Chính sách mang lại hiệu quả thiết thực
Theo báo cáo, về thiết kế mẫu tàu cá, Bộ NN&PTNT đã ban hành quyết định phê duyệt và công bố 21 thiết kế mẫu tàu cá vỏ thép, 21 thiết kế mẫu tàu cá vỏ composit và Quyết định 5343/QĐ-BNN-TCTS ngày 23/12/2015 hướng dẫn, chỉ định địa phương thiết kế mẫu tàu cá vỏ gỗ. Các thiết kế mẫu tàu cá được ban hành tạo điều kiện cho chủ tàu lựa chọn áp dụng, đẩy nhanh tiến độ và giảm chi phí thiết kế. Trên cơ sở kết quả công bố của UBND các tỉnh, TP ven biển, Bộ NN&PTNT đã tổng hợp công bố trên phạm vi toàn quốc 213 cơ sở đủ điều kiện đóng mới, nâng cấp tàu cá, trong đó 71 cơ sở đóng tàu vỏ thép, 6 cơ sở đóng tàu vỏ composite, 136 đóng mới, nâng cấp, cải hoán tàu cá vỏ gỗ để ngư dân lựa chọn.
Tổng số tàu cá được đóng mới tăng thêm phân bổ cho các địa phương là 2.284 chiếc, trong đó tàu khai thác hải sản xa bờ là 2.079 chiếc, tàu dịch vụ hậu cần phục vụ khai thác hải sản xa bờ là 205 chiếc. Đến ngày 31/5/2017 các tỉnh đã phê duyệt 1.948 chủ tàu đủ điều kiện được vay vốn. Trong đó, chủ tàu đủ điều kiện đóng mới là 1.510 tàu trong đó tàu vật liệu vỏ thép 619 tàu, vỏ composite 149 tàu, vỏ gỗ 742 tàu), nâng cấp 438 tàu. Trong số 1.948 chủ tàu đã được phê duyệt đủ điều kiện đóng mới, nâng cấpcác ngân hàng thương mại đã ký hợp đồng tín dụng với 981 chủ tàu, số tiền cam kết cho vay là 9.710 tỷ đồng, đã giải ngân là 8.783 tỷ đồng.
Đến ngày 31/5/2017, số tàu đóng xong đi vào hoạt động là 666 tàu, trong đó theo nghề có 622 tàu khai thác và 44 tàu dịch vụ hậu cần (theo vật liệu vỏ thép 297 tàu, gỗ 347 tàu, composite 22 tàu; theo công suất từ 800 CV trở lên là 539 chiếc). Theo báo cáo của các địa phương, tàu cá đóng mới đi vào hoạt động đa số đạt hiệu quả khá, phát huy được nguồn vốn đầu tư, góp phần bảo vệ chủ quyền biển đảo, nhiều tàu đã trả nợ vốn và lãi cho ngân hàng theo hợp đồng tín dụng.
Trong đó tiêu biểu, tại Nam Định tổ hợp tác khai thác thủy sản Hoàng Nam có 3 tàu vỏ thép làm nghề lưới rê hoạt động đạt hiệu quả cao, doanh thu khoảng 3,5 tỷ đồng/tàu/năm, lãi trên 1 tỷ đồng/tàu/năm, thu nhập bình quân của thuyền viên trên 8 triệu đồng/người/tháng. Tại Nghệ An, ông Lương Văn Minh tàu vỏ thép số NA 97272 TS làm nghề lưới vây ở Quỳnh Long, Quỳnh Lưu, lợi nhuận của tàu đạt trên 4 tỷ đồng/năm, thu nhập người lao động trên 150 triệu/người/năm; ông Phạm Ngọc Sơn tàu NA 96678 TS ở Tiến Thủy, Quỳnh Lưu, làm nghề lưới chụp, lợi nhuận năm 2016 đạt khoảng 3 tỷ đồng thu nhập người lao động đạt trên 140 triệu đồng/người/năm.
