Xã Đại Thanh: Đưa chợ truyền thống bước vào không gian số

Việc ra mắt mô hình “Chợ số - Nông thôn số” không chỉ là câu chuyện quét mã QR hay bán hàng online, mà là bước chuyển căn bản trong tư duy quản lý, phương thức kinh doanh và thói quen tiêu dùng, hướng tới xây dựng kinh tế số bền vững ngay từ cơ sở.

Ngày 26/12, UBND xã Đại Thanh đã ra mắt mô hình “Chợ số - Nông thôn số”, đánh dấu bước tiến quan trọng trong triển khai chuyển đổi số lĩnh vực kinh tế - thương mại trên địa bàn. Đây là một trong những hoạt động cụ thể hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; đồng thời thực hiện các kế hoạch của UBND TP Hà Nội và UBND xã Đại Thanh về thúc đẩy chuyển đổi số liên thông, đồng bộ, hiệu quả.

Từ địa bàn đông dân đến yêu cầu chuyển đổi số thương mại

Xã Đại Thanh được thành lập trên cơ sở sáp nhập nhiều đơn vị hành chính, có diện tích 18,92km², dân số gần 93.000 người. Trên địa bàn hiện có 5 chợ truyền thống; 2 làng nghề, làng nghề truyền thống (miến dong Phú Diễn và rượu Ngâu); khoảng 2.420 DN, hợp tác xã và hơn 2.000 hộ sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực thương mại - dịch vụ, xây dựng. Với quy mô dân số lớn, lượng hàng hóa lưu thông cao, Đại Thanh là địa bàn có nhu cầu mua sắm đa dạng và hoạt động giao thương sôi động nhất khu vực phía Nam TP. Bài toán đặt ra cho chính quyền địa phương là làm thế nào để hiện đại hóa hoạt động thương mại, vừa giữ được “hồn” của chợ truyền thống, vừa thích ứng với xu thế kinh tế số đang phát triển mạnh mẽ.

Theo Trưởng phòng Kinh tế xã Đại Thanh Phạm Thị Thu Hằng, nhờ sự quan tâm chỉ đạo của lãnh đạo huyện Thanh Trì (cũ), nay là lãnh đạo xã Đại Thanh, chuyển đổi số trong lĩnh vực thương mại - dịch vụ trên địa bàn xã diễn ra ngày càng rõ nét. Từ phương thức quản lý, bán hàng, quảng bá sản phẩm đến thanh toán, chăm sóc khách hàng, nhiều DN, hộ kinh doanh đã từng bước đưa công nghệ số vào hoạt động. Theo thống kê, đến nay khoảng 80% DN trên địa bàn xã có website riêng để giới thiệu, quảng bá sản phẩm; 63% DN tham gia cung ứng hàng hóa, dịch vụ trên môi trường internet; 100% siêu thị, cửa hàng tiện lợi cho phép thanh toán bằng thẻ và ví điện tử. Khoảng 53% DN ứng dụng các phần mềm chuyên dụng trong quản lý và kinh doanh như phần mềm bán hàng, kế toán, hóa đơn điện tử, chữ ký số.

Không chỉ các chuỗi bán lẻ hiện đại, nhiều cửa hàng truyền thống, hộ kinh doanh nhỏ lẻ cũng bắt đầu tiếp cận các nền tảng số. Livestream bán hàng qua Facebook, Zalo, TikTok; bán hàng trên website thương mại điện tử; gắn mã QR cho sản phẩm… đã trở nên quen thuộc. Việc “số hóa” giúp chủ cửa hàng có thể theo dõi hoạt động kinh doanh từ xa, quản lý hàng hóa, doanh thu hiệu quả hơn, đồng thời mở rộng tệp khách hàng.

Thanh toán không tiền mặt - Bước chuyển từ thói quen đến hành động

Một trong những điểm nhấn quan trọng của chuyển đổi số lĩnh vực kinh tế tại Đại Thanh là thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt, đặc biệt tại các chợ dân sinh - nơi vốn gắn liền với thói quen sử dụng tiền mặt. Đến nay, 5/5 chợ trên địa bàn xã đã đạt tỷ lệ 100% tiểu thương có mã QR thanh toán. Cụ thể, chợ Cầu Bươu có 190 tiểu thương; chợ Tam Hiệp 180 tiểu thương; chợ Quỳnh Đô 170 tiểu thương; chợ Hữu Hòa và Tả Thanh Oai 80 tiểu thương tham gia sử dụng ví điện tử, thanh toán số.

