Theo Đề án 1665 “Hỗ trợ học sinh, sinh viên (SV) khởi nghiệp đến năm 2025” của Thủ tướng Chính phủ, nội dung khởi nghiệp đổi mới sáng tạo được nhiều địa phương triển khai trong các trường từ bậc phổ thông đến đại học (ĐH).
Dạy sinh viên tinh thần khởi nghiệp
Các cơ sở giáo dục ĐH đóng vai trò rất quan trọng trong hệ sinh thái khởi nghiệp quốc gia. Đây là nơi trang bị cho người học kiến thức, kỹ năng và trải nghiệm để sẵn sàng khởi nghiệp khi có ý tưởng, sáng tạo với mục tiêu đào tạo SV có khả năng tìm kiếm, lựa chọn việc làm.
Giám đốc Trung tâm Sáng tạo Xã hội và Khởi nghiệp - Trường ĐH Kinh tế Quốc dân PGS. TS Trương Thị Nam Thắng cho rằng: Xây dựng trường ĐH định hướng khởi nghiệp tạo môi trường phát triển tinh thần và thực hiện khởi nghiệp. Việc phát triển này được lồng ghép, hỗ trợ, khuyến khích... phù hợp với mục tiêu thúc đẩy SV về tinh thần học tập cũng như khởi nghiệp, với sứ mệnh giảng dạy và đào tạo, tham gia và hỗ trợ, phụng sự cho xã hội.
Với kỳ vọng trường ĐH cung cấp nhiều kỹ năng, tạo cơ hội việc làm cho SV khi ra trường, việc xây dựng trường ĐH khởi nghiệp rất quan trọng nhưng hệ thống mở này sẽ làm cho vai trò của các trường đối mặt với nhiều thách thức. Về học thuật, Việt Nam và trên thế giới đều kiểm soát chương tình đào tạo, vì vậy, nếu thay đổi nội dung sẽ gặp nhiều trở ngại. Hơn nữa, kỹ năng, năng lực giảng viên thay đổi và chưa sẵn sàng đón nhận.
Ngoài nguyên lý chung “trường 4 nhà” gồm nhà trường, gia đình, DN và đơn vị chuyên trách hỗ trợ SV thì mỗi trường đều có đặc thù, màu sắc riêng. Hiện nay, nhiều trường ĐH có Trung tâm khởi nghiệp như ĐH Ngoại thương, ĐH Công nghiệp Hà Nội, ĐH Đà Lạt, ĐH Lạc Hồng, ĐH Huế,...
Tại ĐH Ngoại thương, tinh thần khởi nghiệp của SV khá cao. Nhà trường không dạy về khởi nghiệp mà dạy về tinh thần khởi nghiệp giúp giảng viên, SV có trách nhiệm hơn. Trường triển khai thông qua 4 hoạt động chính gồm đào tạo, nghiên cứu, tư vấn cho DN, ươm tạo đan xen.
Ngoài ra, trường còn hợp tác với các trường ĐH khác để khắc phục nhược điểm là tính đơn ngành và tiến tới xây dựng chương trình đào tạo. Để SV không còn bỡ ngỡ khi đi làm, ĐH Lạc Hồng đã đầu tư 1 khu riêng. Lúc này, trường mời DN vào và đưa sản phẩm, chương trình đào tạo cho SV tham khảo, sau khi SV trải qua 3 cấp độ đặt ra thì sẽ cải thiện bằng sản phẩm của mình.
Khẳng định khởi nghiệp có bước đi mạnh mẽ, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học, Công nghệ và Môi trường, Bộ GD&ĐT Trần Nam Tú cho rằng, trường ĐH nào có nguyện vọng về khởi nghiệp thì đòi hỏi nhà trường phải năng động hơn để đáp ứng. Khởi nghiệp là quá trình gian nan, việc các trường phối hợp với nhau đặt ra mối liên kết, mô hình được cải tiến.
