Kết quả, trong 6 tháng đầu năm 2020, tỷ lệ vi phạm trật tự xây dựng (TTXD) trên địa bàn Hà Nội chỉ còn 2,25%. Đây thực sự là điều đáng mừng. Theo phân tích của một số chuyên gia, có nhiều nguyên nhân dẫn đến vi phạm TTXD. Ngoài vấn đề thiếu sự gắn kết giữa các cấp chính quyền cơ sở và lực lượng thanh tra xây dựng trong việc phát hiện, xử lý vi phạm thì còn có nguyên nhân do cấp chính quyền cơ sở chưa quan tâm đúng mức và chỉ đạo thường xuyên đối với công tác quản lý Nhà nước về xây dựng và thanh tra, kiểm tra trật tự xây dựng; vi phạm chưa được xử lý kịp thời, triệt để. Việc áp dụng biện pháp buộc tháo dỡ công trình còn khó khăn liên quan đến lực lượng, phương án phá dỡ, chi phí… Đáng chú ý, đã xảy ra hiện tượng lách luật trong xử lý vi phạm, quá trình thanh tra, kiểm tra chưa thực sự nghiêm túc.Với công trình nhà ở tư nhân, thường lợi dụng thời điểm ban đêm, ngày nghỉ để cơi nới diện tích. Với DN xây dựng dự án nhà ở cao tầng, chung cư chạy theo lợi nhuận nên tìm cách nâng tầng... sẵn sàng chịu xử phạt hành chính. Về văn bản quy phạm pháp luật, còn chồng chéo, chưa hoàn thiện; chế tài xử lý chưa mạnh... Chính vì những nguyên nhân nêu trên, mà chúng ta vẫn bắt gặp những công trình vi phạm xây dựng, hoặc nhiều vi phạm được người dân phản ánh từ cơ sở.
Đơn cử như một dự án chung cư khá lớn ở phường Hoàng Liệt (quận Hoàng Mai) trước kia đã bị xử phạt vì xây dựng không có giấy phép xây dựng, nhưng khi xin được giấy phép tiếp tục bị UBND quận Hoàng Mai xử phạt vi phạm hành chính do đã tổ chức thi công xây dựng công trình sai nội dung giấy phép xây dựng được cấp.Hay như trước tình trạng nhiều khu nhà ở thấp tầng tại các dự án khu đô thị trên địa bàn sau khi người mua tổ chức hoàn thiện, do thiếu giám sát chặt chẽ, xử lý chưa nghiêm nên mỗi nhà mỗi kiểu để phục vụ mục đích kinh doanh, nhu cầu ở cá nhân mà không theo quy chuẩn thiết kế ban đầu. Thậm chí, có gia chủ cơi nới thêm tầng, thêm tum... nên tại không ít nơi, bộ mặt khu đô thị nhếch nhác bởi sự lộn xộn trong xây dựng.Do vậy, để tạo tính răn đe, phòng ngừa vi phạm TTXD rất cần tăng chế tài xử phạt; Thực hiện nghiêm nguyên tắc “mọi hành vi vi phạm hành chính phải được phát hiện, ngăn chặn kịp thời và phải bị xử lý nghiêm minh… theo đúng quy định của pháp luật. Cùng với đó, phải gắn trách nhiệm công việc cụ thể cho cán bộ quản lý cấp phường, xã, quận, huyện; từng cá nhân thanh tra xây dựng để khi xảy ra vi phạm tại địa bàn có thể quy trách nhiệm được rõ ràng. Từ đó tiếp tục kéo giảm tỷ lệ vi phạm, tạo bộ mặt đô thị khang trang, sạch đẹp hơn và đi vào đúng quỹ đạo quản lý quy hoạch, xây dựng.