Thanh toán không dùng tiền mặt cũng được triển khai rộng rãi tại khoảng 200 cửa hàng tiện lợi, siêu thị mini, điện máy, với nhiều hình thức đa dạng như quét thẻ, thanh toán qua ví điện tử, ứng dụng mobile banking, ứng dụng mua hàng và giao hàng trực tuyến. Theo khảo sát, tổng giá trị giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt tại các cửa hàng tiện lợi dao động từ 300 triệu đồng đến 1 tỷ đồng/năm/cơ sở; tại các siêu thị mini, điện máy từ 3 - 10 tỷ đồng/năm/cơ sở. Nhiều DN còn phối hợp với ngân hàng triển khai các chương trình ưu đãi, giảm giá, hoàn tiền để khuyến khích người tiêu dùng sử dụng thanh toán số.

Tuy vậy, thực tế cũng cho thấy những khó khăn nhất định khi một bộ phận người đi chợ là người cao tuổi, người có thu nhập thấp, chưa quen sử dụng điện thoại thông minh hoặc thanh toán điện tử. Đây chính là lý do mô hình “Chợ số - Nông thôn số” được triển khai theo lộ trình phù hợp, vừa làm vừa điều chỉnh, không áp đặt.

“Chợ số - Nông thôn số” - Hướng đi bền vững cho kinh tế cơ sở

Từ thực tiễn chuyển đổi số thương mại, UBND xã Đại Thanh đã triển khai mô hình “Chợ số - Nông thôn số” với trọng tâm là kết hợp thanh toán không dùng tiền mặt và bán hàng trực tuyến. Điểm nhấn của mô hình là việc xây dựng website thương mại điện tử chosodaithanh.com, cho phép người dân “đi chợ online”, đặt hàng mọi lúc, mọi nơi và được giao hàng tận nhà. Bước đầu, website có khoảng 20 hộ kinh doanh tại các chợ Cầu Bươu, Quỳnh Đô, Tam Hiệp tham gia với các mặt hàng thiết yếu như thực phẩm, tạp hóa, đồ gia dụng, quần áo, hoa quả và các sản phẩm OCOP, làng nghề. Website hoạt động 24/7, vượt qua ranh giới địa lý, từng bước tạo thêm kênh tiêu thụ hàng hóa cho tiểu thương và hộ sản xuất.

Là một trong những tiểu thương sớm tham gia mô hình, anh Vũ Thành Luân - hộ kinh doanh mặt hàng gia dụng tại chợ Cầu Bươu, chia sẻ: “Trước đây, việc buôn bán chủ yếu dựa vào khách quen và thanh toán tiền mặt nên chúng tôi khá bị động. Từ khi có mã QR và bán hàng trên website, việc giao dịch nhanh gọn hơn, chúng tôi không lo thiếu tiền lẻ hay nhầm lẫn. Đặc biệt, bán hàng online giúp chúng tôi tiếp cận thêm nhiều khách hàng mới, nhất là những người bận rộn, không có thời gian đi chợ”. Cũng theo anh Vũ Thành Luân, việc áp dụng công nghệ số không chỉ giúp tăng doanh thu mà còn thay đổi tư duy kinh doanh của tiểu thương, từng bước bắt nhịp với xu hướng thương mại hiện đại.

Phân tích về ý nghĩa của mô hình, Phó Chủ tịch UBND xã Đại Thanh Nguyễn Mạnh Hiến nhấn mạnh: “Chợ số – Nông thôn số” mang lại 3 lợi ích rõ rệt: Thứ nhất, đối với tiểu thương, thanh toán không dùng tiền mặt giúp giao dịch nhanh chóng, minh bạch, dễ quản lý doanh thu; bán hàng trên nền tảng số giúp mở rộng thị trường, đưa đặc sản, nông sản địa phương vươn xa hơn. Thứ hai, đối với người dân, việc mua sắm trở nên thuận tiện hơn chỉ với một chiếc điện thoại thông minh; có thể đi chợ online, hàng hóa được giao tận nhà, phù hợp với nhịp sống hiện đại. Thứ ba, đối với địa phương, đây là bước đi quan trọng để hiện thực hóa chiến lược chuyển đổi số, thúc đẩy tiêu dùng thông minh, văn minh thương mại và phát triển kinh tế bền vững.

Trong thời gian tới, UBND xã Đại Thanh tiếp tục hoàn thiện mô hình, đẩy mạnh tuyên truyền, tập huấn nâng cao kỹ năng số cho DN, hợp tác xã, hộ kinh doanh; tăng cường kết nối với các sàn thương mại điện tử lớn; hỗ trợ làng nghề, sản phẩm OCOP mở rộng kênh tiêu thụ trực tuyến. Mục tiêu giai đoạn 2026-2030, xã phấn đấu 80% dân số tham gia mua sắm trực tuyến, 100% DN có website, 50% DN nhỏ và vừa tham gia kinh doanh trên sàn thương mại điện tử.

Việc ra mắt mô hình “Chợ số - Nông thôn số” không chỉ là một hoạt động mang tính thời điểm, mà là bước khởi đầu cho hành trình dài đưa chợ truyền thống bước vào không gian số - nơi công nghệ phục vụ con người và phát triển kinh tế gắn liền với nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.