Vì vậy, công tác phòng, chống thiên tai trước mùa mưa bão để hạn chế rủi ro luôn được các cấp, ngành, địa phương quan tâm, chú trọng.
Thiệt hại lớn do thiên tai
Theo báo cáo của Ban Chỉ đạo quốc gia về phòng, chống thiên tai, năm 2022, ở nước ta, thiên tai xảy ra bất thường, cực đoan, trái quy luật ngay từ những tháng đầu năm và trên các vùng miền cả nước với 21/22 loại hình thiên tai (trừ sóng thần), ghi nhận 1.072 trận thiên tai.
Trong đó, khu vực Hà Nội đã chịu ảnh hưởng của 4 cơn bão, 13 đợt mưa, 22 đợt không khí lạnh, 9 đợt nắng nóng và một số loại hình thiên tai khác như ngập lụt, sạt lở đất, lũ rừng ngang, sét, dông, lốc, cháy rừng tự nhiên…
Thiên tai năm 2022 đã làm 175 người chết, mất tích, thiệt hại về kinh tế gần 19.500 tỷ đồng (gấp 1,6 lần thiệt hại về người và 3,4 lần thiệt hại về kinh tế so với năm 2021). Riêng Hà Nội, thiên tai năm 2022 đã khiến 4 người chết, 30 nhà dân bị hư hỏng cùng nhiều thiệt hại về cây trồng, vật nuôi, hệ thống đê điều, thủy lợi…
Trong năm 2023, tính từ đầu năm 2023 đến nay, cả nước đã xảy ra 3 trận mưa lớn, 21 trận dông lốc, 12 vụ sạt lở bờ sông, 78 trận động đất, 2 đợt rét hại và 12 đợt gió mạnh, sóng lớn trên biển. Trong đó ngay cuối tháng 3/2023 đã xảy ra nắng nóng vượt lịch sử cùng thời kỳ tại Hòa Bình. Thiên tai đã làm 7 người mất tích, thiệt hại kinh tế gần 25 tỷ đồng.
Trao đổi về vấn đề này, TS Hoàng Dương Tùng – nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường (Bộ TN&MT) nhìn nhận, Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề của thiên tai và biến đổi khí hậu.
Để chủ động phòng, chống và giảm đến mức thấp nhất thiệt hại do thiên tai gây ra cần có chiến lược dài hạn, mang tầm vĩ mô, nhất là sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị.
Trong đó trước tiên cần nâng cao năng lực dự báo, chất lượng bản tin dự báo thời tiết. Tiếp đó, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, công tác phòng, chống thiên tai tại các địa phương…
Năm 2023, dự báo có 11 - 13 cơn bão
Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn quốc gia, nhiệt độ trung bình tháng 5/2023 tại các khu vực trên phạm vi toàn quốc phổ biến ở mức cao hơn so với trung bình nhiều năm từ 0,5 - 1,00C, riêng khu vực Tây Bắc cao hơn 1,50C.
Từ nửa cuối tháng 5/2023, số ngày nắng nóng có xu hướng gia tăng trên khu vực Bắc Bộ, Bắc và Trung Trung Bộ so với năm 2022 và so với trung bình nhiều năm cùng thời kỳ.
Ở phía Nam, gió mùa Tây Nam có xu hướng bắt đầu hoạt động từ khoảng giữa tháng 5, mưa có xu hướng gia tăng trên khu vực, nắng nóng suy giảm dần tại khu vực Nam Bộ.
Do tác động của nắng nóng, tập trung nhiều ở khu vực Bắc Bộ và Trung Bộ, đề phòng nguy cơ xảy ra cháy rừng và cháy nổ ở khu vực dân cư, khu vực sản xuất khi nhu cầu sử dụng điện tăng cao.
Ngoài ra, trên phạm vi toàn quốc tiếp tục xuất hiện các hiện tượng thời tiết nguy hiểm như dông, lốc, sét, mưa đá có thể ảnh hưởng lớn đến sản xuất và hoạt động dân sinh.
Cũng theo Trung tâm Khí tượng thủy văn quốc gia, từ tháng 7 đến tháng 9 năm nay, nhiệt độ mặt nước biển khu vực trung tâm Thái Bình Dương tiếp tục tăng dần và hiện tượng ENSO có khả năng chuyển dần sang trạng thái El Nino từ những tháng mùa Thu năm 2023.
Số lượng bão và áp thấp nhiệt đới trên khu vực Biển Đông trong giai đoạn tháng 7 đến tháng 9 có khả năng tương đương với trung bình nhiều năm cùng thời kỳ (khoảng 4 - 5 cơn bão/áp thấp nhiệt đới) và có khả năng tác động đến các khu vực Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ. Tháng 9 đến tháng 11, bão/áp thấp nhiệt đới sẽ ảnh hưởng đến các tỉnh miền Trung.