Các chuyên gia khuyên SV phải luôn giữ vững lập trường, tích lũy kiến thức và tìm sự hỗ trợ từ những nhà cố vấn trong lĩnh vực khởi nghiệp để hạn chế rủi ro. Khởi nghiệp sáng tạo phải gắn liền với khả năng nghiên cứu khoa học, SV cần rèn luyện, trau dồi khả năng nghiên cứu ngay từ khi ngồi trên ghế nhà trường.
Đại học liên kết chặt chẽ với doanh nghiệp
Nắm bắt nhu cầu và đáp ứng yêu cầu thực tế, nhiều trường ĐH đã hình thành các vườn ươm trong việc gắn kết với các DN.
Phó Hiệu trưởng trường ĐH Bách khoa Hà Nội PGS.TS Trần Văn Tớp cho biết: Nhiều năm qua, hợp tác của nhà trường với các DN phát triển khá tốt. Về hình thức kết nối, có 65% là hợp tác liên quan đến tuyển dụng, 35% là hoạt động liên quan đến đăng ký thông tin về tuyển dụng, 30% liên quan đến tổ chức các hội thảo về việc làm. Tín hiệu đáng mừng là gần đây đã có DN tài trợ cho học viên cao học của nhà trường và trong tương lại, sẽ có thêm học bổng của DN dành cho SV.
nay, 100% SV trường ĐH Bách khoa Hà Nội sau 6 tháng tốt nghiệp bắt buộc phải khảo sát. Từ năm 2018 - 2019, sau 6 tháng tốt nghiệp, 73% SV đã có nơi nhận, 11% SV có triển vọng được nhận, 3% SV có triển vọng đi học tiếp, 8% SV chưa đi tìm việc làm, 2% SV đã có nơi tiếp nhận học tiếp…
“Việc khảo sát về kiến thức, kỹ năng và khả năng Ngoại ngữ, Tin học… của SV nhằm suy ngẫm trong vấn đề hợp tác với DN, tạo cơ hội việc làm, mức thu nhập cao hơn” - PGS Trần Văn Tớp nói.
Nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Quân cho rằng, chất lượng giáo dục ĐH phụ thuộc nhiều vào sự hỗ trợ của các DN và càng quan trọng hơn khi các trường thực hiện tự chủ. Những hỗ trợ này có thể thông qua việc phối hợp xây dựng chương trình đào tạo, tạo điều kiện cho SV đến thực tập, cấp học bổng, tuyển dụng SV, học viên sau khi tốt nghiệp…
Khẳng định chưa bao giờ tinh thần khởi nghiệp, sáng tạo trong các trường ĐH lan rộng và được mọi người quan tâm như hiện nay, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Lê Hải An khẳng định vai trò của các trường ĐH trong hệ sinh thái khởi nghiệp quốc gia và là nơi cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao đảm bảo cho SV sau khi tốt nghiệp có tinh thần doanh nhân, kiến thức, kỹ năng thái độ và là nguồn tài nguyên lớn giúp các DN, tăng trưởng một cách bền vững.
Bên cạnh điểm mạnh, Thứ trưởng Lê Hải An nhận thấy còn nhiều khó khăn thách thức, từ các ý tưởng xây dựng, phương thức, huy động nguồn lực để thực hiện xây dựng môi trường sinh thái khởi nghiệp trong các trường ĐH. “Quan điểm của Bộ GD&ĐT luôn khuyến khích các mô hình, không gian khởi nghiệp mới. Để đáp ứng được yêu cầu đó, đối với giáo dục ĐH đó là phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ kinh tế - xã hội cả nước” - Thứ trưởng Lê Hải An cho hay.
Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cũng cho rằng: “Tuy đã có sự kết nối giữa các trường với nhau, với DN, bộ, ngành để hỗ trợ SV, cộng đồng khởi nghiệp sáng tạo nhưng chúng ta phải tham gia tích cực, mạnh mẽ hơn nữa. Chăm chỉ, quyết tâm và nhất định phải sáng tạo”.
