Trái phiếu Chính phủ - Nơi trú ẩn an toàn
Theo báo cáo 6 tháng đầu năm của Bộ Tài chính, tổng vốn huy động từ trái phiếu Chính phủ trong nửa đầu của năm đạt 120,5 nghìn tỷ đồng, bằng 61% nhiệm vụ huy động vốn trong nước đồng thời xu hướng lãi suất huy động trong hệ thống ngân hàng và lãi suất trái phiếu Chính phủ tiếp tục điều chỉnh theo xu hướng giảm.
Ảnh minh họa. (Nguồn: TTXVN)
Ông Phạm Lưu Hưng, Phó Giám đốc Phân tích và Tư vấn đầu tư Khách hàng tổ chức - Khối dịch vụ thuộc Công ty Chứng khoán SSI cho rằng, thị trường trái phiếu sơ cấp và thứ cấp đã có 6 tháng đầu năm rất thành công và lợi suất trúng thầu đã giảm về mức kỷ lục. Cùng với đó, diễn biến của các phiên đấu thầu trong quý II/2013 cũng cho thấy nhu cầu trái phiếu Chính phủ tiếp tục tăng mạnh với tỷ lệ đặt thầu trên trúng thầu lên tới mức 3 đến 4,5 lần.
Lý giải về điều này, ông Hưng nhìn nhận, “nhu cầu về trái phiếu Chính phủ tăng mạnh là do nhà đầu tư tiếp tục kỳ vọng lãi suất huy động tiền gửi ngân hàng sẽ tiếp tục giảm sâu hơn. Bên cạnh đó, thanh khoản tại hệ thống ngân hàng dư thừa do tăng trưởng huy động vẫn đạt mức cao, trong khi tăng trưởng tín dụng lại thấp đồng thời trên thị trường, lượng trái phiếu chính phủ đáo hạn trong nửa đầu của năm 2013 là tương đối cao, ở mức 23,4 nghìn tỷ đồng,” ông Hưng phân tích.
Tuy nhiên, ngày 28/6, Ngân hàng Nhà nước có động thái mới khi công bố điều chỉnh tỷ giá bình quân liên ngân hàng giữa đồng Việt Nam và USD lên 21.036 VND/USD đồng thời ban hành Thông tư số 15 quy định về lãi suất tối đa đối với tiền gửi bằng VND. Ngay sau đó, các phiên đấu thầu trái phiếu Chính phủ có các kỳ hạn dài đã không còn hấp dẫn các nhà đầu tư như trước, bên cạnh đó lãi suất trúng thầu cũng có dấu hiệu tăng lên.
Cụ thể, ngày 4/7, Ngân hàng Chính sách Xã hội phát hành 500 tỷ đồng trái phiếu kỳ hạn 3 năm với lãi suất trúng thầu 8%/năm, cao hơn 0,4%/năm so với lãi suất trúng thầu phiên trước đó, ngày 21/6. Ngày 5/7, Kho bạc Nhà nước cũng huy động 1.050 tỷ đồng trái phiếu kỳ hạn 2 năm với lãi suất trúng thầu 6,85%/năm và cao hơn 0,07%/năm so với lãi suất trúng thầu phiên trước đó,ngày 27/6.
Chuyên gia kinh tế độc lập, Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, lãi suất huy động giảm, lợi suất trái phiếu cũng giảm, tính hấp dẫn của trái phiếu Chính phủ cũng yếu đi. Thêm vào đó, hoạt động đầu tư vào vàng đang gia tăng do giá vàng có xu thế giảm, việc làm này cũng đang hút một phần vốn đầu tư không nhỏ từ xã hội.
Song ông Hiếu nhấn mạnh, “Động thái trên chỉ mang yếu tố tạm thời. Bởi xu thế phục hồi của nền kinh tế là có, song vẫn khá mờ nhạt. Bên cạnh đó, lãi suất huy động vẫn tiếp tục có xu hướng giảm sẽ kích thích sự hấp dẫn trở lại của trái phiếu Chính phủ trong nửa cuối của năm.”
Các chuyên gia kinh tế cũng cho rằng, trường trái phiếu là thị trường nợ mà ở đó những nhà đầu tư là các người cho vay và họ chỉ yên tâm, sẵn sàng cho vay khi thấy phương án sử dụng tiền của người đi vay là hiệu quả và bền vững. Kết quả trên cho thấy, mặc dù nền kinh tế còn nhiều khó khăn nhưng các chính sách tái cấu trúc nền kinh tế của Chính phủ trong năm 2012 và đầu 2013 đã thể hiện sự nhất quán cao với mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, kiềm chế lạm phát… điều này đã phần nào khích lệ được các nhà đầu tư trong và ngoài nước nước.
