Xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật - động lực phát triển bền vững

Hưởng ứng Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (9/11), ngày  6/11, Hội đồng Phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) TP Hà Nội và Báo Kinh tế & Đô thị phối hợp cùng Đảng ủy - HĐND - UBND - Ủy ban MTTQ Việt Nam phường Tây Hồ, Trung tâm Truyền thông, Dữ liệu và Công nghệ số TP Hà Nội tổ chức tọa đàm “Văn hóa tuân thủ pháp luật” và phát động Cuộc thi viết “Văn hóa tuân thủ pháp luật” năm 2025.

Sự kiện có sự tham dự của đại diện Bộ Tư pháp, UBND TP Hà Nội, Ủy ban MTTQ Việt Nam TP Hà Nội; Hội đồng Phối hợp PBGDPL TP; đại diện các Sở, ngành, đơn vị, phường, xã TP Hà Nội.

Văn hóa tuân thủ pháp luật - nền tảng của phát triển

Chia sẻ tại tọa đàm, TS. Nguyễn Văn Cương - Viện trưởng Viện Chiến lược và Khoa học pháp lý (Bộ Tư pháp) cho biết, ở hầu hết các quốc gia đang phát triển, vẫn tồn tại khoảng cách giữa quy định pháp luật và thực tiễn thi hành. Để đất nước tiến nhanh và bền vững, việc thu hẹp khoảng cách này là yêu cầu cấp thiết.

Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị đã đề cập và định hướng chiến lược cho vấn đề này, coi xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật là giải pháp trọng tâm để các quy định pháp luật nhanh chóng đi vào cuộc sống, phát huy hiệu quả thực chất. Pháp luật chỉ thực sự là động lực phát triển khi được xã hội đón nhận, người dân thấu hiểu và tự giác tuân thủ.

Theo TS. Nguyễn Văn Cương, pháp luật chất lượng cao, phản ánh đúng ý chí, nguyện vọng của Nhân dân, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sẽ trở thành “điểm tựa” vững chắc cho sự phát triển quốc gia. Từ thực tiễn 80 năm xây dựng và 40 năm đổi mới, TS. Nguyễn Văn Cương khẳng định: “Khi pháp luật được người dân đón nhận, đất nước sẽ tạo nên khí thế phát triển mới”.

Nhắc lại buổi làm việc lịch sử của Tổng Bí thư Tô Lâm với Ban cán sự Đảng Bộ Tư pháp ngày 7/11/2024, TS. Nguyễn Văn Cương cho biết, Tổng Bí thư Tô Lâm đã truyền đi thông điệp quan trọng: xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật phải trở thành nét đẹp trong đời sống, là niềm tự hào của mỗi người dân. Tuân thủ pháp luật không chỉ là hành vi đúng mực, mà phải trở thành một tình cảm tự nhiên, một giá trị văn hóa. Khi lệch chuẩn, con người sẽ tự thấy day dứt. Khi đó, pháp luật không chỉ quản lý, mà còn cảm hóa” - ông Nguyễn Văn Cương khẳng định.

Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý (Bộ Tư pháp) Phan Hồng Nguyên cho biết, sau hơn 12 năm thực hiện, Luật PBGDPL đã từng bước đi vào cuộc sống, góp phần nâng cao hiểu biết pháp luật, bảo đảm quốc phòng - an ninh và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Cùng với sự hoàn thiện thể chế, các hình thức phổ biến pháp luật đã trở nên phong phú, hiện đại - từ hội nghị truyền thống đến thi trực tuyến, video clip, hay ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong tuyên truyền pháp luật cộng đồng. Công tác phổ biến pháp luật không chỉ hướng đến người dân ở thành phố, mà còn lan tỏa đến vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, đồng bào dân tộc thiểu số và nhóm yếu thế.

Đặc biệt, Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý Phan Hồng Nguyên nhấn mạnh, nhiệm vụ cốt lõi thời gian tới là xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật, được xác định rõ trong Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị. Theo đó, cần gắn truyền thông chính sách với giáo dục ý thức tuân thủ từ sớm, từ xa, kết hợp tuyên truyền với chế tài răn đe hợp lý. Tuân thủ pháp luật phải trở thành nếp sống. Để làm được, cần đồng bộ các giải pháp: hoàn thiện pháp luật, tăng cường truyền thông, nêu gương cán bộ, gắn giáo dục pháp luật với giáo dục đạo đức.

Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý cho biết, Bộ Tư pháp đang tham mưu xây dựng Đề án Văn hóa tuân thủ pháp luật, dự kiến trình Thủ tướng Chính phủ vào năm 2026, xác định rõ trách nhiệm của từng cơ quan, từng cấp chính quyền trong tổ chức thực hiện. “Đây sẽ là nền tảng vững chắc để văn hóa tuân thủ pháp luật trở thành động lực phát triển của xã hội” - ông Phan Hồng Nguyên khẳng định.

Chuyển đổi số để pháp luật đến gần người dân

Phó Giám đốc Sở Tư pháp TP Hà Nội Phạm Thị Thanh Hương - Phó Chủ tịch Hội đồng PBGDPL TP Hà Nội cho biết, Hà Nội luôn coi công tác PBGDPL là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, là cầu nối đưa pháp luật đến với cuộc sống. Thành phố đã tiên phong ứng dụng công nghệ thông tin, tổ chức thi tìm hiểu pháp luật trực tuyến, xây dựng mô hình “Cầu thang pháp luật”, “Phụ nữ với pháp luật”, “Nông dân với pháp luật”, góp phần hình thành ý thức tuân thủ trong cộng đồng.

“Trong thời đại số, văn hóa tuân thủ pháp luật là thước đo trình độ phát triển xã hội. Tuân thủ không chỉ là ‘không vi phạm’, mà là hành vi tự giác, chủ động sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật” - Phó Giám đốc Sở Tư pháp TP Hà Nội Phạm Thị Thanh Hương nhấn mạnh.

Theo Phó Giám đốc Sở Tư pháp TP Hà Nội Phạm Thị Thanh Hương, để văn hóa tuân thủ thật sự “thấm sâu”, Hà Nội cần tập trung vào 5 nhóm giải pháp: (1) Đổi mới nội dung, hình thức tuyên truyền gắn với đời sống; (2) Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số; (3) Nâng cao kỹ năng, nghiệp vụ tuyên truyền viên; (4) Phát động phong trào “Toàn dân học tập pháp luật”; (5) Kịp thời biểu dương mô hình, cá nhân tiêu biểu.

“Chúng tôi mong tiếp tục nhận được sự hỗ trợ của Bộ Tư pháp, Thành ủy và UBND TP trong đầu tư chuyển đổi số, đổi mới phương thức tuyên truyền, hướng tới môi trường pháp lý thân thiện, gần gũi, hiện đại” - Phó Giám đốc Sở Tư pháp TP Hà Nội Phạm Thị Thanh Hương bày tỏ.

Từ thực tiễn địa phương, ông Lê Trung Đức - Ủy viên Ban Thường vụ Hội Luật gia Hà Nội, Thành viên Ban Kinh tế - Ngân sách HĐND phường Tây Hồ cho biết, người dân trên địa bàn phường có trình độ dân trí cao, ý thức chấp hành pháp luật tốt. Các buổi tuyên truyền pháp luật luôn nhận được sự hưởng ứng của Nhân dân. Người dân đặc biệt quan tâm đến các lĩnh vực đất đai, môi trường, an ninh trật tự và chính sách đền bù, tái định cư.

Theo ông Lê Trung Đức, để triển khai hiệu quả nhiệm vụ xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật, phường Tây Hồ sẽ tập trung vào 5 giải pháp trọng tâm: tăng cường tuyên truyền, giáo dục pháp luật theo phương châm “mưa dầm thấm lâu”; nâng cao năng lực, trách nhiệm của cán bộ, công chức, viên chức; phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội; đẩy mạnh cải cách hành chính, lấy người dân làm trung tâm phục vụ; tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát, kịp thời chấn chỉnh vi phạm.

“Chúng tôi tin rằng, từ những hành động nhỏ ở cơ sở, sẽ hình thành thói quen lớn trong toàn xã hội - sống và làm việc theo pháp luật” - ông Lê Trung Đức nhấn mạnh.

Văn hóa tuân thủ pháp luật không chỉ là mục tiêu, mà là phương thức để xây dựng Nhà nước pháp quyền, phát huy sức mạnh Nhân dân và bảo đảm phát triển bền vững trong kỷ nguyên mới.