Báo động trẻ vị thành niên mang thai, sinh con
Mới đây, một bé gái 13 tuổi đã sinh con tại Bệnh viện Phụ sản Hà Nội. Tương tự, Khoa Sản, Bệnh viện Đa khoa Đức Giang cũng đã tiếp nhận một nữ sinh sinh con. Cô gái trẻ sinh năm 2009 phát hiện mình mang thai khi vừa học hết lớp 11, rất may mắn vì mẹ tròn, con vuông.
Hay trước đó, một số trường hợp sinh con khi mới 13 tuổi tại Bắc Giang, Phú Thọ. Tất cả trường hợp này đều được gia đình phát hiện khi thai đã được 6 tháng và chỉ có cách là để sinh.
Theo các bác sĩ, hiện nay, trẻ dậy thì sớm nên việc quan hệ tình dục sớm là chuyện dễ hiểu. Tuy nhiên, quan hệ để mang thai ngoài ý muốn là vấn đề đáng cảnh báo. Thực tế cho thấy, không có kiến thức về sức khỏe sinh sản (SKSS), gia đình không quan tâm, bị lạm dụng hay không ít trường hợp đơn giản chỉ là tò mò đã khiến trẻ VTN mang thai.
Đáng lo ngại, có những em không hề biết là mình đang mang thai. Chỉ đến khi gia đình nhận thấy bất thường và đưa đi khám, tuổi thai đã rất lớn. Qua tư vấn và trao đổi, hầu hết các em đều không có kiến thức về phòng tránh thai hay SKSS. Đây là nguyên nhân khiến nhiều trường hợp thai 20 tuần tuổi, thậm chí là 32 tuần, gia đình mới biết.
Các nghiên cứu cũng cho thấy, khi trẻ đang tuổi VTN chưa phát triển đầy đủ khiến việc mang thai nguy hiểm cho bản thân và ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi.
Đặc biệt, đáng báo động khi nguyên nhân dẫn đến vô sinh có thể đến từ nhiều hình thức phá thai không an toàn khác nhau, hơn nữa ở tuổi còn quá trẻ, các em chưa có ý thức và cả kiến thức trong việc bảo vệ SKSS của bản thân.
Việc quan hệ tình dục quá sớm sẽ gây ra nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm như: HIV, AIDS... viêm nhiễm bộ phận sinh dục dẫn đến vô sinh sau này cho cả nam và nữ.
Tại Việt Nam, theo số liệu thống kê của Vụ Sức khỏe Bà mẹ trẻ em, Bộ Y tế, tỉ lệ trẻ VTN mang thai trong tổng số người mang thai tăng liên tục qua các năm. Năm 2010 là 2,9%; năm 2011 là 3,1%; năm 2012 là 3,2%. Tương ứng, tỉ lệ phá thai ở lứa tuổi này lần lượt là 2,2%; 2,4% và 2,3%.
Theo số liệu điều tra của Bộ Y tế phối hợp với Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tỷ lệ quan hệ tình dục trong học sinh giảm nhẹ nhưng tỷ lệ quan hệ tình dục lần đầu trước 14 tuổi lại tăng gấp 2 lần trong 6 năm từ 1,45% (năm 2013) lên 3,51% vào năm 2019.
Đứng trước thực trạng trên, thời gian qua, nhiều cơ sở y tế, đơn vị, địa phương như: Bệnh viện Phụ sản Hà Nội, huyện Thạch Thất, huyện Quốc Oai, quận Cầu Giấy cùng một số địa phương trên địa bàn Hà Nội đã trang bị kiến thức, truyền thông chăm sóc SKSS VTN thông qua các buổi giáo dục SKSS VTN cho học sinh các trường THCS.
Tại các buổi sinh hoạt, truyền thông, học sinh đã được tư vấn, hướng dẫn và truyền đạt những nội dung cơ bản về chăm sóc sức khỏe VTN.
Đặc biệt, bác sĩ, nhân viên y tế của các bệnh viện, trung tâm y tế đã mang đến cho học sinh những nội dung về giới tính, tình bạn, tình yêu, tình dục, phòng tránh thai, phòng tránh các bệnh lây truyền qua đường tình dục... Trong đó, đặc biệt nhấn mạnh tới nội dung các nguy cơ và cách phòng tránh xâm hại tình dục trẻ em.
Thông qua buổi truyền thông đã trang bị cho các em những kiến thức để tự chăm sóc sức khỏe tuổi VTN, kỹ năng ứng xử trước sự thay đổi về tâm, sinh lý. Những kỹ năng sống cần cho sự phát triển về sức khỏe VTN; cách phòng tránh bệnh lây truyền qua đường tình dục và HIV/AIDS, tránh mang thai ngoài ý muốn…
Đây là những kiến thức rất hữu ích đối với đối tượng học sinh đang bước vào giai đoạn dậy thì với những thay đổi lớn về tâm, sinh lý. Đó cũng là hành trang quan trọng giúp các em thêm tự tin để đối mặt với những khó khăn của lứa tuổi.
Đồng hành, trang bị kỹ năng, kiến thức chăm sóc sức khỏe vị thành niên
Liên quan đến vấn đề này, GS.TS Nguyễn Duy Ánh - Giám đốc Bệnh viện Phụ sản Hà Nội cảnh báo, mang thai ở tuổi VTN ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe, nguy cơ tử vong ở mẹ vẫn còn cao so với các bà mẹ sinh con ở tuổi trưởng thành. Mẹ dễ bị thiếu máu, tiền sản giật, đẻ non, sẩy thai, chuyển dạ đình trệ, bất tương xứng thai khung chậu. Tỷ lệ nhiễm độc thai nghén cao.
