Tuesday, 14:54 11/08/2015
Ứng xử thế nào với nhà xuất bản yếu kém?
Kinhtedothi - Cục Xuất bản, In và Phát hành đang rung hồi chuông báo động với 39 nhà xuất bản (NXB)...
Kinhtedothi - Cục Xuất bản, In và Phát hành đang rung hồi chuông báo động với 39 nhà xuất bản (NXB) yếu kém, không đủ điều kiện cấp phép hoạt động trở lại. Với tình trạng sai phạm tràn lan của ngành xuất bản, chấn chỉnh, giải thể các NXB yếu kém là điều nên làm. Song, trong quá trình chấn chỉnh này liệu có giải thể “oan” những đơn vị giỏi nghề nhưng thiếu cơ chế hoạt động hay không lại khiến giới làm nghề băn khoăn.
70% giám đốc NXB tâm tư
Theo ông Nguyễn Thái Dũng – Giám đốc NXB Âm nhạc Việt Nam: “Trong lần gặp mặt gần đây, giới xuất bản chúng tôi lại ngồi đong đếm có đến 70% NXB không đủ điều kiện cấp phép hoạt động trở lại”. Điều kiện hoạt động cấp giấy phép xuất bản theo Nghị định 195/2013/NĐ - CP quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Xuất bản 2012 mà Cục Xuất bản, In và Phát hành (Bộ TT&TT) quy định trụ sở của NXB có diện tích từ 200m2 sử dụng trở lên; có ít nhất 5 tỷ đồng để bảo đảm hoạt động xuất bản; có đủ trang thiết bị để tổ chức xuất bản, có ít nhất 5 biên tập viên. Theo thống kê của Cục Xuất bản, In và Phát hành, hiện nay chỉ có 24 NXB đủ 5 tiêu chí của Nghị định 195, còn 39 NXB đứng trước nguy cơ giải thể hoặc sáp nhập.
Trên thực tế, hầu hết các NXB hiện nay nghèo nàn, lạc hậu. Cơ sở hoạt động nằm lọt thỏm trong những căn gác nhỏ bé, trống các vị trí giám đốc, biên tập viên. Nhiều đơn vị có trụ sở nhưng phải cho thuê để lấy tiền trang trải kinh phí hoạt động. Trong báo cáo công tác 6 tháng đầu năm 2015 ngành xuất bản, nổi lên một loạt vấn đề nổi cộm. 74 xuất bản phẩm của 33 NXB bị xử phạt là con số không hề nhỏ đối với một ngành. “Các NXB bây giờ nghèo nên làm ẩu, làm bậy...” - Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành Chu Hòa cho biết.
Theo ông Hòa, trước kia xuất bản là nghề danh giá, không phải ai cũng được vào làm biên tập, nhưng bây giờ, giới trẻ gần như lảng tránh vị trí biên tập xuất bản. Gắn bó với NXB Âm nhạc suốt 35 năm, ngay từ khi rời ghế trường đại học, ông Dũng cảm thấy buồn, thậm chí “sốc” bởi NXB Âm nhạc đang ở thế chuẩn bị sáp nhập với NXB Văn hóa dân tộc, NXB Văn hóa Thông tin. Sau khi sáp nhập, quá nửa nhân lực của NXB Âm nhạc sẽ dôi dư; thương hiệu Dihavina (đĩa hát Việt Nam) từng lừng lẫy trong giới xuất bản từ đây cũng mất. “Việc sáp nhập là cơ cấu của cơ quan quản lý. Cá nhân tôi, cán bộ của tôi và đơn vị nhận sáp nhập đều không muốn” – ông Dũng chia sẻ.
Cuộc chơi không sòng phẳng
Nguyên nhân của sự yếu kém trong các NXB đang được ông Chu Hòa lý giải là do cơ quan chủ quản không quan tâm, bỏ lửng. “Kiểu như bố mẹ đẻ con nhưng không quan tâm, chăm sóc nên mới để xảy ra tình trạng có NXB nhưng không có lãnh đạo” – ông Hòa bày tỏ. Nếu như những năm 90 của thế kỷ trước, Nhà nước dành 1,5 - 2 tỷ đồng tiền đặt hàng xuất bản các xuất bản phẩm âm nhạc, thì nay con số này giảm dần qua mỗi năm: Năm 2000 còn 500 triệu đồng, năm 2013 giảm xuống còn 350 triệu đồng và đến năm 2015 sẽ chỉ là 200 triệu đồng. Đó là chưa kể, hiện nay, NXB Âm nhạc cũng không thể độc quyền trong lĩnh vực hẹp của mình, một số NXB tổng hợp đã nhảy vào “cuộc chơi” xuất bản các ấn phẩm âm nhạc.
Ở Việt Nam đang tồn tại hai mô hình hoạt động NXB. Nếu như NXB hoạt động theo mô hình sự nghiệp công, được đơn vị chủ quản bảo trợ về chi phí nguồn lương, kinh phí hoạt động… thì các NXB hoạt động theo mô hình DN phải tự thu và tự chi. Chính vì vậy, cuộc cạnh tranh về giá cả luôn khập khiễng, thiếu bình đẳng giữa hai mô hình hoạt động này. Theo quan điểm của Cục Xuất bản, In và Phát hành, các NXB muốn tiếp tục hoạt động, cơ quan chủ quản cần có trách nhiệm với NXB của mình. Thế nhưng, nhiều cơ quan chủ quản muốn rót đủ 5 tỷ đồng tiền vốn điều lệ theo quy định cho các NXB theo mô hình DN cũng không dễ vì gặp vướng trong quy định của Luật Ngân sách.
Dường như số phận của 39 NXB yếu kém đang “ngàn cân treo sợi tóc”. Thời gian tới, Cục Xuất bản, In và Phát hành dự kiến sẽ tăng cường chấn chỉnh lĩnh vực xuất bản, để tránh trường hợp bán giấy phép, ra sách sai. “Xã hội cần ấn phẩm chất lượng để là nơi lưu giữ nối truyền văn hóa cho đời sau. Để ngành xuất bản không sống èo uột, để có nhiều sản phẩm tốt, nếu chỉ cần 20 NXB, chúng tôi cũng có thể quy hoạch” – ông Hòa nhấn mạnh.
Độc giả chọn mua các ấn phẩm tại Ngày hội sách 2015. Ảnh: Phạm Hùng
|
