Chống chịu bối cảnh toàn cầu có nhiều thách thức
Bà Dorsati Madani - Chuyên gia kinh tế cao cấp của WB cho biết, nền kinh tế đã tăng tốc, với GDP tăng trưởng 6,4% trong nửa đầu năm 2024 so cùng kỳ năm trước nhờ xuất khẩu các mặt hàng chế tạo chế biến được phục hồi, cũng như mức đầu tư và tiêu dùng cao hơn.
Dù vậy, WB cho rằng Việt Nam vẫn chưa quay về quỹ đạo tăng trưởng như tiền đại dịch. Nhu cầu trong nước vẫn yếu và nợ xấu cao trong bối cảnh tín dụng không tăng trưởng mạnh. Theo số liệu của Ngân hàng Nhà nước (NHNN), tỷ lệ nợ xấu tính tới cuối tháng 6 là 4,56%, cao hơn gấp đôi so với cuối 2022.
Ngoài ra, các biện pháp gia hạn cơ cấu nợ nhằm ứng phó đại dịch, dự kiến sẽ chấm dứt vào tháng 12/2024, có thể khiến cho tỷ lệ nợ xấu còn cao hơn nữa. Nhu cầu dự kiến về tăng dự phòng, bổ sung dự phòng tổn thất vốn vay, đang gây thêm áp lực cho lợi nhuận của các ngân hàng vốn đã bị co kéo do thu nhập lãi thuần, phí… đang chững lại.
Thương mại cũng dự kiến chậm lại từ năm sau, do các đối tác chính là Mỹ và Trung Quốc đối mặt với nhiều thách thức trong nước. Trong khi đó, lạm phát có xu hướng giảm, từ 4,5% năm nay xuống 4% và 3,5% trong hai năm tới. Cán cân vãng lai ổn định với mức thặng dư thấp. Tỷ lệ nợ Chính phủ và nợ được Chính phủ bảo lãnh trên GDP giảm dần, lần lượt về 35,7% năm nay và 35% năm sau.
Tăng trưởng đầu tư của khu vực tư nhân dù có cải thiện trong nửa đầu năm 2024 (tăng 3,9%) song vẫn thấp hơn mức bình quân hàng năm là 4,7% trong giai đoạn 2017-2019. Mức tăng của đầu tư công cũng chững lại còn 4% trong nửa đầu năm 2024, so với mức 20,5% trong nửa đầu năm 2023.
Ngân sách nhà nước thặng dư 4,2% GDP trong nửa đầu năm 2024, so với 1,5% trong nửa đầu năm 2023, do thu ngân sách cao hơn và chi ngân sách giảm. Thu ngân sách tăng 19,5% GDP trong nửa đầu năm 2024, chủ yếu do tăng thu từ đất đai, từ thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế giá trị gia tăng giá trị gia tăng.
Dự báo GDP 2024 là 6,1%
Về triển vọng kinh tế của Việt Nam, WB nhìn nhận là tích cực, với cơ hội và rủi ro nhìn chung ở thế cân bằng. Nền kinh tế Việt Nam được dự báo tăng trưởng 6,1% trong năm 2024, sau đó lên 6,5% trong các năm 2025 - 2026. Dự báo trên đã xét đến hiệu ứng xuất phát điểm cao hơn kể từ nửa cuối năm 2023 với giả định tăng trưởng xuất khẩu các mặt hàng chế tạo chế biến chững lại trong nửa cuối năm 2024 do nhu cầu trên toàn cầu, nhất là tại Hoa Kỳ, dự kiến sẽ chững lại.
Thị trường bất động sản cho thấy dấu hiệu phục hồi và dự báo sẽ xoay chiều vào cuối 2024 và đầu 2025 sau khi giải quyết được tình trạng đóng băng thị trường trái phiếu doanh nghiệp và Luật đất đai có hiệu lực từ tháng 8/2024. Trong điều kiện xuất khẩu tiếp tục tăng trưởng và bất động sản có dấu hiệu phục hồi, nhu cầu trong nước sẽ vững lên vào nửa cuối năm 2024 khi tâm lý nhà đầu tư và người tiêu dùng được cải thiện. Cân đối tài khoản vãng lai được dự báo vẫn duy trì thặng dư ở mức nhỏ, đồng thời Chính phủ đang quay lại củng cố cân đối ngân sách. Lạm phát được WB dự báo ở mức 4,5% năm 2024; 4% năm 2025 và giảm xuống còn 3,5% năm 2026.
Hiện tại, ngoài WB, nhiều tổ chức tài chính quốc tế khác cũng dự báo tăng trưởng Việt Nam năm nay đạt 6%, gồm IMF, ADB, UOB và Standard Chartered. HSBC thậm chí dự báo mức tăng là 6,5%.
Ông Sebastian Eckardt - Trưởng ban Kinh tế vĩ mô, thương mại và đầu tư khu vực Đông Á - Thái Bình Dương tại WB cho rằng để duy trì đà tăng trưởng, Việt Nam cần "tiếp tục cải cách thể chế, đẩy mạnh đầu tư công, đồng thời quản lý, giám sát các rủi ro trong thị trường tài chính".
“Bên cạnh các gói kích cầu ngắn hạn, tăng cường quản lý đầu tư công cũng hết sức quan trọng nhằm xử lý những thiếu hụt phát sinh về hạ tầng (năng lượng, giao thông vận tải…) để thúc đẩy tăng trưởng”- ông Sebastian Eckardt nhấn mạnh.
Ngoài đầu tư công, bà Dorsati Madani - Kinh tế trưởng tại WB gợi ý, Việt Nam cũng cần thúc đẩy khu vực tư nhân. "Môi trường bên ngoài đã thay đổi. Chuyển dịch xanh đang diễn ra khắp nơi. Doanh nghiệp Việt cần cân nhắc áp dụng công nghệ xanh trong sản xuất. Người tiên phong sẽ nắm bắt được cơ hội và chiếm được nhiều thị trường hơn", bà nói.
Cùng với đó, các cấp có thẩm quyền cần đẩy nhanh những cải cách cơ cấu nhằm tăng cường môi trường pháp quy trong các dịch vụ trụ cột quan trọng để xanh hóa nền kinh tế, tạo dựng vốn nhân lực và cải thiện môi trường kinh doanh. Tiếp tục đa dạng hóa thương mại (điểm đến và sản phẩm) đồng thời tăng cường chiều sâu hội nhập thương mại khu vực và kết nối cũng là cách để giảm nguy cơ với tình trạng chia rẽ thương mại toàn cầu và đảm bảo tăng trưởng có khả năng chống chịu tốt hơn. Ngoài ra, hệ sinh thái tư nhân trong nước nếu hội nhập hơn nữa vào các chuỗi cung ứng toàn cầu cũng là cách để đảm bảo hội nhập thương mại đem lại đóng góp lớn hơn cho Việt Nam.
Đề cập đến việc Mỹ chưa công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường, bà Madani cho rằng việc này sẽ không ảnh hưởng đến dòng chảy thương mại hiện tại của hai nước. Dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) cũng được dự báo vẫn ổn định. Dù vậy, bà cho rằng để duy trì FDI, Việt Nam cần cải thiện chất lượng lao động và các dịch vụ xương sống như giao thông, viễn thông, điện.
