Xin Bộ trưởng chia sẻ điều tâm đắc nhất của mình khi nhìn lại nhiệm kỳ 2 năm Việt Nam giữ vị trí Ủy viên Không thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp quốc?
Chúng ta đã thể hiện rõ nét bản sắc Việt Nam khi tham gia vào công việc của HĐBA LHQ – một sân chơi quốc tế quan trọng. Đó là yếu tố định vị cho Việt Nam, tạo giá trị và uy tín lâu dài trong giải quyết các vấn đề toàn cầu.
Bản sắc đó gói gọn là “Đối tác vì hòa bình, bền vững”, trong đó có 3 thông điệp chính.
Thứ nhất, chúng ta đã truyền tải thông điệp về đất nước Việt Nam đổi mới, năng động, nhân ái, nhân văn, yêu chuộng hòa bình, sẵn sàng đóng góp cho hòa bình an ninh và thịnh vượng thế giới.
Về tầm nhìn, Việt Nam đề cao cách tiếp cận tổng thể, toàn diện trong giải quyết các thách thức về hòa bình, an ninh để có được nền hòa bình bền vững lâu dài. Dựa trên luật pháp quốc tế, đặt người dân và sinh kế của họ làm trung tâm.
Về cách làm, bản sắc của Việt Nam thể hiện ở chỗ luôn thúc đẩy và đề cao hợp tác đối thoại, giảm căng thẳng, đối đầu.
Việt Nam chú trọng mọi giai đoạn của tiến trình hòa bình từ ngăn ngừa, giải quyết đến tái thiết sau xung đột, giải quyết nguyên nhân gốc rễ của xung đột.
Việt Nam đã tham gia bàn thảo tất cả các vấn đề trong nghị sự HĐBA với tinh thần tích cực, chú trọng quan điểm của các nước liên quan trực tiếp tới xung đột. Trong vai trò điều hành hay chủ tịch các cơ chế liên quan, Việt Nam đã luôn lắng nghe, tìm điểm đầu, giải quyết thỏa đáng…. điều này tạo nên sắc thái riêng trong quá trình hoạt động.
Nếu để chọn ra điều tâm đắc nhất đối với tôi thì đó là chúng ta đã định vị và tìm ra sắc thái riêng của Việt Nam khi tham gia công việc của HĐBA LHQ.
Trong nhiệm kỳ vừa qua, Việt Nam chắc chắn có thời điểm đứng trước những vấn đề phức tạp, thậm chí bất đồng, khác biệt giữa các quốc gia thành viên HĐBA, Việt Nam đóng góp xử lý như thế nào?
Thời điểm Việt Nam tham gia vào hoạt động của HĐBA LHQ trong 2 năm qua thực sự khó khăn, khi tình hình thế giới có nhiều xung đột, đại dịch Covid-19 diễn biến khó lường. HĐBA đối diện nhiều căng thẳng và thách thức mới. Những vấn đề xung đột kéo dài hàng chục năm, trong khi những xung đột và bất ổn mới xuất hiện như tình hình Syria, Lybia, xung đột Israel, Palestine, Myanmar, đập thủy điện Đại phục hưng, hay Covid-19, biến đổi khí hậu…
Bên cạnh đó, sự khác biệt giữa các nước thành viên LHQ, giữa các nước Ủy viên thường trực HĐBA, cũng gây ra những thách thức không nhỏ. Đối với những vấn đề như vậy, cách tiếp cận của Việt Nam nhất quán luôn xuất phát từ lợi ích chung, dựa trên nền tảng tuân thủ nguyên tắc cơ bản là tôn trọng độc lập chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ, không can thiệp nội bộ, không đe dọa sử dụng vũ lực, giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình.
Chúng ta luôn coi trọng việc bảo vệ thường dân, có cách tiếp cận cân bằng, xây dựng và đặc biệt là phải có sự tham vấn trao đổi với các thành viên trong HĐBA cũng như các đối tác, chú ý lắng nghe quan điểm, lợi ích của các nước thành viên HĐBA cũng như các nước liên quan trực tiếp, trong đó có vai trò quan trọng của các tổ chức khu vực. Từ đó chúng ta thúc đẩy đối thoại, thu hẹp khoảng cách, hướng tới những điểm đồng nhất dù là nhỏ nhất… để đề xuất các giải pháp đáp ứng sự quan tâm chung của cộng đồng quốc tế.
Thành công của Việt Nam trên cương vị này đóng góp ra sao cho tiến trình phát triển kinh tế, thu hút đầu tư?
Trong bối cảnh triển khai đường lối đối ngoại tự chủ, Việt Nam rất chú trọng ngoại giao song phương và đa phương. Hai điều này bổ trợ cho nhau và thực tiễn là khi tham gia ở HĐBA LHQ , một trong những dấu ấn là thông qua việc những đóng góp Việt Nam tạo được sự tin cậy, đồng tình của các bạn bè quốc tế, qua đó tăng cường quan hệ song phương với các đối tác.
Kết quả cụ thể là năm 2021, tăng trưởng về kim ngạch thương mại và thu hút đầu tư nước nước ngoài, bất chấp những khó khăn do dịch bệnh, tiếp tục tăng. Có sự gắn bó hữu cơ, tác động qua lại khi Việt Nam thể hiện trách nhiệm đóng góp tích , thì chắc chắn quan hệ song phương của Việt Nam với đối tác cũng tạo ra được động lực.
Không chỉ đóng góp vào hòa bình an ninh quốc tế mà còn đóng vào duy trì hòa bình ổn định của Việt Nam. Đây cũng là cơ sở khiến các nhà đầu tư quốc tế tiếp tục tin tưởng để tham gia hoạt động tại Việt Nam.
Những thành quả này tạo tiền đề cho Việt Nam triển khai các hoạt động đối ngoai thời gian tới theo hướng nào?
Những kinh nghiệm tích lũy sau 2 lần tham gia HĐBA LHQ của Việt Nam, cùng với các hoạt động lớn, đã tạo ra một tiền đề, cơ sở vững chắc để Việt Nam tiếp tục tham gia các hoạt động chung ở những diễn đàn đa phương, quốc tế trong và ngoài khuôn khổ LHQ, trong đó có khu vực và liên khu vực.
Trong thời gian tới Việt Nam sẽ tiếp tục thúc đẩy nghị quyết, sáng kiến mà Việt Nam đã khởi xướng vừa qua như xử lý hậu quả bom mìn, bảo vệ thường dân trong xung đột, vấn đề phụ nữ, hòa bình, an ninh; thúc đẩy vai trò và hiện diện của ASEAN tại HĐBA LHQ cũng như các vấn đề bao trùm như tôn trọng luật pháp quốc tế, Hiến chương LHQ.
Việt Nam sẽ thúc đẩy hoạt động Nhóm bạn bè Công ước về luật biển 1982 được hưởng ứng mạnh mẽ, triển khai nghị quyết của Đại hội đồng LHQ về ngày phòng chống dịch bệnh 27/12 -đóng góp vào nhận thức chung giải quyết một trong những thách thức lớn của thời đại.
Chúng tôi cũng đang nỗ lực thực hiện các cam kết về biến đổi khí hậu, tiếp tục tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình.
Việt Nam cũng sẽ tham gia sâu hơn tại các diễn đàn đa phương khác, trong đó ứng cử vào các cơ quan quan trọng khác của LHQ như Hội đồng nhân quyền 2023-25, Ủy ban ranh giới thềm lục địa 2023-28, Ủy ban pháp lý và kỹ thuật cơ quan quyền lực đáy đại dương 2023-27…
