Công ty Điện lực ra đời là bước chuyển quan trọng về cơ chế, phát huy tính năng động và tinh thần trách nhiệm cao của ngành điện trước một nhiệm vụ hết sức nặng nề để nhanh chóng phục hồi thiết bị cũng như sản xuất, tạo ra một chất lượng phát triển gắn chặt những nhiệm vụ chính trị của một ngành kinh tế quan trọng với hiệu quả kinh doanh.
Ngay từ khi mới thành lập, trong bối cảnh nguồn và lưới điện cũng như cơ sở vật chất, trang thiết bị điện thuộc thế hệ cũ, lạc hậu, chủ yếu vận hành bằng phương pháp thủ công, hơn nữa lại bị ảnh hưởng do chiến tranh tàn phá hết sức nặng nề. Trước tình hình đó, Công ty Điện lực đã tập trung huy động mọi nguồn lực, tận dụng khả năng, trí tuệ của tập thể cán bộ, công nhân viên tranh thủ thời gian đế quốc Mỹ tạm ngừng ném bom miền Bắc, khẩn trương khôi phục sản xuất, củng cố quản lý, sắp xếp lại tổ chức, chuẩn bị các điều kiện vật chất - kỹ thuật để vừa sản xuất, vừa sẵn sàng chiến đấu, vừa mở rộng và xây dựng các công trình điện mới đáp ứng yêu cầu trước mắt và chuẩn bị đón nhận thời cơ.
Trong những năm tháng ác liệt của cuộc chiến tranh chống Mỹ, cứu nước, nhiều nhà máy điện và trạm biến áp đầu mối bị đánh phá ác liệt. Qua hai đợt đế quốc Mỹ đánh phá miền Bắc, các cơ sở của Công ty Điện lực đã phải đương đầu với 1.634 trận đánh phá, nhưng với tinh thần “vừa sản xuất, vừa sẵn sàng chiến đấu”, cán bộ, công nhân viên Công ty Điện lực luôn sẵn sàng tập trung trí lực và vật lực để củng cố và tổ chức sản xuất, làm tốt công việc điều hòa phụ tải, tốc chiến tốc thắng khôi phục các cơ sở điện lực bị đánh phá. Đến cuối năm 1973, đã đưa 12 lò hơi, 11 tổ máy vào vận hành, nâng công suất lên 231 MW, phục hồi 186 km đường dây cao thế, toàn bộ đường dây hạ thế, 12 trạm biến áp 110kV và các trạm trung gian, nâng cao sản lượng và chất lượng điện được cải thiện rõ rệt, đáp ứng sản xuất và đời sống của nhân dân miền Bắc. Với lòng quả cảm vì “Tổ quốc cần điện như cơ thể cần máu”, 123 cán bộ, công nhân viên của Công ty Điện lực đã anh dũng hy sinh vì mục tiêu “Giữ vững dòng điện trong mọi tình huống”.
Ngày 30/4/1975, miền Nam hoàn toàn giải phóng, đất nước được thống nhất. Công ty Điện lực vừa tập trung khắc phục hậu quả do chiến tranh và khôi phục sản xuất, vừa san sẻ đội ngũ cán bộ lãnh đạo, công nhân lành nghề vào tiếp quản cơ sở vật chất của ngành điện lực ở miền Nam. Đồng thời, hỗ trợ và chi viện tối đa về nhân lực là những cán bộ giỏi, công nhân có tay nghề cao giúp đỡ khôi phục Nhà máy Thủy điện Đa Nhim và đường dây 230kV Đa Nhim – Sài Gòn.