Tại Bình Định có 49 tàu vỏ thép đi vào hoạt động, trong đó 24 tàu sản xuất đạt hiệu quả khá, lãi khoảng 60 - 80 triệu đồng/tàu/chuyến, các tàu vỏ thép đạt hiệu quả cao hơn từ 25 - 30% so với tàu vỏ gỗ. Tại Bà Rịa Vũng Tàu, tàu cá võ thép BV-96979-TS của chủ tàu Vũ Văn Sơn đi biển được 15 chuyến, lãi khoảng 300 triệu đồng/chuyến, cao nhất đạt 850 triệu, thuyền viên thu nhập khoảng 15 triệu đồng/người/chuyến (8 người/tàu).
Nhiều tàu hỏng được khắc phục
Tuy nhiên, trong quá trình hoạt động, 18 tàu vỏ thép của ngư dân tỉnh Bình Định đã xảy ra sự cố, hư hỏng. Số tàu cá trên do hai công ty đóng tàu là Công ty TNHH MTV Nam Triệu và Công ty TNHH Đại Nguyên Dương đóng. Đây là sự cố đáng tiếc và đang được UBND tỉnh Bình Định và các cơ quan có liên quan kiểm tra, xem xét, khẩn trương khắc phục để ngư dân tiếp tục ra khơi sản xuất khai thác thủy sản. Ngay sau khi có phản ánh, Bộ NN&PTNT và UBND tỉnh Bình Định đã khẩn trương, quyết liệt triển khai giải quyết sự cố.
Trong đó, Bộ NN&PTNT đã ban hành công văn đề nghị UBND các tỉnh, TP ven biển tăng cường kiểm tra, giám sát cơ sở đóng tàu và hướng dẫn thực hiện duy tu, sửa chữa tàu cá vỏ thép. Cùng với đó, từ ngày 24 - 31/5/2017, Tổng cục Thủy sản - Bộ NN&PTNT đã tổ chức Đoàn công tác đi kiểm tra thực tế các tàu cá bị hỏng tại nơi neo đậu và làm việc với Sở NN&PTNT Bình Định, kiểm tra công tác đóng mới tàu cá tại Công ty TNHH Đại Nguyên Dương, Công ty TNHH MTV Nam Triệu để xác định nguyên nhân gây hư hỏng tàu cá.
Đến nay, ngoài tỉnh Bình Định các tỉnh đã tiến hành rà soát các các tàu vỏ thép đóng mới theo Nghị định 67/2014/NĐ-CP, các tỉnh Thanh Hóa, Phú Yên, Quảng Nam cũng đã có báo cáo gửi Bộ NN&PTNT. Cụ thể, tỉnh Phú Yên đóng 5 tàu vỏ thép, có 3 tàu hoạt động bình thường, còn 2 tàu vỏ thép bị hư hỏng máy phát điện và cần cẩu, cơ sở đóng tàu và chủ tàu đã kịp thời khắc phục, sửa chữa và tàu đã hoạt động bình thường.
Tỉnh Thanh Hóa đã rà soát 23 tàu vỏ thép được đóng mới đưa vào hoạt động, có 18 tàu bị trục trặc về máy phát điện, cần cẩu, tời, hầm bảo quản. Chủ tàu đã phối hợp với cơ sở đóng tàu khắc phục sửa chữa, đa số tàu đã hoạt động bình thường, hiện còn 2 tàu đang còn đậu ở cảng để sửa chữa máy phát điện.
Tỉnh Quảng Nam đóng mới 35 tàu vỏ thép hiện, đã có 34 tàu đi vào hoạt động bình thường, còn 1 tàu đã hạ thủy, chưa đi hoạt động vì chủ tàu không chấp nhận máy chính do cơ sở đóng tàu lắp đặt. Các tỉnh còn lại đang tiếp tục kiểm tra, rà soát về chất lượng và hiệu quả họat động của tàu cá vỏ thép được đóng mới theo Nghị định 67/2014/NĐ-CP.
