[Xu hướng] Ecobrick - giải pháp xanh cho môi trường

Ở ngay thời điểm hiện tại, dù con người đã có những cải thiện trong sản xuất nhằm giảm thải lượng rác thải nhựa như sử dụng loại nhựa có thể tái sử dụng nhiều lần, thay thế bằng chất liệu giấy, thủy tinh, gỗ,... tuy nhiên lượng rác thải nhựa, đặc biệt là nhựa - ni lông dùng một lần. Mỗi năm, toàn thế giới thải ra môi trường khoảng 300 triệu tấn rác thải nhựa, và trung bình mỗi phút thải ra khoảng 1 triệu chai nhựa. Hiện có khoảng 9.1 triệu tỷ tấn rác thải nhựa tích tụ trên trái đất và đang tiếp tục gia tăng.

Ecobrick là một từ ghép, bao gồm eco (thuộc về sinh thái) và brick (gạch). Những viên gạch này được tạo ra từ những vỏ chai nhựa được nhét đầy và chặt bởi các loại rác thải nhựa, đa phần là túi nilon, vỏ bánh kẹo, vỏ bao bì, hộp xốp, đồ nhựa dẻo…

Trước đó, người ta cho rằng, việc đóng chai rác thải nhựa được làm độc lập rải rác ở nhiều nơi trên thế giới. Tuy nhiên, đến năm 2003, Susana Heisse - một nhà hoạt động môi trường ở Guatemala (Trung Mỹ), cảm thấy kinh hoàng trước tình trạng rác thải nhựa tại hồ Atitlan, vì thế cô đã khuyến khích mọi người làm Ecobrick như là một kỹ thuật xây dựng để giải quyết vấn đề ô nhiễm rác thải nhựa. Cô đã xây một bức tường từ những Ecobrick đầu tiên, và việc này đã truyền cảm hứng cho mọi người trên toàn thế giới.

Đây là một giải pháp đơn giản để xử lý rác thải nhựa sinh hoạt hàng ngày, không cần máy móc hay kỹ năng đặc biệt, mỗi người đều có thể tự làm những viên gạch sinh thái - Ecobricks theo hướng dẫn.

Với việc làm này, bạn không chỉ xử lý được lượng rác thải nhựa mà còn góp những viên gạch để xây dựng một công trình công cộng hay nhà ở tình thương nào đó cho chính quê hương mình. Mỗi viên gạch sinh thái - Ecobricks sẽ được liên kết lại với nhau bằng hỗn hợp kết dính sử dụng trong ngành xây dựng. Vì thế, ngoài việc xây dựng nhà, cũng có thể sử dụng Ecobricks để xây bàn học, ghế ngồi, tường rào...

Đã có rất nhiều dự án Ecobrick trên toàn cầu, chúng giúp kết nối mọi người lại với nhau không phân biệt tuổi tác, giới tính hay dân tộc, họ là những người có chung mục đích bảo vệ môi trường. Quá trình thực hiện làm gạch sinh thái cũng giúp mọi người hiểu rõ hơn về hậu quả khi sử dụng nhựa cũng như nâng cao ý thức giảm thiểu lượng rác thải nhựa trong gia đình và cộng đồng.

Ecobrick được khuyến khích trong việc xây dựng các trường học, đồng thời Ecobrick cũng được đưa vào trong giáo dục như một bài tập thực hành tại nhà. Hiện có 116 trường Ecobrick ở Guatemala được xây dựng bởi một tổ chức có tên Hug It Forward, Vida Atitlan (tổ chức của Susana Heisse) và nhiều trường khác đang được xây dựng.

Năm 2010, tại miền Bắc Phillipines, hai thanh niên là Russell Maier và Irene Bakisan đã phát triển một hướng dẫn chương trình giảng dạy về thực hành đơn giản hóa và được khuyến nghị để giúp các trường học địa phương tích hợp gạch sinh thái - Ecobrick vào chương trình giảng dạy của họ.

Bộ Giáo dục nước này đã nhận thấy tầm quan trọng tuyệt vời của ecobrick nên đã đưa bản hướng dẫn này tới gần 2000 trường học. Đây là một phần của chương trình giảng dạy, các sinh viên được yêu cầu mang theo một Ecobrick đã hoàn thành mỗi tuần, sau khi hoàn thành bài tập về nhà của họ.

Tại ngôi làng Besao ở miền Bắc Philippines, người quản lý Bệnh viện Jane Liwan đã chuẩn bị đóng gói một Ecobrick mỗi ngày để tân trang ngôi nhà cũ nát của mình. Hai năm sau, nhà của cô là một điểm thu hút khách du lịch đã được giới thiệu trên cả phương tiện truyền thông địa phương và quốc gia.