Thực hiện Kế hoạch 5 năm (1976-1980), Công ty Điện lực miền Bắc thực hiện chủ trương khôi phục, củng cố hoàn chỉnh và mở rộng các cơ sở điện sẵn có, đồng thời, chỉ đạo sát sao việc khảo sát, thi công Nhà máy Nhiệt điện Phả Lại, Nhà máy Thủy điện Hòa Bình, xây dựng mới các đường dây 220kV đầu tiên ở miền Bắc, tiếp tục mở rộng lưới điện phân phối và cải tạo lưới điện hạ thế ở các thành phố, đặc biệt là ở Thủ đô Hà Nội. Với sự nỗ lực của tập thể cán bộ, công nhân viên Công ty Điện lực miền Bắc, đến cuối năm 1980, tổng công suất nguồn đã đạt 590,4 MW; đường dây các cấp điện áp từ 3kV đến 110kV có 9.286,5km; tổng dung lượng máy biến áp các loại là 2.560 MVA; công suất của công nghiệp Trung ương tăng 1,6 lần, của công nghiệp địa phương tăng 1,4 lần, sử dụng cho máy bơm thủy lợi tăng 1,2 lần so với năm 1976 và cũng từ đầu những năm 80 thế kỷ trước, Công ty Điện lực 1 đã bắt đầu tiếp nhận lưới điện và các tổ chức quản lý lưới điện đấu nối với lưới điện quốc gia, đến năm 1990, công ty cơ bản hoàn thành việc tiếp nhận các tổ chức quản lý điện của các huyện trên toàn miền Bắc.
Năm 1987, Đảng khởi xướng và lãnh đạo công cuộc đổi mới đất nước, Nhà nước tiến hành mở cửa và hội nhập trên hầu hết các lĩnh vực trong đời sống xã hội, cùng với đó là sự phát triển vượt bậc của khoa học và công nghệ đã tạo ra nhiều cơ hội để phát triển. Đây đồng thời cũng là thách thức đối với Công ty Điện lực 1 về đáp ứng nhu cầu điện. Nhận thức rõ vị trí, chức năng quan trọng của mình, tập thể lãnh đạo và cán bộ, công nhân viên Công ty Điện lực 1 đã đoàn kết, năng động, vận dụng sáng tạo và nắm bắt thời cơ mà công cuộc đổi mới mang lại, trên tinh thần “Điện phải đi trước một bước”.
Thành tựu nổi bật của giai đoạn này được mở đầu bằng việc đưa 4 tổ máy (440MW) của Nhà máy Nhiệt điện Phả Lại vào vận hành an toàn, bảo đảm ổn định cho hệ thống. Tiếp đến là tổ máy số 1 của Nhà máy Thủy điện Hòa Bình được đưa vào vận hành an toàn và liền sau đó, hàng năm đưa thêm từ 1 đến 2 tổ vào hoạt động sản xuất, tăng thêm 20% sản lượng và tạo sự chuyển biến về chất cho hệ thống điện miền Bắc. Hàng loạt đường dây 110kV được xây dựng và đưa vào vận hành, như: Thái Nguyên – Cao Bằng, Mộc Châu – Mai Châu, Cẩm Phả - Tiên Yên…; trạm biến áp 110kV Tiên Yên, Tuyên Quang… để đưa lưới điện quốc gia đến các tỉnh miền núi, vùng sâu, vùng xa phục vụ phát triển kinh tế văn hóa miền núi.
Năm 1995, cùng sự ra đời của Tổng Công ty Điện lực Việt Nam (nay là Tập đoàn Điện lực Việt Nam – EVN), Công ty Điện lực 1 được chuyển từ Bộ Năng lượng về trực thuộc EVN từ ngày 1-4-1995. Chức năng quản lý Nhà nước về điện được chuyển giao về Bộ Công nghiệp và Sở Công nghiệp các địa phương; các đơn vị đang trực thuộc Công ty Điện lực 1, như: Các Nhà máy phát điện Hòa Bình, Phả Lại, Uông Bí, Ninh Bình, Thác Bà…, Sở Điện lực Hà Nội, Sở Truyền tải điện, Trung tâm Máy tính, Trung tâm Thông tin, Ban Quản lý Dự án lưới điện miền Bắc được đưa về trực thuộc EVN. Các Sở Điện lực tỉnh, thành phố đổi tên thành các Điện lực tỉnh. Công ty Điện lực 1 chuyển sang giai đoạn mới, thực hiện cơ chế: Kinh doanh điện năng và phát triển lưới điện trên miền Bắc.
