Từ rốn lũ đến miền biên ải: Những chuyến đi không hẹn trước

Khởi đầu những chuyến đi không hẹn trước

Là một phóng viên thường trú, tôi cùng các đồng nghiệp đã từng nhiều lần xách máy ảnh lên đường, lăn lộn ở những điểm nóng thời sự tại nhiều địa phương. Nhưng có lẽ, những chuyến đi tác nghiệp tại các địa bàn chịu ảnh hưởng của mưa lũ luôn để lại cho tôi cảm xúc đặc biệt nhất. Đó không chỉ là nhiệm vụ nghề nghiệp, mà còn là hành trình thấu cảm, sẻ chia và tận cùng của sự xúc động.

Ba địa bàn – ba câu chuyện – ba miền đất đặc biệt: từ vùng cao Hà Giang giá lạnh, qua Quảng Bình rốn lũ miền Trung, đến Yên Bái – vùng đất đèo dốc quanh co, tất cả đều in dấu chân chúng tôi – những người không ngại gió mưa, chỉ mong kịp thời chuyển tải hơi ấm tình người đến những mảnh đời khốn khó.

Mảnh đất địa đầu Hà Giang - nơi mùa Xuân đến sớm

Lũng Pù – Khâu Vai (huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang) là địa điểm đầu tiên chúng tôi đặt chân đến trong hành trình thiện nguyện “Áo ấm cho em”. Vượt qua hàng trăm cây số, xuyên qua những cung đèo khúc khuỷu, đoàn công tác của Báo Kinh tế & Đô thị cùng các nhà hảo tâm mang theo 350 phần quà đến với những đứa trẻ nơi biên cương Tổ quốc.

Hà Giang những ngày đầu năm lạnh buốt, có nơi nhiệt độ xuống dưới 2 độ C. Lên Khâu Vai, chúng tôi như bước vào một thế giới khác - hoang sơ, khắc nghiệt và nghèo khó. Những đứa trẻ người Mông, người Lô Lô… co ro trong chiếc áo mỏng tang, mặt đỏ ửng vì giá rét. Có em đã ba bốn tuổi vẫn chưa một lần được mặc áo ấm đúng nghĩa.

Ấn tượng nhất là hình ảnh A Dúa – cô gái 23 tuổi, địu con trên lưng, tay dắt đứa nhỏ thứ hai, mắt rụt rè đứng ngoài cổng trường khi đoàn đến. Khi nhận hộp sữa từ phóng viên, Dúa nói nhỏ bằng tiếng Kinh lơ lớ: “Lâu lắm rồi mới có đoàn lên, mừng lắm!”

Chúng tôi còn gặp A Sử – cậu bé 11 tuổi mỏng như cọng ngô héo, nhanh nhẹn phụ giúp đoàn sắp quà. Khi được tặng chiếc khăn len, cậu đội ngay lên đầu, chạy nhảy líu lo, ánh mắt rạng rỡ như thể mình vừa nhận được món quà vô giá. Hình ảnh đó khiến nhiều người trong đoàn không cầm được nước mắt.

Những đoạn đường từ điểm trường chính đến các điểm lẻ dài từ 4 đến 15km, đường đất đá trơn trượt, có nơi phải đi bộ hàng giờ. Vậy mà những cô giáo vẫn bám bản, bám trường, hết lòng với học trò. Cô Loan – Hiệu trưởng trường Mầm non Khâu Vai nghẹn ngào: “Phụ huynh chủ yếu đi làm nương, nhiều trẻ ở với ông bà già yếu, các cô phải vừa dạy, vừa chăm lo từng bữa cơm, cái áo…”.

Tạm biệt Khâu Vai, chúng tôi tiếp tục tới Lũng Pù – xã biên giới nghèo khó, nơi có đến 596 cháu học sinh mầm non, 100% là con em dân tộc Mông. Trường có một điểm chính và mười điểm lẻ nằm rải rác khắp núi. Cô hiệu trưởng Mua Thị Cáy chia sẻ: “Chúng em cần áo ấm, mũ len, tất, gạo, chăn, đệm... nhiều thứ lắm, chỉ mong các con đủ ấm để học hành”.

Rốn lũ Quảng Bình – nơi tình người xua đi giá lạnh

Khi cơn bão số 6 (Trà Mi) đi qua, Quảng Bình chìm trong biển nước. Ở Lệ Thủy – rốn lũ của miền Trung, có hơn 19.000 ngôi nhà bị ngập, nhiều thôn bản bị chia cắt, tài sản trôi theo dòng lũ bạc. Đặc biệt, Trung tâm giáo dục trẻ khuyết tật tại đây ngập sâu hơn 1m, toàn bộ cơ sở vật chất gần như bị phá hủy.

