Xã Đan Phượng đón Bằng xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa cấp Thành phố Quán Méo

Báo cáo về giá trị di tích, Phó Chủ tịch UBND xã Đan Phượng Nguyễn Thị Quỳnh Lâm cho biết, Quán Méo nằm trên địa bàn thôn Thống Nhất, xã Song Phượng trước sắp xếp, nay thuộc xã Đan Phượng. Căn cứ các tài liệu nghiên cứu và hiện vật khảo cổ được phát hiện, xã Song Phượng trước đây có bề dày hàng nghìn năm. Bề dày lịch sử ấy được ghi nhận một phần qua các di sản văn hóa vật thể là các công trình tôn giáo, tín ngưỡng, cùng các truyền thuyết dân gian.

Nằm trên mảnh đất giàu truyền thống lịch sử văn hóa, quán Méo được Nhân dân xây dựng và tu bổ, tôn tạo qua thời gian, mang nhiều giá trị lịch sử, nghệ thuật, văn hóa. Trong đó, về giá trị lịch sử, Quán Méo xưa kia là một công trình có quy mô nhỏ được Nhân dân xây dựng để thờ thần Tích Lịch Hỏa Quang - vị nhiên thần gắn với tín ngưỡng thờ thần “tứ pháp” của cư dân nông nghiệp.

Quán Méo đơn thuần là công trình văn hóa thờ tự một vị “thượng đẳng thần” được triều đại vua Nguyễn là Khải Định ghi nhận công trạng, ban sắc, tặng phong mỹ tự cho phép Nhân dân được thờ phụng. Đồng thời Quán Méo cũng là nơi sinh hoạt tín ngưỡng của Nhân dân, chứ không mang chức năng như các di tích thuộc loại hình Quán của Đạo giáo hay tam giáo đồng nguyên.

Bên cạnh giá trị lịch sử, Quán Méo còn mang giá trị nghệ thuật, thể hiện qua các công trình kiến trúc và hệ thống di vật, hiện vật. Quán Méo bao gồm hạng mục Tiền tế và Hậu cung, cách nhau qua một khoảng sân, xây kiểu tường hồi bít đốc mang đặc trưng kiến trúc truyền thống với hệ mái che là 2 mái chảy lợ ngói ri, chịu lực bằng hệ thống tường bao, bộ khung gỗ và bộ vì mái với các cấu kiện gỗ liên kết tạo thành.

Tiền tế có quy mô rộng là kết cấu nhà ngang và bảo lưu được tấm bia đá thời Nguyễn. Hậu cung có quy mô nhỏ kết cấu kiểu nhà dọc, bên trong xây khám lửng để bài trí các đồ thờ hiện vật bằng gỗ như long ngai bài vị, ỷ thờ, hương án, bát bửu được chạm khắc cầu kỳ các đề tài truyền thống như rồng, hổ phù... Bên cạnh các hiện vật có giá trị nghệ thuật, Quán Méo còn lưu giữ được một đạo sắc phong thời Nguyễn mà nội dung ghi bằng chữ Hán ca ngợi công đức của Thành hoàng làng địa phương, giúp Nhân dân và các nhà nghiên cứu tìm hiểu về một vị thần liên quan đến tín ngưỡng thờ “tứ pháp” của người Việt.

Về giá trị văn hóa, Quán Méo nằm bên đê tả Đáy, là nơi duy trì các nghi thức, sinh hoạt văn hóa truyền thống của thôn Thống Nhất và Thu Quế. Những ngày lễ hội, Nhân dân tổ chức rước thần có đến hàng 2 cây số người tham gia, tạo ra một bầu không khí tưng bừng với tiết Xuân ấm áp.

Xuất phát từ giá trị lịch sử, nghệ thuật, văn hóa như vậy, ngày 24/5/2025, UBND TP Hà Nội đã có Quyết định số 2617/QĐ-UBND công nhận xếp hạng di tích quán Méo, thôn Thống Nhất, xã Đan Phượng là di tích lịch sử - văn hóa.

Phát biểu tại buổi lễ, Chủ tịch UBND xã Đan Phượng Nguyễn Viết Đạt khẳng định, Lễ đón nhận Bằng xếp hạng di tích lịch sử – văn hóa cấp TP đối với Quán Méo là niềm vinh dự lớn lao, là kết tinh của bao thế hệ người dân xã Đan Phượng đã gìn giữ, tôn tạo và phát huy giá trị văn hóa của quê hương.

Quán Méo không chỉ là một công trình kiến trúc, tín ngưỡng mà còn là ký ức của làng quê, là nơi gắn bó với sinh hoạt cộng đồng của nhiều thế hệ. Mỗi viên gạch, mỗi cột gỗ của Quán Méo đều lưu lại câu chuyện về sự cần cù, khéo léo, nếp sống hiền hậu và nền nếp của người Đan Phượng.

Chủ tịch UBND xã Đan Phượng Nguyễn Viết Đạt cũng biểu dương và tri ân các cụ cao niên, Nhân dân hai thôn Thu Quế và Thống Nhất - những người đã bằng tấm lòng, công sức, trí tuệ, gìn giữ từng viên gạch, mái ngói, từng gốc cây, tấm bia, để di tích được bảo tồn nguyên vẹn.

Để tiếp tục phát huy giá trị của di tích Quán Méo thời gian tới, Chủ tịch UBND xã Đan Phượng Nguyễn Viết Đạt đề nghị Ban Quản lý di tích cùng Nhân dân hai thôn Thu Quế và Thống Nhất cần xem Quán Méo như tài sản tinh thần chung của cộng đồng. Mỗi người dân là một “người gác quán”, góp phần giữ gìn nề nếp, trật tự, tôn nghiêm nơi thờ tự.

Đồng thời các hoạt động văn hóa tín ngưỡng tổ chức tại di tích cần được thực hiện trang nghiêm, đúng pháp luật, thân thiện, cởi mở, thể hiện nét đẹp văn minh, hiếu khách của người Đan Phượng. Hãy để du khách khi đến đây không chỉ chiêm ngưỡng một công trình cổ kính, mà còn cảm nhận được tình người, lòng hiếu nghĩa và văn hóa ứng xử đẹp của người dân Đan Phượng.

Cùng với đó, phát huy giá trị di sản gắn với giáo dục và phát triển kinh tế - xã hội. Quán Méo không chỉ là nơi thờ tự, mà còn có thể trở thành điểm đến du lịch văn hóa - tâm linh, góp phần giới thiệu nét đẹp quê hương Đan Phượng. Đồng thời, kết hợp tuyên truyền, giáo dục truyền thống cho học sinh, giúp thế hệ trẻ hiểu và tự hào về quê hương mình.

Về phía chính quyền địa phương, Chủ tịch UBND xã Đan Phượng Nguyễn Viết Đạt cho biết, xã sẽ tiếp tục hoàn thiện hồ sơ, xây dựng quy hoạch bảo tồn; từng bước đầu tư tu bổ, tôn tạo theo lộ trình, đúng quy định; kết nối các thiết chế văn hóa, giáo dục để biến Quán Méo thành không gian học tập cộng đồng, nơi truyền dạy truyền thống cho thế hệ trẻ. Qua đó xây dựng Quán Méo trở thành điểm nhấn trong mạng lưới di tích của xã sau sáp nhập, góp phần tạo nên bản sắc riêng của Đan Phượng trong thời kỳ mới.