Như vậy, có thể khẳng định, Công ty Điện lực 1 đã hoàn thành vai trò sứ mệnh của mình đó là gìn giữ và phát triển cơ sở vật chất, đảm bảo cung cấp điện phục vụ an ninh, quốc phòng, phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội từ ngay sau khi Cách mạng Tháng 8-1945 thành công cho đến khi về cơ bản đã xây dựng và hoàn thiện khép kín hệ thống điện Việt Nam để bàn giao phát tải cho EVN.
Năm 2010, đã đánh dấu một mốc son mới trong lịch sử hình thành và phát triển điện miền Bắc, với sự ra đời của Tổng Công ty Điện lực miền Bắc, hoạt động theo mô hình Công ty mẹ - Công ty con. Việc chuyển đổi mô hình là ghi nhận và đánh dấu bước chuyển biến lớn trong lịch sự phát triển của Tổng công ty Điện lực miền Bắc cả về lượng và chất, phù hợp với xu thế phát triển của đất nước cũng như tình hình phát triển của thế giới.
Ngay sau khi đi vào hoạt động theo mô hình tổ chức mới, Tổng công ty Điện lực miền Bắc đã nhanh chóng sắp xếp cơ cấu tổ chức, kiện toàn bộ máy quản lý từ Tổng Công ty đến các đơn vị thành viên theo tinh thần tinh giản, gọn nhẹ, chuyên nghiệp và lấy hiệu quả công việc làm thước đo, lấy khách hàng làm đối tượng phục vụ với tiêu chí “Tổng Công ty Điện lực miền Bắc vì sự phát triển của cộng đồng”.
Giai đoạn 2010-2014, Tổng công ty Điện lực miền Bắc triển khai thực hiện các chương trình, mục tiêu lớn mà Đảng và Chính phủ giao cho ngành Điện, thực hiện tiếp nhận toàn bộ lưới điện hạ áp nông thôn, trực tiếp bán điện đến các hộ dân, đảm bảo người dân được hưởng giá điện theo đúng quy định của Chính phủ; tiếp tục thực hiện chương trình đưa điện đến các thôn bản, miền núi và hải đảo những nơi chưa có điện lưới quốc gia nhằm phục vụ đời sống nhân dân và góp phần tích cực công tác xóa đói, giảm nghèo.
Đoàn kết, khắc phục mọi khó khăn, dám nghĩ, dám làm, năng động, sáng tạo, luôn bám sát thực tiễn là phương châm của tập thể Ban lãnh đạo, Lãnh đạo các đơn vị thành viên cùng sự nỗ lực của cán bộ công nhân viên và người lao động trong toàn Tổng công ty Điện lực miền Bắc đã góp phần quan trọng hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, chỉ tiêu, kế hoạch EVN giao với tốc đọ tăng trưởng bình quân từ 11%-12%; ổn định việc làm và thu nhập cho người lao động.
Giai đoạn 2014 – 2018, Tổng công ty Điện lực miền Bắc thực hiện “Tối ưu hóa chi phí, nâng cao hiệu quả”, “Đẩy mạnh Khoa học công nghệ”, chú trọng công tác quản trị doanh nghiệp nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả sản xuất kinh doanh, nâng tầm thương hiệu.
Để nâng cao năng suất lao động, Tổng công ty Điện lực miền Bắc chỉ đạo rà soát, xây dựng lại định biên lao động của các đơn vị SXKD điện, sắp xếp lại số lao động theo công việc khoa học hơn, bố trí lại lao động, giảm thiểu tình trạng thừa – thiếu cục bộ đáp ứng yêu cầu thực tế trong điều kiện không tăng lao động; sắp xếp; bố trí lại lực lượng lao động gián tiếp để tiết kiệm lao động; phân định rõ lực lượng lao động giữa các lĩnh vực SXKD để đảm bảo hiệu quả công việc. Cùng với việc sắp xếp lại lao động theo chiều hướng nâng cao năng suất lao động, Tổng công ty Điện lực miền Bắc triển khai thực hiện công tác hiện đại hóa lưới điện, ứng dụng khoa học công nghệ trong quản lý vận hành lưới điện và kinh doanh bán điện…, nghiên cứu áp dụng công nghệ thông tin vào nghiệp vụ quản lý nhân sự trên máy tính (HRMS).