Trong cả mùa bão năm 2023, dự báo có tổng cộng 11 - 13 cơn bão/áp thấp nhiệt đới hoạt động trên biển, trong đó có khoảng 4 - 7 cơn tác động đến đất liền. Về tình hình nắng nóng, tháng 7 - 8/2023, nắng nóng tiếp tục xảy ra chủ yếu ở khu vực Bắc Bộ và Trung Bộ, cường độ nắng nóng có khả năng gay gắt hơn so với cùng thời kỳ năm 2022.
Chủ động để hạn chế rủi ro
Để làm tốt hơn công tác phòng, chống thiên tai, Tổng Cục trưởng Tổng cục Khí tượng thủy văn Trần Hồng Thái cho biết, Bộ TN&MT sẽ chỉ đạo các đơn vị trực thuộc theo dõi chặt chẽ tình hình thời tiết, thủy văn, hải văn trên phạm vi cả nước; cảnh báo, dự báo kịp thời các hiện tượng thời tiết nguy hiểm như bão, áp thấp nhiệt đới, mưa lớn, lũ lớn, lũ quét, triều cường, sóng lớn...
Đồng thời tăng cường ứng dụng công nghệ và công cụ mới nhằm chi tiết hóa, truyền tải các thông tin dự báo, đẩy nhanh tiến độ thực hiện chương trình cập nhật phân vùng rủi ro thiên tai, lập bản đồ cảnh báo thiên tai.
Về phía Hà Nội, mới đây, Chủ tịch UBND TP Trần Sỹ Thanh đã ký ban hành Chỉ thị số 07/CT-UBND về công tác phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn năm 2023.
Theo đó, Chủ tịch UBND TP yêu cầu các cơ quan, đơn vị, địa phương trên địa bàn TP tiếp tục quán triệt công tác chỉ đạo, điều hành theo nguyên tắc cơ bản “phòng ngừa chủ động, ứng phó kịp thời, khắc phục khẩn trương và có hiệu quả”; chú trọng công tác xây dựng, thường xuyên rà soát, điều chỉnh bổ sung, hoàn thiện và chuẩn bị đầy đủ nguồn lực theo phương châm “4 tại chỗ”: chỉ huy tại chỗ; lực lượng tại chỗ; vật tư, phương tiện tại chỗ; hậu cần tại chỗ.
Hiện, các quận, huyện, thị xã của Hà Nội cũng đã và đang ráo riết triển khai các công đoạn cho công tác phòng, chống thiên tai nhằm hạn chế tối đa rủi ro. Trong đó, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các gói thầu thi công khắc phục sự cố, hư hỏng công trình đê điều xảy ra trên địa bàn; xây dựng, phê duyệt và triển khai trên thực tế phương án hộ đê đối với từng tuyến đê, khu vực trọng điểm, điểm xung yếu…
Theo đại diện lãnh đạo UBND huyện Ba Vì, huyện đã phân công các lực lượng theo dõi chặt chẽ, kịp thời mọi diễn biến sự cố, thiên tai; chủ động huy động mọi nguồn lực xử lý các sự cố ngay từ khi mới phát sinh, bảo đảm an toàn đê điều trong mùa mưa lũ năm 2023.
Được biết, Chương trình tổng thể phòng, chống thiên tai quốc gia đặt chỉ tiêu đến năm 2030 giảm tối thiểu 10% thiệt hại về người so với giai đoạn 2010 - 2020, trong đó, tập trung giảm thiệt hại do lũ, lũ quét, sạt lở đất; giảm thiệt hại về kinh tế ở mức thấp hơn giai đoạn 2010 - 2020 và không vượt quá 1,2% GDP bình quân hằng năm.
Dự báo, cảnh báo thiên tai kịp thời, bảo đảm độ tin cậy, ngang tầm với các nước tiên tiến trong khu vực; 100% cơ quan, tổ chức và hộ gia đình vùng bị ảnh hưởng của thiên tai được tiếp cận đầy đủ, kịp thời thông tin về thiên tai.
“Năm nay, chủ đề Tuần lễ Quốc gia phòng, chống thiên tai là “từ ứng phó đến hành động sớm". Tôi cho rằng, đây là chủ đề rất trúng và đúng với tình hình biến đổi khí hậu hiện nay. Chúng ta cần chủ động phòng, chống thiên tai để hạn chế rủi ro ở mức thấp nhất, không nên chủ quan xem nhẹ” – TS Hoàng Dương Tùng nói và cho biết, ông đánh giá cao việc đẩy mạnh sử dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số của ngành khí tượng thủy văn trong việc nâng cao chất lượng dự báo: nhanh, kịp thời, chính xác, hỗ trợ đắc lực cho công tác phòng, chống thiên tại hiện nay.