Đặc biệt, trong lúc sinh, sản phụ có nhiều nguy cơ băng huyết, đẻ khó, dễ phải can thiệp bằng các thủ thuật và phẫu thuật. Mặt khác, sản phụ sẽ bị tổn thương ở tử cung, âm đạo, âm hộ do sinh con ở tuổi cơ thể chưa phát triển hoàn chỉnh, dễ bị suy nhược toàn thân sau sinh.
Về mặt kinh tế – xã hội, khi có thai ở tuổi VTN phải gián đoạn việc học hành, khó khăn về kinh tế và không kiếm được việc làm, dẫn trẻ VTN vào con đường bế tắc. Hạnh phúc gia đình có thể bị rạn nứt, dễ lâm vào cảnh éo le, ảnh hưởng đến tương lai của trẻ VTN.
Tỷ lệ ly dị cao, dễ bị phân biệt đối xử. Nhiều trường hợp bạn trai trốn tránh trách nhiệm, ruồng bỏ, gia đình và xã hội không chấp nhận dẫn đến mẹ VTN dễ bị căng thẳng, khủng hoảng tâm lý.
“Bệnh viện Phụ Sản Hà Nội nhiều năm nay luôn đồng hành cùng Sở GD&ĐT Hà Nội tổ chức các buổi truyền thông giáo dục giới tính, truyền thông chăm sóc sức khoẻ VTN tại các trường học trên địa bàn TP.
Mặc dù vậy, bệnh viện mong muốn các bậc cha mẹ dành nhiều thời gian hơn cho con, hướng dẫn con thêm các kiến thức liên quan đến SKSS VTN.
Thời gian tới, bệnh viện sẽ hoàn thiện kho tài liệu điện tử giáo dục giới giới tính, hướng dẫn chăm sóc sức khoẻ VTN trên Website của Bệnh viện Phụ Sản Hà Nội để cung cấp thêm tài liệu hỗ trợ gia đình, nhà trường và người dân có nhu cầu tìm hiểu” - GS.TS Nguyễn Duy Ánh thông tin.
Đồng quan điểm, TS Đỗ Minh Loan - Trưởng khoa Sức khoẻ Vị thành niên, Bệnh viện Nhi Trung ương chia sẻ, VTN là những trẻ từ 10 đến 19 tuổi. Vào thời điểm này, trẻ phát triển các chức năng sinh dục, sinh sản, nhu cầu tình dục xuất hiện và chưa đủ kỹ năng để kiểm soát ham muốn tình dục.
Cùng với sự thiếu hiểu biết về chu kỳ kinh nguyệt, cơ chế thụ thai, các biện pháp tránh thai, trẻ thiếu tiếp cận với dịch vụ chăm sóc SKSS, chưa được giáo dục đầy đủ về sức khỏe giới tính, cha mẹ còn hời hợt về việc giáo dục cho con em… Dẫn đến nguy cơ mang thai ngoài ý muốn rất cao và để lại nhiều hệ lụy trong tương lai.
Theo các chuyên gia y tế, làm mẹ khi quá trẻ, chưa trưởng thành cơ thể phát triển chưa đầy đủ dễ dẫn tới những ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe, đó là biến chứng thai kỳ tiềm ẩn. Tỷ lệ mắc các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục ở lứa tuổi này cao hơn so với những bà mẹ lớn tuổi, thậm chí, có thể nguy hiểm đến tính mạng của sản phụ.
Trẻ mang thai và sinh con ở độ tuổi VTN có thể gây ra các bệnh lý của mẹ như: thiếu máu, tiền sản giật, bệnh lý về tuyến giáp, thậm chí là nguy cơ đẻ non và sảy thai. Với các trường hợp mang thai và vào viện sinh con, là các trường hợp có nguy cơ đẻ khó, bệnh viện sẽ phải can thiệp bằng các thủ thuật hoặc thậm chí phẫu thuật.
Các chuyên gia khuyến cáo, lứa tuổi VTN có nhiều thay đổi về tâm sinh lý, là giai đoạn đánh dấu bước phát triển các kỹ năng cần thiết để các em bước vào giai đoạn của tuổi trưởng thành. Chính vì vậy, các em cần được quan tâm chu đáo về mọi mặt từ phía gia đình, nhà trường và xã hội, trong đó, việc chăm sóc SKSS là một việc làm quan trọng.
Để tránh những trường hợp như trên tiếp tục xảy ra, các bậc phụ huynh cần hết sức sát sao bên cạnh con mình, chia sẻ những kiến thức về SKSS cho con để con hiểu rõ và tránh trường hợp đáng tiếc xảy ra.
Bên cạnh đó, nhà trường cần tư vấn, dạy học sinh về những hậu quả của việc quan hệ tình dục sớm cho các em, đặc biệt là học sinh nữ.
Chăm sóc SKSS VTN là việc làm quan trọng, cần nhận được sự quan tâm, vào cuộc của toàn xã hội. Qua đó, không chỉ giúp các em phát triển một cách toàn diện về tâm sinh lý mà còn góp phần phòng ngừa các tệ nạn và hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra.