Tổng công ty Điện lực miền Bắc là đơn vị dẫn đầu toàn ngành về công tác điện nông thôn. Tính đến 31-12-12-2018, số huyện có điện 247/247 tỉnh, đạt tỷ lệ 100%; 5.032/5.032 xã có lưới điện quốc gia, đạt tỷ lệ 100% và 7.773.928/7.8898.983 hộ dân nông thôn có điện lưới quốc gia, đạt tỷ lệ 98.6%.
Tổng công ty Điện lực miền Bắc luôn là đơn vị có tốc độ tăng thương phẩm và doanh thu cao nhất trong EVN với mức tăng trưởng điện thương phẩm bình quân hàng năm của các Công ty Điện lực từ 12 đến hơn 14%. Sản lượng điện thương phẩm năm 2018 đạt 64,27 tỷ kWh với tốc độ tăng trưởng 12,1%, vượt 370 triệu kWh so với kế hoạch giao; sản lượng điện thương phẩm khối Công nghiệp Xây dựng chiếm tỷ trọng 65,02% tăng trưởng 13,43% tương ứng 4,95 tỷ kWH; sản lượng điện thương phẩm khối quản lý tiêu dùng chiếm tỷ trọng 28,51%, tăng trưởng 8,19% tương ứng 1,4 tỷ kWh. Công tác quản lý áp giá bán điện thực hiện theo dõi và quản lý trên hệ thống máy tính đảm bảo việc quản lý giá điện chặt chẽ, khoa học và đúng thành phần. Giá bán điện bình quân hàng năm đều tăng (không tính tới yếu tố tăng giá do Nhà nước thay đổi giá bán điện).
Thủ tục cấp điện cho khách hàng đầu nối lưới trung áp của ngàng điện năm 2014 gồm 5 bước, thời gian giải quyết 36,89 ngày, đến năm 2018, Tổng công ty Điện lực miền Bắc rút ngắn còn 2 bước với thời gian giải quyết dưới 6 ngày, góp phần đưa ra chỉ số tiếp cận điện năng của EVN tăng 129 bậc, từ vị trí 156 lên vị trí 27. Đây là chỉ số có sự cải thiện tốt nhất năm 2018 trong các chỉ số môi trường kinh doanh của Việt Nam, làm tăng tính cạnh tranh của nền kinh tế, nhằm phục vụ ngày càng tốt hơn nhu cầu của khách hàng và xã hội, đưa Việt Nam nằm trong nhóm các quốc gia ASEAN- 4, đạt mục tiêu đặt ra của Chính phủ đến 2020.
Trong xu thế phát triển hiện nay, với khẩu hiệu: “Tổng công ty Điện lực miền Bắc vì niềm tin của bạn”, việc nâng cao chất lượng các dịch vụ là chủ trương chung mà các doanh nghiệp cùng hướng tới. Theo đó, EVNNPC xác định việc cải cách hành chính trong công tác phục vụ các dịch vụ khách hàng là một trong những vấn đề trọng tâm nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả trong hoạt động sản xuất kinh doanh, cũng như đáp ứng những đòi hỏi ngày càng cao của khách hàng về chất lượng phục vụ các dịch vụ của Ngành điện với phương châm “dễ tiếp cận - dễ tham gia - dễ giám sát”.
