Xuất khẩu gỗ bứt phá nhờ thương mại điện tử

Từ sản xuất gia công đến tiếp cận người tiêu dùng toàn cầu

Sản phẩm gỗ Việt Nam hiện đã có mặt tại hơn 140 quốc gia và vùng lãnh thổ, chinh phục nhiều thị trường lớn như Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Liên minh châu Âu (EU).

Trước đây, phần lớn DN gỗ Việt vận hành theo mô hình gia công truyền thống (B2B) – sản xuất theo đơn đặt hàng, biên lợi nhuận mỏng và ít khả năng làm chủ thương hiệu. Những năm gần đây, xuất khẩu qua thương mại điện tử đã thúc đẩy sự chuyển đổi mạnh mẽ của ngành gỗ sang mô hình B2C - bán trực tiếp đến người tiêu dùng, làm chủ thương hiệu, dữ liệu và kênh phân phối.

Theo nhận định của các chuyên gia, đây không chỉ là thay đổi về kênh bán hàng, mà là sự thay đổi toàn diện trong tư duy phát triển. DN không thể chỉ dựa vào kinh nghiệm sản xuất lâu năm, mà buộc phải tăng cường ứng dụng công nghệ, dữ liệu và giải pháp số để nghiên cứu thị trường, nắm bắt xu hướng tiêu dùng, từ đó sáng tạo và cải tiến sản phẩm. Thay vì “làm theo mẫu”, DN phải chủ động thiết kế, xây dựng câu chuyện thương hiệu và tạo ra sự khác biệt.

Phó Chủ tịch Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP Hồ Chí Minh (HAWA) Nguyễn Chánh Phương chia sẻ, thương mại điện tử là kênh bán hàng rất tiềm năng đối với ngành gỗ, song cũng đặt ra những yêu cầu hoàn toàn mới.

Khác với mô hình gia công truyền thống, khi tham gia thương mại điện tử, DN không thể sao chép thiết kế của người khác, cũng không thể chỉ sản xuất theo đơn đặt hàng. Muốn khách hàng nhận diện được mình, DN buộc phải có thiết kế riêng, thương hiệu riêng và hệ thống phân phối riêng.

Thống kê của Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam cho thấy, hiện có khoảng 15% DN gỗ Việt Nam có khả năng tự phát triển mẫu mã, thiết kế sản phẩm và tham gia bán hàng qua các kênh thương mại điện tử. Với những DN đã đi theo hướng này, doanh thu từ thương mại điện tử mới chiếm khoảng 10 - 15% tổng doanh số.

Nhìn nhận về thách thức lớn nhất của DN gỗ khi tham gia bán hàng qua thương mại điện tử, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Quốc Trị cho rằng, DN cần phải có nguồn lực lớn đầu tư lớn cho thiết kế, xây dựng thương hiệu, vận hành gian hàng trực tuyến, logistics, marketing số và dịch vụ khách hàng. Vì vậy, xu hướng tất yếu sẽ là sự liên kết, cộng hưởng nguồn lực giữa các DN hoặc hình thành các đơn vị chuyên cung cấp dịch vụ nền về thiết kế, thương mại điện tử và phân phối cho toàn ngành.

Tăng giá trị sản phẩm, nâng sức canh tranh cho doanh nghiệp

Thực tế cho thấy, những DN ngành gỗ dám đi trước, chấp nhận đầu tư cho thương mại điện tử đang từng bước gặt hái được thành công. Đơn cử như Công ty Thiên Minh Furniture, mặc dù DN đang vận hành hiệu quả mô hình B2B với năng lực xuất khẩu khoảng 150 container mỗi tháng. Song, việc phụ thuộc quá nhiều vào đơn hàng gia công tiềm ẩn không ít rủi ro như biên lợi nhuận mỏng, dễ bị thay thế, không có tên tuổi trên thị trường quốc tế.

Phó Tổng Giám đốc Công ty Thiên Minh Furniture Trần Lam Sơn cho biết: “Nhận thức rõ rủi ro, chúng tôi đã quyết định phát triển thêm dòng sản phẩm riêng theo mô hình B2C, xuất khẩu trực tuyến qua các sàn thương mại điện tử xuyên biên giới. Nhờ khai thác đúng hướng, xuất khẩu trực tuyến đã mở ra dư địa tăng trưởng rất lớn cho DN, đặc biệt tại thị trường nội – ngoại thất Mỹ. Đây cũng là thị trường có nhu cầu tiêu dùng đa dạng và sẵn sàng chi trả cho những sản phẩm có thiết kế tốt, bền vững và tiện dụng.”

Còn theo Giám đốc điều hành Green Mekong Trần Ngọc Lam Giang, DN đã lựa chọn chiến lược đi vào sản phẩm ngách khi xuất khẩu qua Amazon. Dựa trên phân tích dữ liệu và hành vi tiêu dùng, Green Mekong tập trung vào các sản phẩm gỗ “xanh”, dễ lắp ráp, phù hợp với xu hướng sống bền vững của người tiêu dùng Mỹ.

Kết quả, chỉ sau 6 tháng xuất khẩu qua Amazon, DN đã có lãi và duy trì tăng trưởng ổn định. Đặc biệt, vỉ gỗ lót sàn là sản phẩm ngách có tiềm năng bùng nổ doanh thu. Hiện nay, 6/12 mã sản phẩm của Green Mekong được Amazon gắn nhãn đánh giá chất lượng tốt, giá cả hợp lý và sẵn sàng giao ngay, yếu tố quan trọng giúp gia tăng tỷ lệ chuyển đổi trên nền tảng số.

“Người tiêu dùng Mỹ ngày càng ưa chuộng các sản phẩm bền vững, tự nhiên, mang yếu tố thủ công nhưng có mức giá hợp lý. Đây lại chính là lợi thế cạnh tranh tuyệt đối của các nhà sản xuất Việt Nam so với nhiều đối thủ công nghiệp khác trong ngành gỗ và nội thất” - bà Ngọc Lâm Giang cho hay.