Bộ NN&PTNT đã yêu cầu Tổng cục Thủy sản chỉ đạo Trung tâm Đăng kiểm tàu cá có báo cáo về việc giám sát đóng mới tàu cá vỏ thép trong toàn quốc và báo cáo giải trình việc giám sát đóng mới tàu cá của tỉnh Bình Định. Đồng thời, nghiêm túc kiểm điểm trách nhiệm tập thể lãnh đạo, đăng kiểm viên có liên quan trong việc giám sát đóng mới tàu cá, đăng kiểm tàu cá bị hư hỏng. Đặc biệt, tạm đình chỉ công tác các đăng kiểm viên có liên quan, kiểm điểm trách nhiệm và chờ có kết luận chính thức để xử lý theo quy định.
Tiếp tục rà soát
Trên cơ sở báo cáo của UBND tỉnh Bình Định, để sớm khắc phục sự cố đối với các tàu cá vỏ thép, giúp ngư dân yên tâm vươn khơi bám biển, đồng thời, xử lý nghiêm các vi phạm, không để tái diễn, Bộ NN&PTNT kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét, chỉ đạo một số nội dung. Thứ nhất, giao UBND tỉnh Bình Định chỉ đạo các cơ quan, đơn vị liên quan tiếp tục yêu cầu cơ sở đóng tàu thực hiện cam kết, có kế hoạch cụ thể khắc phục các sai phạm. Đồng thời chỉ đạo, tổ chức giám sát việc khắc phục hư hỏng của tàu cá, để sớm đưa tàu cá trở lại hoạt động, giúp ngư dân vươn khơi bám biển.
Cùng với đó, giao UBND các tỉnh, TP ven biển có tàu cá vỏ thép đóng mới theo Nghị định số 67/2014/NĐ-CP tổng kiểm tra, rà soát điều kiện của các cơ sở đóng mới, nâng cấp tàu cá theo Nghị định 67 theo quy định pháp luật. Đồng thời, chỉ đạo các cơ sở đóng mới tàu cá có tàu bị hư hỏng chủ động, tích cực làm việc với chủ tàu để rà soát, kịp thời phát hiện hư hỏng (nếu có) và sớm có giải pháp khắc phục. Ngoài ra, khẩn trương tổ chức kiểm tra chất lượng các tàu cá vỏ thép đang đóng và đã đi hoạt động để kịp thời khắc phục hư hỏng, chấn chỉnh sai phạm và báo cáo về Bộ NN&PTNT trước ngày 31/7/2017.
Bộ NN&PTNT cũng đề nghị Thủ tướng giao cho Bộ khẩn trương sửa đổi bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật, tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật liên quan đến công tác giám sát đóng mới, đăng kiểm tàu cá cho phù hợp với tình hình thực tế. Nghiêm túc xem xét, kiểm điểm trách nhiệm của tập thể, cá nhân có liên quan thuộc Trung tâm Đăng kiểm tàu cá, xử lý nghiêm theo quy định pháp luật. Đồng thời tiếp tục cử các đoàn công tác phối hợp với UBND tỉnh Bình Định khẩn trương khắc phục các sự cố hư hỏng, sớm đưa tàu cá vào hoạt động sản xuất; phối hợp với các địa phương có tàu cá hư hỏng để kiểm tra, làm rõ nguyên nhân, khẩn trương khắc phục hư hỏng.
Đồng thời, giao Bộ Công an chỉ đạo Công ty TNHH MTV Nam Triệu trực thuộc Bộ Công an nghiêm túc khắc phục, sửa chữa các tàu cá bị hư hỏng, không cho Công ty TNHH MTV Nam Triệu nhận mới các hợp đồng đóng mới tàu cá cho đến khi có kết luận cuối cùng của cơ quan thẩm quyền. Đặc biệt, xem xét đề xuất của UBND tỉnh Bình định về việc điều tra, xử lý, truy cứu trách nhiệm hình sự đối với các cơ sở đóng tàu có hành vi gian lận trong thực hiện hợp đồng mới tàu cá theo Nghị định 67/2014/NĐ-CP báo cáo Thủ tướng Chính phủ.