Tổng công ty Điện lực miền Bắc chỉ đạo các Công ty Điện lực báo cáo UBND tỉnh cho phép cung cấp dịch vụ điện tại các trung tâm hành chính công của tỉnh hoặc trên cổng thông tin dịch vụ công trực tuyến. Đến tháng 12-2018 toàn bộ 15 tỉnh có trung tâm hành chính công trên địa bàn Tổng công ty Điện lực miền Bắc quản lý đã thực hiện việc tiếp nhận, cung cấp dịch vụ điện trực tiếp và 12 tỉnh chưa có Trung tâm hành chính công, các Công ty Điện lực đã triển khai việc tiếp nhận, cung cấp dịch vụ điện trên cổng thông tin dịch vụ công trực tuyến, hoàn thành 100% chỉ tiêu EVN giao. Trong năm 2018 đã tiếp nhận, giải quyết yêu cầu của khách hàng qua trung tâm hành chính công và cổng thông tin dịch vụ công trực tuyến.
Tổng công ty Điện lực miền Bắc đồng thời triển khai cơ chế một cửa liên thông trong việc cấp điện cho khách hàng đầu nối lưới trung áp theo Nghị quyết 19 của Chính phủ; thực hiện 14 chỉ tiêu dịch vụ khách hàng năm sau tốt hơn năm trước, thời gian trung bình giải quyết yêu cầu đều đạt so với quy định. Các Công ty Điện lực triển khai áp dụng có hiệu quả các ứng dụng công nghệ thông tin, như: Sử dụng máy tính bảng để phát triển khách hàng, ghi chỉ số và chấm xóa nợ, ký kết các đối tác thu hộ tiền điện để nâng cao hiệu suất thanh toán tiền điện của khách hàng qua cổng thanh toán điện tử, ứng dụng hiệu quả chương trình nhắn tin chăm sóc khách hàng…
Từ cuối năm 2015, Tổng công ty Điện lực miền Bắc đã xây dựng kế hoạch và đưa vào vận hành Trung tâm chăm sóc khách hàng với Tổng đài 19006769 hoạt động 24/7 để cung cấp thông tin và giải đáp, hướng dẫn khách hàng sử dụng điện trên địa bàn 27 tỉnh miền Bắc. Việc thành lập Trung tâm chăm sóc khách hàng đảm bảo cho Tổng công ty Điện lực miền Bắc tiếp nhận các ý kiến, hỗ trợ khách hàng trong quá trình sử dụng điện, tạo thuận lợi tối đa cho khách hàng khi tiếp xúc với ngành điện cũng là một trong những thành công trong quá trình nỗ lực nâng cao chất lượng các dịch vụ điện.
Năm 2015, Tổng công ty Điện lực miền Bắc thực hiện phát hành hóa đơn điện tử; từ năm 2017, đưa các dịch vụ điện trực tuyến vào hoạt động; năm 2018, đưa các dịch vụ thanh toán tương đương cấp độ 4. Tính đến hết tháng 9-2018, 27 Công ty Điện lực ở khu vực phía Bắc đã chuyển đổi, vận hành chính thức hệ thống CMIS 3.0, hoàn thiện hệ thống báo cáo và bổ sung chức năng phần mềm CRM, nâng cấp cổng thanh toán điện tử, trang bị hệ thống dự phòng Tổng đài chăm sóc khách hàng, trang bị HSM và phần mềm quản lý chữ ký số nội bộ.
Ý thức được sức mạnh gắn kết và xây dựng tập thể, xây dựng cộng đồng, những năm qua, các hoạt động văn nghệ, thể thao luôn được Tổng công ty và các đơn vị thành viên quan tâm gây dựng và thúc đẩy. Các cuộc thi về chuyên môn, nghiệp vụ; những giải thi đấu thể thao sôi nổi, hội diễn nghệ thuật quần chúng ngày càng nâng cao về chất lượng, trình độ, thực sự là những làn gió mát, đem lại niềm vui, sự thoải mái, sảng khoái và vun đắp tình cảm đồng chí, đồng nghiệp giữa những con người ngành điện.
EVNNPC không ngừng triển khai các hoạt động cộng đồng, các chương trình từ thiện, nhân đạo hướng đến xã hội, đóng góp đáng kể vào các hoạt động xã hội ở nhiều tỉnh thành, cùng củng cố mối đoàn kết toàn dân, xây dựng xã hội văn minh, nhân ái.
