỡng hợp lý để tránh rủi ro hệ thống. Quan trọng hơn quy mô là chất lượng tăng trưởng, được quyết định bởi cơ cấu tín dụng và cơ cấu đầu tư.

TS Cấn Văn Lực dẫn chứng, hiện khoảng 80% vốn đầu tư công dành cho hạ tầng giao thông, trong khi y tế, giáo dục chiếm 15% và khoa học - công nghệ chỉ khoảng 0,5%. Do đó, nâng cao hiệu quả đầu tư và điều chỉnh cơ cấu phân bổ vốn hợp lý là yêu cầu cấp thiết để cải thiện chất lượng tăng trưởng trong trung và dài hạn.

Đồng bộ giải pháp để tín dụng phát triển bền vững

Các chuyên gia tại diễn đàn thống nhất nhận định, Việt Nam có tiềm năng lớn trong huy động nguồn lực tài chính, song quá trình này vẫn tồn tại nhiều điểm nghẽn, đặc biệt là sự mất cân đối khi hơn 50% vốn của nền kinh tế vẫn đến từ hệ thống ngân hàng. Điều này làm gia tăng áp lực lên tín dụng ngân hàng và tiềm ẩn rủi ro đối với ổn định tài chính.

Theo TS Cấn Văn Lực, để giảm áp lực lên tín dụng ngân hàng và hướng tới phát triển bền vững, cần đẩy nhanh cải cách thể chế hệ thống tài chính; hoàn thiện khung pháp lý cho các mô hình mới như tài chính xanh, tài chính số, thị trường carbon, trung tâm tài chính quốc tế; phát triển thị trường tài chính cân bằng hơn, trong đó tập trung thúc đẩy thị trường vốn, thị trường trái phiếu và thị trường phái sinh; đa dạng hóa các định chế tài chính như quỹ đầu tư, quỹ hưu trí, cho thuê tài chính.

Đồng quan điểm, TS Lê Xuân Sang - Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam và Thế giới cho rằng, cần tiếp tục đa dạng hóa nguồn vốn cho nền kinh tế thông qua phát triển thị trường chứng khoán, đặc biệt là thị trường trái phiếu, đồng thời tăng cường vai trò của các tổ chức xếp hạng tín nhiệm. Cùng với đó là lành mạnh hóa thị trường cổ phiếu, kiểm soát chặt các đòn bẩy tài chính phi chính thức và hoạt động fintech trong lĩnh vực chứng khoán.

Đối với tín dụng xanh, các chuyên gia đề xuất sớm ban hành đầy đủ các quy định liên quan đến chuẩn mực cấp tín dụng, đánh giá và quản trị rủi ro môi trường – xã hội trong hoạt động ngân hàng; xây dựng các cơ chế ưu đãi tín dụng gắn với mục tiêu chuyển đổi xanh, phát triển kinh tế tuần hoàn và tăng trưởng bền vững.

Về định hướng đầu tư, TS Lê Xuân Sang nhấn mạnh, cần ưu tiên các ngành Việt Nam có lợi thế so sánh cao, ít gây áp lực lạm phát, như năng lượng tái tạo (đặc biệt là điện gió ngoài khơi, điện mặt trời), các ngành phục vụ chuyển đổi số, thương mại điện tử trong nước và xuyên biên giới. Đồng thời, cần đẩy mạnh phát triển hệ thống ươm tạo công nghệ, hoàn thiện cơ chế đầu tư nhanh gắn với cải cách hành chính và sớm hoàn thiện hệ thống quy hoạch quốc gia, địa phương sau cải cách để tạo dư địa cho tăng trưởng.

Cũng tại diễn đàn, TS Phạm Xuân Hòe, ông Nguyễn Quốc Hùng và TS Vũ Đình Ánh đã cùng trao đổi sâu về tín dụng xanh, rủi ro quản trị trong điều chỉnh cơ chế tín dụng, cũng như vai trò của tín dụng trong thúc đẩy tăng trưởng gắn với ổn định vĩ mô. Các ý kiến đều nhấn mạnh, tín dụng là động lực quan trọng của tăng trưởng, nhưng mở rộng đến đâu, phân bổ như thế nào để vừa hỗ trợ phục hồi kinh tế, vừa bảo đảm an toàn hệ thống, là bài toán cần được giải quyết trên cơ sở thị trường và kỷ luật vĩ mô.