Tự chủ bệnh viện: Cần cơ chế chính sách phù hợp

Bệnh viện đối mặt với nhiều thách thức

“Tự chủ bệnh viện (BV) thế nào để phục vụ người dân tốt hơn”, lời giải cho vấn đề này đã được đưa ra tại Tọa đàm do Cổng thông tin điện tử Chính phủ tổ chức. Tại đây, các chuyên gia, nhà quản lý đã phân tích, đánh giá thực trạng việc triển khai tự chủ BV thời gian qua, từ đó có những đề xuất phù hợp hơn với thực tiễn.

Theo PGS.TS Đào Xuân Cơ - Giám đốc BV Bạch Mai, hiện nay BV đang gặp khó khăn ở cả 4 vấn đề chính của tự chủ toàn diện gồm: Tổ chức bộ máy và nhân sự; đầu tư, mua sắm, quản lý và sử dụng tài sản; tài chính, tiền lương và giá dịch vụ y tế; thực hiện nhiệm vụ chuyên môn.

Trong 2 năm thực hiện thí điểm tự chủ toàn diện (2020, 2021) những khó khăn này không bộc lộ do số lượng bệnh nhân giảm rất nhiều vì dịch và giãn cách xã hội. Tuy nhiên, từ quý II/2022 khi dịch Covid-19 được kiểm soát trên cả nước, số lượng bệnh nhân tăng đột biến dẫn tới tình trạng không đủ máy móc, thiết bị phục vụ khám chữa bệnh.

Trong khi đó, nhiều máy móc thiết bị, đặc biệt là máy phục vụ chẩn đoán điều trị ung bướu và y học hạt nhân như Pet CT, cộng hưởng từ, xạ phẫu, các máy hiện đại phục vụ phẫu thuật như thiết bị vi phẫu, robot... phải lưu kho vì liên quan đến những sai phạm trong vấn đề liên doanh liên kết hoặc hết hợp đồng.

Khó nhất hiện tại là nguồn tài chính chênh lệch thu chi để duy trì hoạt động của BV rất thấp do BV thí điểm tự chủ toàn diện nhưng toàn bộ giá dịch vụ kỹ thuật y tế BV thu đúng bằng giá bảo hiểm y tế - giá này vẫn chưa được tính đúng tính đủ. "BV không ngại làm, không phải không dám làm tự chủ toàn diện mà khó nhất là chưa có văn bản pháp quy rõ ràng nên rất dễ sai phạm. Đây là điều kiện tiên quyết để thực hiện” - PGS.TS Đào Xuân Cơ cho biết.

Trong khi đó, GS.TS. Lê Văn Quảng - Giám đốc BV K cho rằng, cơ chế tự chủ toàn diện có điểm mạnh là cơ hội giải phóng khỏi cơ chế hoạt động cũ, tự chủ về chuyên môn, tự chủ về tổ chức, tự chủ về tài chính nhưng thực tế những  điều này đang còn vướng. Các thách thức BV phải đối mặt rất nhiều, như không có vốn để đầu tư, giá viện phí chưa được tính đúng tính đủ, bệnh nhân phải chi trả phí điều trị cao hơn cho dịch vụ khám chữa bệnh. BV chịu áp lực phải nâng cao chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh và cạnh tranh với các BV tư nhân để thu hút bệnh nhân.

"Thực tế, dù tự chủ hay không thì bệnh nhân đến BV K vẫn đông. Hiện, số bệnh nhân đến khám, điều trị tại BV tăng 30-40% so với trước. BV đã quá tải, tuy nhiên nguồn thu giảm 1/3 so với trước” - GS.TS Lê Văn Quảng chia sẻ.

Ngoài ra, Giám đốc BV K cũng cho hay, BV K đang gặp khó khăn về tài chính do đang xây dựng cơ sở K1, ở giai đoạn xây thô và cần 1.020 tỷ đồng để hoàn thiện. Nếu tự chủ toàn diện, BV không lo được nguồn vốn này. Hiện tại BV K vẫn đáp ứng được nhu cầu điều trị, vẫn cố được nhưng cũng không biết cố được đến bao giờ…

Tại sao chưa thể tự chủ hoàn toàn

Đề cập đến vấn đề này, TS Bùi Sỹ Lợi - nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội đặt câu hỏi: "Tại sao chưa thể tự chủ hoàn toàn? Giao cho cơ sở tự chủ toàn diện mà họ chưa đủ điều kiện thì lợi bất cập hại". Theo TS Bùi Sỹ Lợi, để tự chủ toàn diện, phải bảo đảm các điều kiện về thể chế, tổ chức thực hiện và vấn đề cơ chế giá. Đối với các BV tuyến cuối như BV Bạch Mai, BV K, chúng ta phải đầu tư để hiện đại hóa công nghệ, để chăm sóc, điều trị những bệnh nặng, đồng thời các BV này cũng phải có nhiệm vụ chuyển giao công nghệ kỹ thuật hiện đại cho tuyến dưới và phải bảo đảm an sinh xã hội. Đó là nhiệm vụ trọng tâm của Đảng và Nhà nước.

Nêu quan điểm về vấn đề này, GS.TS Nguyễn Anh Trí - Đại biểu Quốc hội, nguyên Viện trưởng Viện Huyết học truyền máu Trung ương cho rằng, chủ trương tự chủ là cần thiết nhưng hoạt động tự chủ theo nhóm nào thì BV phải đủ điều kiện, tự quyết định và phải tự chịu trách nhiệm trước người bệnh. GS.TS Nguyễn Anh Trí khuyến nghị chỉ nên tự chủ ở mức chi thường xuyên, chi một phần, không nên tự chủ toàn diện đối với các BV công lập.

Đồng quan điểm, TS Nguyễn Huy Quang - nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế cũng cho rằng, tự chủ là nhu cầu tất yếu của các đơn vị sự nghiệp công lập nhưng tự chủ BV phải công bằng, chất lượng khám chữa bệnh được nâng cao, khả năng tiếp cận dịch vụ y tế của người dân tốt hơn. Đặc biệt, BV vẫn phải đảm bảo chính sách an sinh xã hội. TS Nguyễn Huy Quang cùng các khác mời tham gia tọa đàm cho rằng đang có vướng mắc về cơ chế, cần tháo gỡ.

“Nếu chúng ta xử lý được tất cả những vấn đề trên thì thể chế là con đường thênh thang rộng mở để cho giám đốc các BV có thể thỏa sức sáng tạo trên nền pháp chế đó. Từ đó, chúng ta có thể phát triển BV một cách bền vững và người thụ hưởng chính là người dân. Mà đây cũng chính là chủ trương mà Đảng và Nhà nước ta thực hiện đúng chính sách an sinh xã hội, nhân văn, nhân đạo, nhân bản” - TS Nguyễn Huy Quang nhấn mạnh.