Những năm gần đây, EVNNPC đã thực hiện được một số thành tựu nổi bật, đó là cấp điện ổn định cho hơn 10 triệu khách hàng, lọt vào danh sách TOP 10 doanh nghiệp lớn nhất Việt Nam; Là đơn vị có quy mô lưới điện, số khách hàng lớn nhất và tăng trưởng điện thương phẩm cao nhất trong toàn Tập đoàn. EVNNPC cũng là đơn vị đầu tiên trong toàn Tập đoàn thực hiện cải cách hành chính, sáp nhập thành công các Điện lực quy mô nhỏ, giảm bớt đầu mối và lực lượng gián tiếp. Tổng công ty đồng bộ triển khai chương trình 5S từ văn phòng ra ngoài lưới điện, qua đó đã tạo nề nếp làm việc gọn gàng, khoa học, ngăn nắp, nâng cao độ tin cậy cung cấp điện, giảm thiểu tai nạn lao động, góp phần nâng cao hiệu quả SXKD và năng suất lao động.
Thực hiện chiến lược nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, Tổng công ty đã phát động phong trào học tập không ngừng E - learning lan tỏa từ Lãnh đạo Tổng công ty đến các đơn vị thành viên. Những năm qua EVNNPC đã tổ chức hàng trăm lớp đào tạo về quản lý, về chuyên môn; đặc biệt qua các lớp đào tạo học tập thực tế tại các nước ngoài, đã có rất nhiều cán bộ được bổ nhiệm các vị trí Lãnh đạo Tổng công ty như Thành viên hội đồng thành viên, Phó TGĐ, Kế toán trưởng, Lãnh đạo các ban và đơn vị thành viên.
Năm 2019, sau 50 năm xây dựng và trưởng thành, Tổng công ty Điện lực miền Bắc có một bước ngoặt quan trọng đó là EVNNPC chính thức thay đổi cơ cấu tổ chức với mô hình quản lý đầy đủ với Hội đồng thành viên, Tổng Giám đốc hoạt động theo quy định của Luật Doanh nghiệp; Chức năng quản lý của Chủ tịch HĐTV và chức năng điều hành của TGĐ được tách bạch, góp phần nâng cao hiệu quả xử lý công việc, đảm bảo kịp thời, không chồng chéo, đồng thời phát huy được sức mạnh trí tuệ tập thể.
Việc hoạt động theo mô hình mới, Tổng công ty Điện lực miền Bắc phấn đấu trở thành nhà phân phối và kinh doanh điện năng hàng đầu ở Việt Nam, tiến tới ngang tầm các Công ty Điện lực ở các nước phát triển trong khu vực Đông Nam Á.
50 năm lịch sử xây dựng và phát triển của EVNNPC cũng chính là 50 năm trường kỳ công cuộc đấu tranh giành độc lập, tự do của dân tộc Việt Nam và góp phần tái thiết đất nước sau giải phóng miền Nam. Các thế hệ EVNNPC đã nỗ lực “giữ dòng điện như dòng máu của mình”, đổ mồ hôi, nước mắt và cả xương máu, tạo thành sức mạnh tổng hợp, góp phần cùng quân và dân cả nước làm nên những trang lịch sự hào hùng. Sức mạnh ấy vẫn tiếp tục được phát huy trong công cuộc phát triển và hội nhập kinh tế quốc tế.
Chặng đường phía trước còn nhiều khó khăn, thử thách lớn đối với hoạt động sản xuất - kinh doanh điện do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu toàn cầu, khủng hoảng kinh tế… nhưng các thế hệ EVNNPC vẫn quyết tâm thực hiện tốt nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước tin tưởng giao phó, đó là, cung cấp đủ điện cho phát triển kinh tế - xã hội và đời sống của nhân dân với chất lượng ngày càng tốt, dịch vụ kinh doanh điện ngày càng chuyên nghiệp và hoàn hảo.
50 năm qua, dù phải đối diện với rất nhiều khó khăn, thách thức, EVNNPC với sức mạnh và niềm tin đã hoàn thành xuất sắc sứ mệnh “tiên phong” mà Đảng và Nhà nước giao phó.