Ông Phan Minh Tuấn, Phó tổng giám đốc Quỹ Dragon Capital nhấn mạnh, “có những một số quan điểm lo lắng về xu hướng dòng tiền trong xã hội đang chảy mạnh về thị trường trái phiếu Chính phủ, tuy nhiên cá nhân tôi cho rằng đây là kênh huy động rất tốt cho cả Chính phủ lẫn nhà đầu tư. Trong bối cảnh kinh tế đi xuống, các quỹ lựa chọn đầu tư vào trái phiếu là rất có lợi, một mặt các quỹ giữ được nguồn thu nhập ổn định, mặt khác Chính phủ huy động được nguồn tiền bổ sung cho dư địa ngân sách vốn đang khó khăn.”
Trầm lắng trái phiếu doanh nghiệp
Trái với sự sôi động của thị trường trái phiếu Chính phủ, hoạt động phát hành trái phiếu của các doanh nghiệp lại khá trầm lắng.
Từ đầu năm tới nay, chỉ lác đác một vài doanh nghiệp công bố kế hoạch huy động vốn thông qua phát hành trái phiếu doanh nghiệp và cũng chỉ một số ít ghi nhận những kết quả phát hành thành công, như: Công ty Cổ phần Đại lý Vận tải Safi đã huy động được 20 tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp kỳ hạn 1 năm, lãi suất 9%/năm. Công Ty Cổ Phần Hoàng Anh Gia Lai (HAG) hoàn tất phát hành 73,3 triệu cổ phần phổ thông để chuyển đổi trái phiếu quốc tế cho nhà đầu tư quốc tế là Credit Suisse (Hongkong) limited...
“Thị trường trái phiếu doanh nghiệp vẫn trầm lắng mặc dù nhu cầu phát hành của doanh nghiệp được đánh giá ở mức cao. Sự trầm lắng của thị trường này bắt nguồn từ tổng cầu yếu và mức tồn kho cao, hai yếu tố này đã hạn chế các doanh nghiệp tìm kiếm nguồn bổ sung vốn trong quá trình mở rộng sản xuất. Thêm vào đó, các ngân hàng thương mại và định chế tài chính tỏ ra thận trọng với loại hình chứng khoán rủi ro và thanh khoản thấp này,” Công ty chứng khoán VCBS phân tích.
Theo báo cáo “Theo dõi Trái phiếu Châu Á” của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) cũng cho thấy, mặc dù trong quý 1/2013 thị trường trái phiếu của Việt Nam có tốc độ tăng trưởng so với cùng kỳ năm ngoái cao nhất trong khu vực. Song, trong khi tín phiếu kho bạc, trái phiếu ngân hàng trung ương và trái phiếu của các doanh nghiệp thuộc sở hữu nhà nước có tốc độ tăng trưởng lên tới 64,6% (đạt giá trị 29 tỷ USD), thì thị trường trái phiếu công ty tại Việt Nam đã giảm 47,2% và xuống còn 1 tỷ USD.
Ông Đỗ Ngọc Quỳnh, Tổng thư ký Hiệp hội Trái phiếu Việt Nam cho rằng, sự im ắng của thị trường trái phiếu doanh nghiệp là hoàn toàn phù hợp với bối cảnh kinh tế vĩ mô. Nhất là trong giai đoạn tái cơ cấu, nền kinh tế gặp nhiều thách thức, nhiều doanh nghiệp thua lỗ và thậm chí là phá sản. Do đó, nhà đầu tư có xu hướng rút khỏi thị trường có độ rủi ro cao và tập trung vào thị trường có độ rủi ro thấp. Vì vậy mà việc phát hành trái phiếu của doanh nghiệp trong giai đoạn hiện nay còn gặp nhiều khó khăn.
“Với mục tiêu xây dựng thị trường trái phiếu doanh nghiệp minh bạch, hiệu quả, Bộ Tài chính đã giao cho Hiệp hội Trái phiếu Việt Nam làm đầu mối xây dựng trung tâm thông tin về hoạt động của thị trường trái phiếu doanh nghiệp. Trung tâm này sẽ tổng hợp và xử lý cơ sở dữ liệu một cách tập trung, thực hiện các báo cáo phản ánh hoạt động của thị trường cho nhà đầu tư, cơ quan quản lý cùng các thành phần tham gia thị trường nắm bắt. Hiện, Hiệp hội đã xây dựng và trình xin ý kiến đề án kế hoạch dự thảo lên Bộ Tài chính,” ông Quỳnh cho biết thêm.