Chúng tôi lên đường đến xã Dân Hóa (huyện Minh Hóa) – một xã biên giới giáp Lào. Tại bản K’Vi, nơi có hơn 80% là đồng bào Bru – Vân Kiều, những ngôi nhà chênh vênh dựng trên triền đồi, bùn đất phủ kín lối đi. Chuyến xe chở quà bị sa lầy giữa biển bùn, người dân bản không nề hà, xúm lại cùng đẩy, có người lấm lem từ đầu đến chân. Cảnh tượng ấy khiến tôi không thể nào quên.

Cô hiệu trưởng Nguyễn Thị Thu Hường – người dẫn đoàn vào trường mầm non xã Dân Hóa, chia sẻ: “Có gia đình phải gùi con băng suối đến trường. Áo mặc chẳng đủ, cơm ăn bữa có bữa không, có hôm trời mưa, cả lớp chỉ vài cháu tới học...”.

Đoàn dừng chân tại Trung tâm khuyết tật huyện Lệ Thủy trong điều kiện vô cùng gian khổ. Nước vẫn ngập ngang bắp chân, đường bùn nhão nhoẹt. Xe bị chết máy, phải gọi máy xúc kéo. Những món quà nhỏ trao tay, ánh mắt các em nhỏ khuyết tật long lanh hạnh phúc, khiến mọi vất vả tan biến.

Yên Bái – nơi “cuối trời” của bản đồ Tây Bắc

Chúng tôi rời Hà Nội trong đêm (ngày 4/10), hành trình hướng về Yên Bái – nơi đang gồng mình khắc phục hậu quả sau lũ quét và sạt lở. Gần 4 giờ sáng, xe dừng lại ở thị xã Nghĩa Lộ (Văn Chấn) do gặp sự cố. Trời chưa sáng, cả đoàn lặng lẽ sửa xe giữa màn đêm hun hút. Những gian khó chỉ làm ý chí chúng tôi thêm kiên định. Điểm đến đầu tiên là Trường PTDTBT TH Nậm Búng (Văn Chấn), nơi có gần 400 học sinh, trong đó hơn 170 em ở bán trú. 127 em không thuộc diện hỗ trợ, mỗi ngày phải vượt 10 - 13km đường núi đến trường. Một em nhỏ nói với tôi: “Cháu sợ nhất là mưa. Đường trơn, cháu trượt ngã mấy lần rồi”.

Tại Mù Cang Chải – huyện nghèo nhất Yên Bái, đoàn vượt cung đường hiểm trở để đến xã Chế Tạo – nơi được mệnh danh “nơi cùng trời cuối đất”. Chế Tạo cách trung tâm huyện 35km, cách tỉnh lỵ 250km, chỉ có một con đường độc đạo, đèo dốc gấp khúc. Có tài xế kể: “Lái vào đây không cứng tay thì đừng mơ”. Đến điểm Trường Mầm non xã Chế Tạo, đoàn trao tận tay từng phần quà cho các em. Những nụ cười thơ dại, bàn tay bé xíu ôm lấy hộp sữa, gói quần áo, khiến tim tôi nhói lên. Thầy cô nơi đây bảo, “cần nhất là gạo, chăn ấm và sự hiện diện – để các con không bị quên lãng.”

Kết nối yêu thương, lan tỏa hy vọng

Ba vùng đất – ba hành trình không hẹn trước – ba lần khiến tôi lặng người. Không chỉ là những mảnh đất khắc nghiệt về thiên nhiên, mà còn là chứng tích của sức sống mãnh liệt, tình người sâu nặng. Trong giông bão, có những người dân nhường cơm sẻ áo; có những cô giáo cắm bản hy sinh cả tuổi thanh xuân; có những đứa trẻ không bao giờ từ bỏ giấc mơ con chữ.

Với chúng tôi, tác nghiệp trong mưa lũ không phải là tìm tin giật gân. Đó là hành trình khắc ghi từng chi tiết, từng giọt nước mắt và nụ cười, để truyền đi thông điệp nhân văn về tình người và trách nhiệm xã hội. Những chuyến xe vẫn tiếp tục lăn bánh. Những món quà nhỏ vẫn tiếp tục được đóng gói, sẻ chia. Và trái tim của những người làm báo, làm thiện nguyện vẫn rạo rực niềm tin: chỉ cần chúng ta không ngừng lan tỏa yêu thương, thì ở bất cứ đâu – dù là “cuối trời”, cũng có thể nở một mùa Xuân ấm áp.