Tại New Mexico, Hoa Kỳ, Jo Stodgel đã điều hành một dự án Ecobrick cộng đồng từ năm 2014 thông qua tổ chức Up Motorcycle Santa Fe. Tổ chức này tiến hành dọn dẹp sông và làm Ecobrick thường xuyên, và sử dụng để xây dựng một số trường học địa phương.

Gia đình Alfredo Santa Cruz của Puerto Iguazu, Argentina, đã trang trí ngôi nhà của họ gần như hoàn toàn bằng hàng nghìn Ecobrick, từ tường, bàn cà phê, bục giường và thậm chí các bước để đến cửa trước.

Ecobricks chính là một giải pháp hiệu quả trong việc quản lý rác thải, thực tế tái chế nhựa tốn nhiều năng lượng, gây ô nhiễm, mà vận chuyển chúng cũng là một vấn đề. Vì thế, làm thế nào có thể tái chế sử dụng những loại rác thải này ngay tại mỗi địa phương mà không mất công vận chuyển? Xây dựng nhà ở, trường học bằng Ecobricks chính là một giải pháp rõ ràng thực tế.

Ecobricks biến rác thải nhựa thành vật liệu xây dựng có khả năng cách nhiệt cao, chắc chắn, chi phí thấp, đồng thời giải quyết các vấn đề về thất nghiệp, lãng phí và thiếu nhà ở trường học ở nhiều vùng khó khăn. Chúng có thể được sử dụng theo chiều dọc hoặc theo chiều ngang và được ghép với nhau bằng đất sét hoặc xi măng.

Cộng đồng Ecobrick bắt đầu hình thành tại Việt Nam từ cuối năm 2017, với thông điệp “Vì một tương lai không chịu ảnh hưởng của rác thải nhựa, hãy hành động ngay từ hôm nay” - CLB Les Pas Verts thuộc Tổ chức tình nguyện Water Wise Vietnam (tổ chức dành cho những bạn trẻ yêu môi trường do Đại sứ quán Mỹ tài trợ) đã tổ chức nhiều đợt truyền thông và những hoạt động ngoại khóa như workshop, triển lãm “Ngày hội sống xanh”, Chương trình làm gạch sinh thái - Ecobrick cho học sinh, nhờ đó, số lượng người tham gia và hưởng ứng dự án ngày càng tăng.

Cộng đồng Ecobrick Việt Nam chủ yếu hoạt động ở 2 TP lớn là Hà Nội và TP Hồ Chí Minh. Những viên gạch sinh thái được các tình nguyện viên thu gom tại một địa điểm, sau đó sẽ vận chuyển đến một số địa phương còn khó khăn để xây nhà tình thương.

Tại TP Hồ Chí Minh, nhóm Ecobrick Sai Gon do một nhóm bạn trẻ khởi xướng thường xuyên tổ chức những buổi workshop hướng dẫn làm gạch sinh thái, sau đó mỗi người sẽ tự làm Ecobrick tại nhà và gửi thành phẩm cuối cùng lại cho nhóm.

Để thực hiện làm gạch sinh thái cần chuẩn bị: Chai nhựa được phơi khô, sạch còn nguyên hình dạng không bị thủng, vỡ (có thể dùng chai 500ml - 1,5l), túi ni lông mềm hoặc cứng, hộp xốp, cốc nhựa dùng 1 lần, vỏ bao bì, giấy bọc nhựa, ống hút… tất cả đều phải được làm sạch và phơi khô. Cách làm một viên gạch cũng khá đơn giản, chỉ việc mở nắp chai và nhét những vật liệu nhựa thải vào trong, đối với những nguyên liệu cứng và to thì nên cắt nhỏ, nhét từng lớp sau đó dùng một chiếc đũa hoặc que dài để nhồi và ấn chặt nguyên liệu vào chai.

Phần đáy chai nên nhồi ni lông mềm hoặc vật liệu dễ vò, xung quanh thành chai cần chèn chặt, ở giữa chai sẽ tự động chặt và cứng. Sau khi chai đã được chèn chặt và cứng, đóng chặt nắp là đã được 1 Ecobrick hoàn chỉnh.

Gạch sinh thái - Ecobrick không chỉ dễ làm, rẻ tiền mà còn hiệu quả hơn so với các loại gạch thông thường. Hy vọng, sẽ có nhiều hơn nữa những dự án Ecobrick được phát triển rộng rãi trong cộng đồng quốc tế và Việt Nam, đặc biệt là với trẻ nhỏ, học sinh sinh viên, giúp các em hiểu và có ý thức bảo vệ môi trường.