Chuẩn mực về nude nghệ thuật
Cục trưởng Cục Mỹ thuật, nhiếp ảnh & triển lãm, Bộ VHTT&DL Vi Kiến Thành cho biết, Ban tổ chức triển lãm tự tin khẳng định chất lượng nghệ thuật của 52 tác phẩm sẽ mang đến cho công chúng cái nhìn đúng đắn về ảnh khỏa thân nghệ thuật, đối trọng với các bức ảnh khỏa thân dung tục đang tồn tại tràn lan và trôi nổi. 10 NSNA tham gia triển lãm đều là những tên tuổi hàng đầu trong làng nhiếp ảnh, gồm: Thái Phiên, Dương Quốc Định, Nguyễn Dzũng Art, Đào Đức Hiếu, Phó Bá Cường, Nguyễn Á, Ngô Xuân Phú, Đỗ Thùy Mai, Lê Quang Châu, Trần Nhân Quyền. “52 bức ảnh nude tại triển lãm được lựa chọn kỹ càng trong số trên 100 tác phẩm được gửi đến. Tất cả đều thuần túy là những tác phẩm nghệ thuật ca ngợi vẻ đẹp của tạo hóa, vẻ đẹp của cơ thể người phụ nữ với các tiêu chí nhân văn, thẩm mỹ và thánh thiện...” - ông Vi Kiến Thành khẳng định.
Nude nghệ thuật là đề tài quen thuộc trong nhiếp ảnh trên thế giới. Ở Việt Nam, ảnh nude có thể còn lạ, chúng ta còn bị ràng buộc bởi những thói quen nhận thức, bởi phong tục tập quán và truyền thống văn hóa Á Đông. Nên các nghệ sĩ nhiếp ảnh sáng tác nude thì nhiều, nhưng khâu công bố tác phẩm thì còn gặp nhiều rào cản, thậm chí còn bị “khoanh vùng” vào khu vực nhạy cảm. Vì thế, triển lãm này là một quyết định vừa dũng cảm, nhưng cũng rất cẩn trọng của nhà tổ chức, làm thế nào để có được những tác phẩm nude mới lạ, nhưng vẫn đạt tính nghệ thuật. Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam Vũ Quốc Khánh |
Trước thông tin gây tranh cãi là việc Ban tổ chức quyết định tháo mác 18+, nhiều ý kiến lo ngại cho rằng nghệ thuật khỏa thân vẫn là đề tài nhạy cảm, “mở bung” liệu có tác dụng ngược, đặc biệt là đối với trẻ nhỏ. Tuy nhiên, theo nhiếp ảnh gia Thái Phiên, việc dán nhãn 18+ là quá cẩn thận, có lẽ xuất phát từ quan điểm của cơ quan quản lý Nhà nước. Trong cuộc triển lãm nude mới đây của mình, nghệ sĩ Thái Phiên không dán nhãn 18+ mà vẫn được dư luận ủng hộ vì các tác phẩm nude nghệ thuật được trưng bày không hề dung tục. “Cục quyết định gỡ mác 18+ trong triển lãm lần này cũng là điều đáng mừng...” - Thái Phiên khẳng định.
Nhiếp ảnh gia Dương Quốc Định cũng tán thành quyết định của Cục Mỹ thuật Nhiếp ảnh và Triển lãm (MTNATL) và cho rằng, lớp trẻ cần nhận thức đúng đắn hơn về môn nghệ thuật này, với cái nhìn đối trọng, chuẩn mực, hoàn toàn khác với những hình ảnh nude phản cảm thực sự đang tràn lan. Nhiếp ảnh gia Dương Quốc Định cũng cho rằng nghệ thuật đích thực sớm muộn cũng sẽ được mọi người nhìn nhận đúng. Với ông, những cụm từ "nhạy cảm", "cởi trói", "mở cửa" không còn quan trọng, bởi với những nghệ sĩ yêu mến cái đẹp, khi được sáng tạo với môn nghệ thuật mình yêu thích và cho ra đời những tác phẩm đẹp chính là hạnh phúc.
