Báo cáo của Chính phủ về công tác phòng, chống tham nhũng năm 2022 nhận định, công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực tiếp tục được đẩy mạnh, đạt nhiều kết quả quan trọng, có nhiều mặt cao hơn năm trước.
Trong đó, đối với công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế, tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về phòng, chống tham nhũng, Chính phủ đã ban hành 112 Nghị định, 171 Nghị quyết. Thủ tướng Chính phủ ban hành 31 Quyết định, 23 Chỉ thị về quản lý, điều hành; Chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương đẩy mạnh rà soát các văn bản quy phạm pháp luật nhằm phát hiện, xử lý những sơ hở, bất cập, dễ bị lợi dụng để tham nhũng… Tổng kết, xây dựng Chiến lược quốc gia phòng, chống tham nhũng đến năm 2030, xây dựng, thực hiện nhiều đề án quan trọng về công tác phòng, chống tham nhũng.
Về kiểm soát tài sản, thu nhập, trong kỳ báo cáo đã có 542.337 người thực hiện kê khai tài sản, thu nhập. Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt định hướng xác minh tài sản, thu nhập năm 2022 và các bộ, ngành, địa phương đã khẩn trương triển khai việc xác minh tài sản, thu nhập đối với người có nghĩa vụ kê khai tài sản, thu nhập được lựa chọn ngẫu nhiên. Đến nay, có 7.662 người được xác minh tài sản, thu nhập; 4.934 số cơ quan, tổ chức, đơn vị đã được kiểm tra việc thực hiện. Qua xác minh có 74 người kê khai chưa đúng quy định, đã chấn chỉnh, kiểm điểm, xử lý theo quy định.
Về xử lý trách nhiệm của người đứng đầu khi để xảy ra tham nhũng, năm 2022, có 19 người đứng đầu đã bị xử lý do thiếu trách nhiệm để xảy ra tham nhũng (xử lý hình sự 10 người, cách chức 1 người, cảnh cáo 5 người, khiển trách 3 người). Trong việc phát hiện và xử lý hành vi tham nhũng, thu hồi tài sản tham nhũng, các cơ quan điều tra trong Công an Nhân dân đã thụ lý điều tra 637 vụ án, 1.366 bị can phạm tội về tham nhũng; trong đó khởi tố mới 389 vụ, 847 bị can (tăng 107 vụ, 311 bị can so với cùng kỳ năm trước). Đã kết luận điều tra đề nghị truy tố 309 vụ, 721 bị can.
Thẩm tra về vấn đề này, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga nhấn mạnh, tất cả các tỉnh, thành phố trên cả nước hiện đã thành lập Ban Chỉ đạo cấp tỉnh, qua đó, góp phần tạo sự thống nhất, đồng bộ từ T.Ư đến địa phương trong lãnh đạo, chỉ đạo công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Bên cạnh đó, nhiều văn bản của Đảng và Nhà nước về quản lý kinh tế - xã hội và PCTN tiếp tục được sửa đổi, bổ sung và ban hành mới; đã góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật, tạo cơ sở chính trị - pháp lý đồng bộ, khả thi để PCTN hiệu quả…
Tuy nhiên, Ủy ban Tư pháp cũng chỉ ra, việc thực hiện một số giải pháp phòng ngừa tham nhũng còn có những hạn chế; công tác kiểm tra, đánh giá chưa thường xuyên nên tác dụng phòng ngừa tham nhũng chưa cao. Tại một số cơ quan, đơn vị, địa phương, người đứng đầu chưa quan tâm thực hiện đầy đủ các quy định về công khai, minh bạch trong tổ chức và hoạt động và trách nhiệm giải trình; vẫn còn để xảy ra vi phạm trong việc thực hiện các quy định về công khai, minh bạch…
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp, tình hình tội phạm tham nhũng trong cơ quan bảo vệ pháp luật, cơ quan có nhiệm vụ phòng, chống tham nhũng tiếp tục có những diễn biến phức tạp, do một số đơn vị chưa thực sự gương mẫu, quyết liệt trong lãnh đạo, chỉ đạo, chưa quyết tâm và có biện pháp đủ mạnh trong tổ chức thực hiện công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.
Ngoài ra, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cho rằng, việc quản lý cán bộ, công chức, viên chức còn lỏng lẻo; đánh giá, sử dụng, bố trí cán bộ còn một số trường hợp nể nang, cục bộ; năng lực, trình độ của một bộ phận cán bộ, công chức chưa đáp ứng yêu cầu; thu nhập, cuộc sống của cán bộ, công chức, viên chức còn gặp khó khăn.
Tại phiên họp, trong thảo luận, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng nhận định, đối tượng vi phạm là cán bộ công chức viên chức, nhận thức có biểu hiện “tham nhũng vặt” không phải thấp, cần phổ biến tuyên truyền pháp luật hiệu quả để ngăn ngừa hành vi này. Bên cạnh đó, cần đề phòng từ sớm, từ xa, ngăn chặn ngay từ đầu chứ không phải xảy ra các vụ án tham nhũng rồi mới xử lý; đẩy mạnh giải pháp thu hồi tài sản do tham nhũng mà có.
Từ đó, đề nghị Chính phủ cần tổng kết, đánh giá, nhận diện đầy đủ các hạn chế và nguyên nhân để dự báo đúng tình hình tham nhũng; trên cơ sở đó xác định rõ nguyên nhân chủ yếu và đề ra giải pháp đột phá để phòng, chống có hiệu quả.
