Xu hướng chuyển dịch của các"công xưởng thế giới"

13:30 12/10/2014

Chia sẻ

Kinhtedothi - Một xu hướng xuất hiện thời gian gần đây, đó là sự chuyển dịch các “công xưởng thế giới” từ các nước đang phát triển trở về các nước phát triển và sang các khu vực mới phát triển khác.

Trong mấy thập kỷ qua, làn sóng đầu tư từ các nền kinh tế phát triển sang các nước đang phát triển và mới công nghiệp hóa, nhằm tận dụng nhân công giá rẻ tại các nước đang phát triển, đã tạo ra nhiều “công xưởng của thế giới”.

Tuy nhiên, tình hình hiện nay đã có nhiều thay đổi. Một xu hướng xuất hiện thời gian gần đây là sự chuyển dịch các “công xưởng thế giới” từ các nước đang phát triển trở về các nước phát triển và sang các khu vực mới phát triển khác.

Theo New York Times, nhiều công ty Mỹ từng đổ xô mở trụ sở ở Thượng Hải cách đây một thập kỷ, nay đang cảm thấy đó là một quyết định sai lầm. Hồi tháng 8/2014, General Motors đã chuyển bộ phận quốc tế của tập đoàn này sang Singapore. Theo sau General Motors, Công ty nông nghiệp Archer Daniels Midland, Tập đoàn IBM... cũng tiến hành các bước tương tự nhằm đưa nhân sự và cơ sở hạ tầng ra khỏi Trung Quốc.

Cuộc hồi hương của hàng loạt thương hiệu Mỹ diễn ra trong bối cảnh chi phí lao động tại các "công xưởng thế giới" như Trung Quốc, Ấn Độ gia tăng liên tục trong nhiều năm qua. Chẳng hạn, lương của người lao động ở Trung Quốc và Ấn Độ đã tăng từ 10-20%, trong khi lương ở Mỹ và châu Âu bắt đầu bị các nước bắt kịp. Do vậy, quay trở lại sản xuất tại Mỹ là một bài toán thông minh về lâu dài.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp giờ đây nhận ra việc gia công ở nước ngoài có những nhược điểm về khoảng cách địa lý, khiến chi phí vận chuyển tăng vọt, thời gian giao hàng chậm trễ. Họ cũng nhận ra rằng việc thuê gia công ở nước ngoài trong khi tiếp tục duy trì nghiên cứu và phát triển (R&D) ở quê nhà có ảnh hưởng tiêu cực tới hoạt động đổi mới.

Trong xu hướng này, các doanh nghiệp Mỹ và phương Tây đang nhanh chóng từ bỏ mô hình sản xuất mọi thứ tại nơi chi phí thấp để cung cấp cho phần còn lại của thế giới.

Theo khảo sát trực tuyến được Boston Consulting Group (BCG) thực hiện trong nửa đầu năm 2014 với sự tham gia của 106 công ty sản xuất có trụ sở đặt tại Mỹ, các nhà sản xuất lớn dường như đang có xu hướng chuyển dịch sản xuất từ Trung Quốc trở lại Mỹ. Tỷ lệ tăng lên mức 48% trong các công ty có doanh thu hằng năm lớn hơn 10 tỷ USD.

Ngược lại, 5 nền kinh tế từng được coi là những "công xưởng" của thế giới trong mấy thập niên vừa qua lại đang chịu nhiều áp lực. Đó là Trung Quốc, Brazil, Nga, Ba Lan và Czech.

Nhiều doanh nghiệp Nhật Bản cho biết chi phí lao động tại Trung Quốc đã tăng mạnh hơn các nước Đông Nam Á. Bên cạnh đó, chính sách mới của Trung Quốc về thay đổi mô hình tăng trưởng kinh tế, đặc biệt theo kế hoạch 5 năm lần thứ 12 (2011-2015), Trung Quốc kêu gọi các nhà xuất khẩu sản xuất hàng cao cấp hơn, cũng khiến một số ngành công nghiệp gia công rút khỏi Trung Quốc.

Ngay cả nhiều doanh nghiệp Trung Quốc cũng đang dời nhà máy tới Đông Nam Á. Xiao Yujing, Tổng giám đốc của Công ty TNHH Trung Sơn Liancheng, phàn nàn rằng ngày càng khó khăn cho công ty tìm khách hàng, vì người tiêu dùng Trung Quốc cũng đang chú ý hơn đến hàng hóa từ các nhà sản xuất ở Đông Nam Á.

Theo một cuộc khảo sát do Công ty Tư vấn tài chính Mỹ Capital Business Credit tiến hành mới đây, 40% các công ty lớn được phỏng vấn cho biết họ có kế hoạch di chuyển nhà máy từ Trung Quốc sang các địa điểm khác ở Đông Nam Á.

Các công ty đa quốc gia bắt đầu chú ý đến Đông Nam Á, khu vực cho thấy sự phục hồi mạnh mẽ sau khủng hoảng kinh tế châu Á. Tập đoàn Archer Daniels Midland đã xây dựng một đội ngũ lớn ở Thượng Hải và mua lại các nhà máy nông nghiệp của Trung Quốc. Hiện tại ưu tiên hàng đầu của công ty này tại châu Á là phát triển mô hình tương tự tại các thị trường đang lên như Indonesia và Việt Nam.

Nhật Bản, nền kinh tế lớn thứ 3 thế giới đang tăng tốc đổ vốn vào Đông Nam Á, tìm kiếm sự tăng trưởng năng động thay thế cho Trung Quốc. Song song đó, một số quốc gia Đông Nam Á đã mở rộng chính sách ưu đãi trong sử dụng đất và các tiện ích cho đầu tư nước ngoài.

Một nghiên cứu mới đây của BCG đã xem xét 25 nhà xuất khẩu lớn nhất thế giới, theo đó, mỗi USD chi phí sản xuất tại Mỹ hiện tương đương với 96 xu sản xuất ở Trung Quốc.

BCG tính toán rằng Mỹ và Mexico là "ngôi sao đang lên" trong sản xuất. Kiềm chế mức lương và khả năng khai thác năng lượng mới giá rẻ tại Mỹ đã hấp dẫn nhiều nhà sản xuất. Theo BCG, Mỹ đang trở thành một nước phát triển có chi phí thấp với mức lương thấp hơn ở các nước Tây Âu hay Nhật Bản. Ngày càng nhiều các công ty châu Âu và Nhật Bản “xuất khẩu” các nhà máy sang Mỹ.

Hiện nay, nhiều công ty Mỹ nhận ra rằng họ đã đi quá xa với mô hình gia công ở nước ngoài và cần thiết phải trở lại quê nhà. Các hãng công nghệ và sản xuất lớn như Google, General Electric, Caterpillar và Ford đang chuyển dần sản xuất trở về nước Mỹ hoặc cho xây thêm nhà máy ở Mỹ. Theo một cuộc khảo sát của Tổ chức Tư vấn Boston, 80% trong số 5.000 người dùng sẵn sàng chi thêm tiền để mua những sản phẩm được sản xuất tại Mỹ, trong đó có các thiết bị điện tử. Thậm chí người Trung Quốc cũng sẵn sàng bỏ thêm tiền để được sở hữu những sản phẩm sản xuất tại Mỹ.

Việc dịch chuyển của các “công xưởng thế giới” không phải là một xu hướng nhất thời mà là một trào lưu trong quá trình tái cơ cấu nền kinh tế toàn cầu sau hai thập kỷ phát triển trong mô hình "thế giới phẳng".