Không có chuyện sẽ triển lãm nude ồ ạt
Ông Vi Kiến Thành cho biết thêm, Cục MTNATL dự định dán nhãn 18 + nhằm hạn chế độ tuổi người xem, thậm chí còn tính đến cả phương án bố trí cán bộ kiểm soát và yêu cầu người vào xem triển lãm phải trình chứng minh thư. Tuy nhiên, trong quá trình tiếp cận tác phẩm, các giám tuyển đã gạn lọc rất kỹ để không lọt những tác phẩm ảnh có tính khiêu dâm, gợi dục. “Với một cuộc triển lãm đơn thuần tôn vinh yếu tố nghệ thuật, thì không cần thiết gắn mác 18 + nữa. Chúng tôi không băn khoăn về chất lượng cũng như những tác động không mong muốn từ triển lãm” - ông Thành khẳng định.
Đây cũng là lần đầu tiên Cục MTNATL đứng ra tổ chức một triển lãm mang tính chất nhạy cảm như thế này. Giữa lằn ranh vốn mong manh giữa nghệ thuật và dung tục, để có thể cởi mở trong cách nhìn nhận cũng như mở cửa tự do triển lãm, các nhà chuyên môn cho biết đã cân nhắc rất cẩn trọng. “Không giới hạn độ tuổi cũng có những mặt tích cực như mở rộng quan niệm thẩm mỹ, giáo dục và tuyên truyền nghệ thuật với số đông công chúng, đặc biệt là giới trẻ” - ông Vi Kiến Thành chia sẻ.
Tôi cho rằng đây là một cuộc trưng bày đặc biệt, bởi nó đã tạo ra một dấu mốc trong sáng tác và công bố tác phẩm nhiếp ảnh - cuộc triển lãm nude đầu tiên mang tầm quốc gia. Cũng ở triển lãm này, quyền lợi 3 phía không có sự xung đột, đó là quyền lợi của người sáng tác, nhiệm vụ của người duyệt và thị hiếu của người xem. Cho nên, có thể khẳng định, đây là một triển lãm đáng xem, nude ở mức an toàn. Nghệ sĩ nhiếp ảnh Vũ Huyến |
Nhiều nghệ sĩ nhiếp ảnh cũng đồng quan điểm cần có thái độ “cởi trói” về tư duy sáng tác cũng như cách tiếp cận, thưởng thức nghệ thuật nude từ người xem. Vượt qua lằn ranh mong manh giữa các yếu tố nghệ thuật và trần tục không gì khác chính là nhận thức của các đối tượng sáng tạo và thụ hưởng. “Tuy nhiên, nhiều ý kiến lại cho rằng Bộ đứng ra tổ chức triển lãm ảnh nude thì sau này những triển lãm cùng đề tài sẽ bung ra ồ ạt. Nhưng Bộ VHTT&DL hoàn toàn không có chủ trương đó. Triển lãm ảnh nude cũng như các triển lãm ảnh khác đều phải tuân thủ chặt chẽ những quy định tại Nghị định 72/2016/NĐ-CP của Chính phủ về hoạt động nhiếp ảnh, tức là phải được cơ quan quản lý thẩm định nội dung và chất lượng nghệ thuật. Nếu có vấn đề thì sẽ không được cấp phép và ngược lại” - theo ông Vi Kiến Thành.
Ban tổ chức triển lãm cũng cho biết, thay thế biện pháp kỹ thuật về kiểm duyệt độ tuổi, các khâu trong công tác tổ chức triển lãm luôn được siết chặt. Chẳng hạn, theo quy định tại Nghị định 72, những tác phẩm nhiếp ảnh khỏa thân lộ rõ danh tính phải có văn bản thỏa thuận giữa người chụp ảnh và người được chụp về nội dung chụp, thời gian và phạm vi công bố tác phẩm. Số ảnh lộ rõ danh tính người mẫu ở triển lãm này khá nhiều. Song, các nghệ sĩ đã tuân thủ chặt chẽ quy định bằng việc gửi văn bản thỏa thuận được ký với các mẫu nude đến Ban tổ chức.
