Vừa phê phán, vừa cân bằng
Mỹ coi những hành vi ấy là nguyên nhân gây ra tình hình căng thẳng ở Biển Đông và cản trở những nỗ lực ngoại giao nhằm giải quyết hoà bình các cuộc tranh chấp chủ quyền lãnh thổ giữa Trung Quốc và một số thành viên ASEAN ở Biển Đông.
Trong đó cũng nhắc lại quan điểm cơ bản của Mỹ về Biển Đông như Mỹ không đứng về phía bên nào trong tranh chấp chủ quyền lãnh thổ ở đó, Mỹ hậu thuẫn ASEAN đóng vai trò mấu chốt cho hoà bình, an ninh, ổn định và hợp tác ở Biển Đông và khu vực, Mỹ ủng hộ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) đã được ký kết giữa ASEAN và Trung Quốc từ năm 2002 cũng như việc đàm phán và ký kết Quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông (COC) giữa ASEAN và Trung Quốc.
Ở cả hai văn kiện này đều có thể thấy Mỹ trong tình thế không thể không phê phán Trung Quốc nên phê phán nhưng đồng thời loại trừ mọi suy diễn và hiểu nhầm về vai trò và tác động của Mỹ trong việc giải quyết tranh chấp chủ quyền lãnh thổ giữa Trung quốc và một số thành viên ASEAN ở Biển Đông. Mỹ muốn cho thấy lợi ích của Mỹ là ở hoà bình, an ninh, ổn định và hợp tác cũng như tự do giao thông hàng hải và mậu dịch ở Biển Đông. Những hành vi xâm lấn và gây hấn của Trung Quốc ở những khu vực thuộc chủ quyền cả quốc gia khác trên Biển Đông trong thời gian qua không phải mới đối với Mỹ về hình thức, mà mới về mức độ và tính chất. Đó mới chính là điều khiến Mỹ phải lo ngại và phải thể hiện thái độ. Một khi đụng độ vũ trang xảy ra giữa Trung Quốc với bất cứ ai đó khác ở Biển Đông thì lợi ích của Mỹ sẽ bị đụng chạm và Mỹ sẽ bị đẩy vào tình thế khó xử. Bởi thế Mỹ phê phán Trung Quốc, hậu thuẫn ASEAN nhưng lại khẳng định không can dự vào việc Trung Quốc và các thành viên ASEAN xử lý tranh chấp chủ quyền lãnh thổ trên Biển Đông. Vừa phê phán lại vừa cân bằng thế nhằm vừa răn đe và cảnh báo, nhưng đồng thời cũng lại vừa trấn an Trung Quốc.
Cái mới không phải ở quan điểm của Mỹ về Biển Đông, mà ở thời điểm đưa ra hai văn kiện nói trên. Chúng tạo ấn tượng Trung Quốc ngày càng bị cô lập. Cũng chính vì thế mà Trung Quốc đã phản ứng mạnh mẽ đến mức có phần cay cú.
