Xây dựng môi trường văn hóa trong báo chí

Tạo dựng môi trường báo chí văn hóa

Ngày 21/6/2022, Hội Nhà báo Việt Nam đã ban hành Quyết định số 10a/QĐ-HNBVN về Bộ Tiêu chí cơ quan báo chí văn hóa và văn hóa của người làm báo Việt Nam. Tiếp đó, ngày 30/6/2022, Thường trực Hội ban hành Công văn số 161a/CV-HNBVN hướng dẫn triển khai phong trào “Xây dựng môi trường văn hóa trong các cơ quan báo chí”. Trong đó, Hội Nhà báo Việt Nam lưu ý các tiêu chí “Cơ quan báo chí văn hóa” bao gồm việc xây dựng và tổ chức thực hiện nội quy, quy định gắn với các chuẩn mực về đạo đức, văn hóa; tạo môi trường sinh hoạt lành mạnh, thân thiện, hợp tác trong cơ quan…

Trao đổi với phóng viên Báo Kinh tế & Đô thị, PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội cho rằng, để xây dựng môi trường văn hóa trong cơ quan báo chí, trước hết phải bắt đầu từ tinh thần trách nhiệm và khát vọng phụng sự xã hội của mỗi người làm báo. Văn hóa không phải là khẩu hiệu treo tường, cũng không chỉ là những quy chế hành chính khô cứng, mà là khí chất, cốt cách thấm đẫm trong từng hành vi, từng dòng tin, từng ánh mắt giữa đồng nghiệp. Trong cơ quan báo chí, nơi từng con chữ có thể thay đổi nhận thức xã hội, từng hình ảnh có thể chạm đến trái tim công chúng, thì văn hóa lại càng phải trở thành nền tảng sống còn. Đó là văn hóa trung thực, văn hóa phản biện có trách nhiệm, văn hóa tiếp nhận đa chiều và văn hóa biết lắng nghe. Không có môi trường văn hóa tốt, báo chí khó giữ được bản lĩnh, khó vượt qua được những cám dỗ thị trường hay sức ép từ mạng xã hội với nhịp điệu gấp gáp và nhiều khi thiếu kiểm chứng.

“Muốn làm được điều đó, cần 3 yếu tố then chốt: người đứng đầu phải là hình mẫu văn hóa, cơ chế nội bộ phải khuyến khích sự minh bạch, sáng tạo và tôn trọng lẫn nhau và cả tập thể phải có chung một lý tưởng - vì sự thật, vì Nhân dân, vì tiến bộ xã hội. Khi văn hóa trở thành “lẽ sống” chứ không chỉ là “nội quy”, chính môi trường đó sẽ là nơi nuôi dưỡng những nhà báo tử tế, những tác phẩm lay động lòng người và những giá trị trường tồn với thời gian” - PGS.TS Bùi Hoài Sơn bày tỏ.

Mỗi nhà báo là người đi trước mở đường

Hiện tại, việc xây dựng môi trường văn hóa trong các cơ quan báo chí đã đạt được hiệu quả nhất định. Cụ thể, các cơ quan báo chí đều bám sát 6 tiêu chí “Cơ quan báo chí văn hóa”, triển khai xây dựng và tổ chức thực hiện nội quy, quy định gắn với các chuẩn mực về đạo đức, văn hóa, tạo môi trường sinh hoạt lành mạnh, thân thiện, hợp tác. Trong việc thực hiện 6 tiêu chí “Người làm báo văn hóa”, các cơ quan báo chí đều triển khai gắn liền với 10 điều Quy định đạo đức nghề nghiệp của người làm báo Việt Nam và Quy tắc sử dụng mạng xã hội của người làm báo Việt Nam…

Tổng Biên tập Báo và Đài Phát thanh - Truyền hình Thanh Hóa Phạm Văn Báu - Chủ tịch Hội Nhà báo tỉnh Thanh Hóa chia sẻ, với nhiều năm kiên trì thực hiện cơ quan văn hóa và phong trào thi đua 3 năm qua, Báo và Đài Phát thanh - Truyền hình Thanh Hoá đã hoàn thành tốt sứ mệnh gìn giữ phát huy các giá trị văn hoá dân tộc, quảng bá, truyền thông hiệu quả bản sắc đất và người xứ Thanh tới bạn bè, đối tác trong nước và quốc tế. Đồng thời kiến tạo một môi trường báo chí truyền thông chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại - môi trường tôn trọng bản sắc cá nhân, phát huy tối đa năng lực sở trường của mỗi người làm báo. 2 việc đó luôn cộng hưởng, hỗ trợ đắc lực cho nhau thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị.

Theo nhà báo Nguyễn Hữu Phùng Nguyên (Báo Nhân Dân), để xây dựng môi trường văn hóa trong các cơ quan báo chí, trước hết cần xác lập rõ hệ giá trị cốt lõi làm nền tảng cho mọi hoạt động - đó có thể là tinh thần trung thực, trách nhiệm xã hội, sáng tạo, hợp tác và tôn trọng sự thật. Ban lãnh đạo phải đóng vai trò nêu gương, truyền cảm hứng và nhất quán trong thực thi các giá trị đó.

Đồng thời, cơ quan báo chí cần tạo ra một không gian làm việc cởi mở, khuyến khích đối thoại hai chiều, tôn trọng khác biệt và hỗ trợ lẫn nhau. Việc thường xuyên tổ chức đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng, thúc đẩy văn hóa học tập cũng giúp nâng cao chất lượng đội ngũ và tinh thần nghề nghiệp. Bên cạnh đó, cần có cơ chế ghi nhận, khen thưởng kịp thời những nỗ lực và sáng kiến tích cực, từ đó nuôi dưỡng động lực làm việc bền vững. Cuối cùng, chăm lo đời sống tinh thần, tạo điều kiện để cán bộ, phóng viên cân bằng giữa công việc và cuộc sống cũng là một phần không thể thiếu trong xây dựng văn hóa nội bộ. Tất cả những giải pháp đó góp phần hình thành môi trường làm báo nhân văn, chuyên nghiệp và giàu cảm hứng sáng tạo.

Xây dựng môi trường văn hoá trong cơ quan báo chí - một công việc vừa mang tính nguyên tắc, thiết lập nên các quy tắc ứng xử nghề nghiệp, đồng thời cũng tạo nên một sức mạnh mềm văn hóa, phải là nền tảng tinh thần và động lực cho nhà báo, phóng viên trong từng cơ quan thực hiện. Một trong dấu ấn nổi bật trong thời gian qua mà các đơn vị đã thực hiện được là tổ chức quy trình hoạt động theo hướng chuyên nghiệp, hiệu quả, công khai, minh bạch; xác định nguyên tắc tác nghiệp trên tinh thần khách quan, xây dựng, vì lợi ích chung. Cụ thể, toà soạn hội tụ hoạt động theo phương thức: phản ứng mau lẹ, chính xác và kịp thời đáp ứng tối đa nhu cầu thông tin từ công chúng và hoạt động tác nghiệp của phóng viên cơ quan.

Với tinh thần mỗi nhà báo là người đi trước mở đường, xung kích tuyên truyền những giá trị văn hoá tốt đẹp trong tình hình mới, lan toả giá trị chân thiện mỹ, những tác phẩm báo chí có độ viral tốt nhất trên sóng phát thanh, truyền hình, trên các nền tảng mạng xã hội đều có nội dung cổ vũ gương người tốt việc tốt, truyền cảm hứng tới cộng đồng…