Ukraine chấn động với vụ tham nhũng 100 triệu USD trong lĩnh vực năng lượng

Tuần này, chính trường Ukraine rúng động bởi vụ bê bối tham nhũng được xem là nghiêm trọng nhất kể từ khi Tổng thống Volodymyr Zelensky nắm quyền.

Cơ quan Chống tham nhũng Quốc gia Ukraine (NABU) và Văn phòng Công tố viên Chống tham nhũng Đặc biệt (SAP) cho biết một nhóm cộng sự thân cận của ông Zelensky bị cáo buộc liên quan đến âm mưu biển thủ khoảng 100 triệu USD trong lĩnh vực năng lượng.

Sự việc diễn ra trong bối cảnh người dân Ukraine đang gặp nhiều khó khăn về nguồn điện sinh hoạt, khiến dư luận trong nước đặc biệt quan tâm và đặt nhiều kỳ vọng vào việc xử lý minh bạch, nghiêm túc của các cơ quan chức năng.

Theo kết quả điều tra, vụ án được phát hiện trong chiến dịch mang tên “Midas” kéo dài suốt 15 tháng, với hơn một nghìn giờ ghi âm được thu thập cùng nhiều bằng chứng bằng tiền mặt.

Nhóm nghi phạm bị cáo buộc đã can thiệp vào các hợp đồng tại công ty năng lượng hạt nhân nhà nước Energoatom để nhận khoản hoa hồng chiếm từ 10% đến 15% giá trị hợp đồng, rồi hợp thức hóa số tiền này thông qua một văn phòng bí mật đặt tại thủ đô Kiev. Năm trong số bảy nghi phạm đã bị bắt giữ.

Trong danh sách những người bị nêu tên có nhiều quan chức cấp cao và doanh nhân có ảnh hưởng. Đáng chú ý là ông German Galushchenko, Bộ trưởng Tư pháp đương nhiệm và từng giữ chức Bộ trưởng Năng lượng. Ông bị đình chỉ công tác hôm thứ Tư sau khi các công tố viên cáo buộc có liên hệ với doanh nhân Timur Mindich, người được xem là trung tâm của mạng lưới rửa tiền. Ông Galushchenko khẳng định sẵn sàng hợp tác điều tra và cho biết sẽ tự bảo vệ danh dự nếu vụ việc được đưa ra tòa.

Một nhân vật khác là ông Oleksiy Chernyshov, cựu Phó Thủ tướng Ukraine, bị cáo buộc làm giàu bất hợp pháp với khoản thu nhập khoảng 1,2 triệu USD và thêm gần 112.000 USD thông qua mạng lưới tài chính đang bị điều tra.

Trong các bản ghi âm của NABU, ông được nhắc đến với mật danh “Che Guevara”. Ông Chernyshov hiện chưa lên tiếng, trong khi luật sư của các nghi phạm khác khẳng định thân chủ của họ vô tội. Ngoài ra, ông Dmytro Basov, cựu giám đốc bộ phận an ninh Energoatom, cũng bị điều tra nhưng phủ nhận mọi hành vi sai trái.

Không chỉ dừng lại ở lĩnh vực năng lượng, NABU và SAP còn mở rộng điều tra sang các hợp đồng quốc phòng bị thổi giá. Theo công tố viên, ông Rustem Umerov, cựu Bộ trưởng Quốc phòng và hiện là Thư ký Hội đồng An ninh và Quốc phòng, bị cho là đã phê duyệt một hợp đồng mua sắm trang thiết bị có dấu hiệu bất thường về giá. Tuy nhiên, ông Umerov phủ nhận sai phạm và cho biết các sản phẩm không đạt tiêu chuẩn kỹ thuật nên hợp đồng bị hủy bỏ, không có giao hàng. Ông khẳng định mọi nhận định cho rằng ông chịu tác động hay có liên hệ với “một số cá nhân” đều không có cơ sở.

Tâm điểm chú ý hiện nay hướng về ông Timur Mindich, người bị cáo buộc cầm đầu mạng lưới tham nhũng trong ngành năng lượng. Ông Mindich là đồng sáng lập công ty sản xuất phim Kvartal 95, nơi ông Zelensky từng làm việc trước khi bước vào chính trường. Từ năm 2019, ông Mindich mở rộng đầu tư sang nhiều lĩnh vực và từng hợp tác với ông Ihor Kolomoisky, một doanh nhân từng hỗ trợ tài chính cho chiến dịch tranh cử của ông Zelensky. Ông Kolomoisky hiện đang bị tạm giam để chờ xét xử về tội danh kinh tế. NABU cho biết ông Mindich đã rời Ukraine sang Israel trước khi bị buộc tội, và cơ quan này đang điều tra xem ai đã giúp ông trốn thoát.

Đọc thêm": Dân địa phương đụng độ với lực lượng an ninh tại COP30, kêu gọi bảo vệ rừng Amazon

Ông Zelensky khẳng định bản thân không liên quan đến các cáo buộc và ủng hộ việc điều tra toàn diện. Trong bài phát biểu tối thứ Hai, ông tuyên bố: “Bất kỳ hành động chống tham nhũng hiệu quả nào đều cần thiết và mọi hành vi vi phạm sẽ bị trừng phạt thích đáng.” Ông cũng yêu cầu các bộ trưởng bị nêu tên trong hồ sơ điều tra tạm thời rời chức vụ để bảo đảm tính minh bạch.

Trước đó, vào mùa Hè, chính quyền Kiev từng bị chỉ trích khi tìm cách đặt NABU và SAP dưới sự giám sát của Tổng công tố viên - một vị trí do chính phủ bổ nhiệm. Động thái này gây ra làn sóng biểu tình và khiến Liên minh châu Âu kêu gọi Ukraine duy trì tính độc lập của các cơ quan chống tham nhũng. Sau đó, chính phủ đã phải rút lại đề xuất này.

Giữa thời điểm đất nước đối mặt nhiều khó khăn, vụ bê bối được xem là phép thử lớn đối với nỗ lực cải cách của ông Zelensky. Ông nhấn mạnh chống tham nhũng không chỉ là vấn đề chính trị mà là điều kiện sống còn để bảo vệ uy tín quốc gia. Trong tuyên bố gửi đến người dân, ông cho biết sẽ sớm áp dụng các biện pháp trừng phạt đối với hai doanh nhân có liên quan trong vụ án và khẳng định không ai được phép lợi dụng tình hình chiến sự để trục lợi.

“Tất cả người dân Ukraine đang phải trải qua những ngày tháng đầy khó khăn. Họ chịu cảnh mất điện, chịu thiệt hại từ bom đạn. Đây là lúc toàn dân phải đoàn kết, bảo vệ đất nước và không dung thứ cho bất kỳ hành vi nào làm suy yếu niềm tin của nhân dân,” ông Zelensky phát biểu.