600 đại biểu gồm đại diện các Sở VHTT&DL, Sở VH&TT, các chuyên gia, nhà chuyên môn, nhà quản lý… từ 64 tỉnh thành đã tham gia góp ý.
Bổ sung quy định về Bảo quản di vật, cổ vật
Phát biểu tại Hội nghị - Hội thảo, Thứ trưởng Bộ VHTT&DL Hoàng Đạo Cương cho biết: Với nỗ lực và sức đóng góp của toàn xã hội, qua hơn 20 năm thực thi, sự nghiệp bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc đã đạt được một số thành tựu quan trọng, được Đảng, Nhà nước, nhân dân và quốc tế ghi nhận, góp phần phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, củng cố khối đại đoàn kết dân tộc, thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, nâng cao đời sống nhân dân, bảo đảm gắn kết hài hòa giữa phát triển kinh tế với văn hóa, xã hội.
Tuy nhiên, từ khi Luật có hiệu lực thi hành đến nay, nhiều chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước tiếp tục được ban hành nhằm tăng cường định hướng cho hoạt động văn hóa, trong đó có di sản văn hóa. Do đó, thực hiện nhiệm vụ được Thủ tướng Chính phủ giao, từ năm 2023, Bộ VHTT&DL đã tích cực chủ động phối hợp với các Bộ, ngành, tổ chức chính trị - xã hội và các địa phương xây dựng Dự án Luật Di sản văn hóa (sửa đổi).
Theo đó, bố cục dự thảo Luật Di sản văn hóa (sửa đổi) gồm 10 chương, 154 điều, tăng 3 chương, 81 điều so với Luật Di sản văn hóa hiện hành.
Tại Hội nghị, các đại biểu đã tập trung thảo luận các nhóm vấn đề liên quan đến Hệ thống khái niệm và quy trình nhận diện, ghi danh, xếp hạng di sản văn hóa để tiến hành các biện pháp bảo vệ và phát huy giá trị tổng thể di sản văn hóa; Quyền sở hữu và các quyền liên quan tới di sản văn hóa; quyền, trách nhiệm và nghĩa vụ của các bên liên quan trong quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa, ở các lĩnh vực di sản văn hóa vật thể, phi vật thể, di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia, hoạt động bảo tàng và di sản tư liệu.
Bên cạnh đó, nhiều tham luận đã ý kiến làm rõ hơn các mục cần thiết sửa đổi, bổ sung Luật Di sản văn hóa, như: Bổ sung quy định về Bảo quản di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia; quy định về mua và đưa di vật, cổ vật có nguồn gốc Việt Nam từ nước ngoài về nước.
Làm rõ bất cập
Tại Hội nghị - Hội thảo, dẫn chứng về các bất cập trong các quy định về di sản văn hóa phi vật thể, Giám đốc Sở VHTT&DL Phú Thọ Nguyễn Đắc Thủy bày tỏ, việc thực hiện chính sách đối với nghệ nhân thực hành di sản văn hóa phi vật thể ở Việt Nam đang tập trung chủ yếu vào việc vinh danh thông qua các danh hiệu, cụ thể là danh hiệu Nghệ nhân nhân dân, Nghệ nhân ưu tú, Nghệ nhân dân gian… các danh hiệu này bị chi phối bởi Luật Thi đua, Khen thưởng và các chính sách cũng đang chỉ tập trung vào nghệ nhân đã có danh hiệu. Không những thế, các chính sách hỗ trợ đi kèm theo đó lại đang được thực hiện theo “công thức” áp dụng cho “hộ nghèo”.
Hay trong công tác quản lý di tích, dẫn chứng từ thực tế, đại diện Ban quản lý làng cổ Đường Lâm (Hà Nội) ông Nguyễn Đăng Thạo cho biết, tại Đường Lâm hiện nay đã và đang xuất hiện tình trạng người nơi khác đến tìm mua bán chuyển nhượng các thửa đất có nhà cổ để làm du lịch. Bên cạnh đó, do khó khăn về chỗ ở những ngôi nhà cổ được chia thừa kế chia cho các con cái dẫn tới tình trạng ngôi nhà có nhiều chủ sở hữu. Do đó, khi thực hiện tu bổ bảo tồn các ngôi nhà cổ cũng rất khó triển khai thực hiện hoặc không thực hiện được vì không có được sự đồng thuận giữa các chủ sở hữu.
Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Đăng Thạo: “Hiện nay Luật của chúng ta cũng chưa quy định việc cấm hay hạn mua bán, chuyển nhượng các loại hình di tích sở hữu tư nhân này nên cũng không thể ngăn cấm hành vi này, nên chăng chúng ta cũng phải có quy định cấm không cho chuyển nhượng, thừa kế, chia lô tách thửa các loại hình di tích sở hữu tư nhân, có như vậy mới giữ được di sản”.
Theo kế hoạch, kết quả của Hội nghị - Hội thảo sẽ củng cố thêm cơ sở lý luận, khoa học và thực tiễn để Bộ VHTT&DL nghiên cứu, tiếp thu, từng bước hoàn thiện quy định trong từng Điều, Khoản của Dự thảo Luật Di sản văn hóa (sửa đổi) trình Quốc hội trong thời gian tới.
