Xăm mình - Trào lưu hay cảm hứng?

Hay, dở chưa thể kết luận vội vàng, song chắc chắn cuộc chơi hình xăm cần có giới hạn, nên dự thảo Quy tắc ứng xử cho cán bộ, công chức trong các cơ quan hành chính của Hà Nội đã từng "nói không" với hình xăm.

Ảnh minh họa.

Với số đông, những người sở hữu hình xăm trên cơ thể thường nhận được những ánh mắt kỳ thị. Người ta chưa khi nào chấp nhận xăm là một thú thưởng thức nghệ thuật, dù có những thợ xăm có thể gọi là nghệ nhân. Phần lớn trong mắt mọi người, những người xăm thường đại diện cho số… bất hảo trong xã hội.

Tôi đã âm thầm tìm hiểu về việc xăm mình trên thế giới. Có những nơi, ngoài “tập tục”, xăm còn là một nghi lễ tôn giáo thần bí. Nơi đó, việc xăm hình chỉ do những nhà sư có uy tín thực hiện, và chính những nhà sư thợ xăm ấy quyết định khách sẽ xăm hình gì nhờ… “tùy duyên”. Nói cách khác, hành vi xăm mình và xăm những hình gì ẩn chứa những bí mật về tâm linh. Nhưng đó là chuyện khác và ở… nước khác. Riêng người Việt cổ thì ngoài mục đích làm đẹp, nghệ thuật xăm mình và vẽ lên thân thể còn được dùng vào việc đánh giặc ngoại xâm. Trong sách Lĩnh Nam chích quái (phần Hồng Bàng thị truyện) viết khá rõ về điều này.

Tôi cũng đã đọc một cách giải thích tục xăm mình của người Việt, rằng tổ tiên của người Việt từng sinh sống trong những đầm lầy, dòng sông, con suối hoang dã. Họ tin rằng trong những vùng nước sâu thường có những thủy quái, việc xăm mình là để chúng tưởng là đồng loại mà không hại người... Nhà nghiên cứu văn hóa truyền thống, GS.TS Trần Lâm Biền cho hay: “Việc xăm hình có từ thời xa xưa, thậm chí người ta xăm để khỏi bị làm hại. Việc xăm hình có 2 dạng là để làm đẹp và dạng để tác động đến nhận thức người khác, chứng tỏ này kia”. Tuy nhiên, chính GS Biền cũng thừa nhận, bản thân ông không thích việc xăm hình, nhưng xăm hình không phải là phạm pháp.

Còn bây giờ, việc xăm mình, dù là trào lưu, sở thích hay bắt buộc, là thú vui hay nổi loạn, thì rốt cuộc đều không chiếm được thiện cảm của số đông. Đã từng có những câu chuyện con dâu bị mẹ chồng dè bỉu, kỳ thị chỉ vì bị phát hiện hình xăm trên cơ thể. Cũng đã có những trường hợp ngậm đắng nuốt cay khi đi đến đâu cũng khó xin việc, bởi những hình xăm quá lộ liễu trên cơ thể. Trên mạng xã hội từng chia sẻ câu chuyện thực khách vào quán ăn, thấy một đôi trai gái xăm hình rùng rợn trên cánh tay, lập tức bỏ đi... Rồi một MC khá nổi tiếng chia sẻ trên báo chí rằng, khi tham gia sơ tuyển, hầu hết các nhà sản xuất đều từ chối, dù MC này có kỹ năng ứng xử, hài hước, cách nói chuyện lôi cuốn. Nhưng chỉ vì có hình xăm, nên các nhà đài không muốn cho xuất hiện trước công chúng. Chỉ sau khi xóa xăm, MC này mới được làm công việc mình yêu thích… Rõ ràng, những người xăm mình lộ liễu thường nhận được ánh mắt không thiện cảm của người đời.

Vẫn biết, không nên vội vàng đánh giá một con người qua vẻ bề ngoài, qua những hình xăm trên cơ thể, bởi không phải cứ xăm hình là xấu, là đua đòi, hư hỏng. Mỗi người xăm mình, từ những hình xăm nho nhỏ, xinh xinh, những ký tự dễ thương, hay những hình thù, quái vật hầm hố đều có lý do riêng để giải thích cho việc xăm này. Nhưng những câu chuyện trên cũng là lời nhắc nhở để mỗi người trước khi quyết định xăm mình hãy suy nghĩ kỹ và lường trước sự "không đón nhận" của một bộ phận xã hội, mà đôi khi đó là cơ hội cho một tương lai ở phía trước.

Có lẽ vì vậy mà trong bộ dự thảo Quy tắc ứng xử trong cơ quan hành chính của Hà Nội đã từng không chấp nhận việc cán bộ viên chức, công chức có hình xăm. Cũng bởi khoảng cách giữa nghệ thuật và thú vui rất mong manh, nên thứ được coi là quyền riêng tư ấy đã không còn được cụ thể gọi tên trong bộ Quy tắc. Thế nhưng, dù quy định này không còn, thì mỗi người trong các cơ quan, đơn vị của Hà Nội cũng tự bảo nhau… không xăm hình.

Thực tế, sự du nhập văn hóa theo lối ồ ạt, thiếu chọn lọc khiến không ít thứ được coi là đẳng cấp và ngược lại. Với hình xăm thì hầu như không ai thực hành vì… lịch sử. Nên dù mang danh nào, thì xăm mình cũng không phải là môn nghệ thuật thuộc về số đông.

Hệ lụy từ mốt xăm Nếu xăm hình trở thành một trào lưu trong giới trẻ thì cũng có lúc trào lưu đó sẽ thoái trào theo thời gian, tuổi tác hay đơn giản là muốn đổi sang một hình xăm mới. Lúc đó, người ta lại tìm đến các dịch vụ xóa hình xăm. Mà chỉ trong khoảng chưa đầy 1 phút, trang web google.com.vn đã chỉ ra khoảng 183.000 địa chỉ xóa hình xăm được khẳng định là uy tín. Mang trong mình vết sẹo lồi như con rết bò trên da sau khi xóa hình xăm trước ngực, chị Lê Hồng N. (Thanh Trì, Hà Nội) lại hay hối tiếc “giá như”. Chị tâm sự, giá như lúc ấy không vì đua theo bạn bè đi xăm, giá như chị cẩn thận, sáng suốt hơn khi lựa chọn địa chỉ xóa hình xăm, thì đến giờ không phải day dứt mỗi khi đứng trước gương. Đó là cái giá mà chị phải trả khi tự ý mua thuốc xóa xăm tại nhà với giá chưa đến 100.000 đồng. Trong khi đó, mức xóa xăm tại các thẩm mĩ viện lớn hay các bệnh viện da liễu lên tới hàng triệu đồng tùy theo diện tích hình xăm. Chị N. kể, trong đám bạn của chị, có người từng tự hào về con đại bàng tung cánh ở vai, nhưng phải xóa gấp để đi xuất khẩu lao động ở Nhật, hay cô bạn gái chơi thân với chị cũng đã “lỡ” một lần lên xe hoa vì bố mẹ chồng tương lai nhất quyết không đồng ý một cô con dâu có 3 - 4 hình xăm trên người. Chia sẻ chuyện xóa hình xăm với một bác sĩ da liễu ở Bệnh viện Da liễu Hà Nội, vị bác sĩ này kể, ở bệnh viện cũng thường xuyên tiếp nhận các ca đến xóa hình xăm, đa phần ở độ tuổi 30 khi người đó chuẩn bị lập gia đình hoặc vì lý do bắt buộc trong công việc. Thông thường, chi phí cho việc tẩy xóa hình xăm cao gấp bội chi phí xăm. Hơn nữa, mặc dù tại các bệnh viện, cơ sở thẩm mĩ lớn, xóa xăm được thực hiện bằng tia laser, hạn chế tối đa để lại sẹo nhưng sẹo to hay nhỏ, lồi hay lõm còn phụ thuộc vào cơ địa từng người. Xăm hình vốn là một nghệ thuật, tuy nhiên, vì những hình xăm quái dị kết hợp với thái độ thiếu ý thức của một bộ phận thanh niên có xăm mình nên loại hình này đã phần nào trở thành phi nghệ thuật, gây nên sự phản cảm trong xã hội. Ngoài ra, nguy cơ lây nhiễm các bệnh qua đường máu, các bệnh ngoài da, các biến dạng cơ thể không mong muốn khi xăm và xóa xăm… là những vấn đề đáng lưu tâm cho những ai đam mê loại hình nghệ thuật này.  Hà Ngân