Khắc phục bất cập
Tính đến cuối năm 2024, nước ta đã đưa vào khai thác khoảng 2.000km đường cao tốc. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân, trong đó chủ yếu là khó khăn về vốn, hiện trạng một số tuyến cao tốc hiện vẫn gặp hạn chế về quy mô làn xe, giới hạn vận tốc khai thác.
Một số đoạn tuyến do trong giai đoạn phân kỳ đầu tư mới chỉ có 2 làn xe hoặc 4 làn xe hạn chế; làn dừng khẩn cấp bố trí không liên tục hoặc không đủ chiều rộng mặt đường cho xe dừng, đỗ, buộc các xe phải dừng đỗ một phần lên làn đường xe chạy; trên tuyến còn thiếu trạm dừng nghỉ, một số đoạn tuyến khai thác đã lâu có hiện tượng xuống cấp trong khi lưu lượng phương tiện tăng cao theo năm...
Những điều này dẫn đến các bất cập về năng lực thông hành và an toàn giao thông, thậm chí, đã từng xảy ra một số vụ tai nạn nghiêm trọng trên cao tốc.
Để cải thiện hạ tầng giao thông, theo Bộ Xây dựng, dự kiến, năm 2025, nước ta có 50 dự án cán đích và 19 dự án giao thông được khởi công. Trong đó, có 7 dự án đường bộ cao tốc quy mô lớn sẽ khởi công gồm; nhóm dự án mở rộng đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông (đoạn Cao Bồ - Mai Sơn; Cam Lộ - La Sơn và La Sơn - Hòa Liên ); mở rộng cao tốc TP Hồ Chí Minh - Trung Lương; đầu tư xây dựng mới tuyến Chợ Mới - Bắc Kạn; xây dựng công trình đường cao tốc Mỹ An - Cao Lãnh giai đoạn 1; đầu tư xây dựng đường cao tốc Dầu Giây - Tân Phú.
Ngày 7/3 vừa qua, Dự án mở rộng đường bộ cao tốc Bắc Nam phía Đông đoạn Cao Bồ - Mai Sơn chính thức khởi công. Dự án có chiều dài khoảng 15,2km được đầu tư mở rộng từ 4 lên 6 làn xe, kết nối Nam Định với Ninh Bình. Với vận tốc thiết kế từ 100 - 120km/h, sau khi hoàn thành tuyến đường sẽ đáp ứng nhu cầu giao thông ngày càng tăng của khu vực Bắc Trung Bộ.
Trong năm 2025, Dự án cao tốc đoạn Cam Lộ - La Sơn có chiều dài tuyến khoảng 98,35km cũng sẽ thực hiện đầu tư mở rộng nền, mặt đường và các công trình trên tuyến từ quy mô 2 lên 4 làn xe. Tổng mức đầu tư khoảng 6.500 tỷ đồng.
Dự án mở rộng đoạn cao tốc La Sơn - Hòa Liên có chiều dài tuyến khoảng 65km kết nối Thừa Thiên Huế và TP Đà Nẵng cũng được mở rộng từ 2 lên 4 làn xe tổng mức đầu tư 3.010 tỷ đồng. Khi hoàn thành, dự án này sẽ nâng cao năng lực khai thác, tạo động lực cho việc kết nối các trung tâm kinh tế lớn miền Trung.
Cao tốc TP Hồ Chí Minh - Trung Lương hiện có 4 làn xe dự kiến cũng sẽ được mở rộng lên 6 - 8 làn xe. Đây là tuyến đường quan trọng kết nối TP Hồ Chí Minh với đồng bằng sông Cửu Long, giúp giảm ùn tắc và tai nạn giao thông.
Bên cạnh các dự án mở rộng cao tốc, là dự án xây mới tuyến cao tốc Chợ Mới - Bắc Kạn dài 29km, quy mô 4 làn xe, vận tốc thiết kế 80km/h. Dự án có tổng mức đầu tư 5.750 tỷ đồng, khi hoàn thành sẽ rút ngắn thời gian đi lại giữa các tỉnh phía Bắc, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội và an ninh quốc phòng.
Dự án xây mới cao tốc Mỹ An - Cao Lãnh giai đoạn 1 có chiều dài tuyến khoảng 26,6km; vận tốc thiết kế 100km/h; quy mô 4 làn xe, tổng mức đầu tư gần 6.200 tỷ đồng. Khi hoàn thành sẽ kết nối thông suốt toàn tuyến đường Hồ Chí Minh, giúp giảm tải cho quốc lộ 1 và kết nối các tuyến cao tốc miền Tây.
Dự án xây mới cao tốc Dầu Giây - Tân Phú giai đoạn 1 theo phương thức PPP tổng chiều dài khoảng 60,24km, vận tốc thiết kế 100km/h, quy mô 4 làn xe; Tổng mức đầu tư gần 9.000 tỷ đồng, khi hoàn thành sẽ kết nối vùng Đông Nam Bộ, thúc đẩy sự phát triển kinh tế trong khu vực.
Tăng kết nối và tính an toàn
Chuyên gia giao thông Nguyễn Mạnh Thắng đánh giá, việc đầu tư xây mới và mở rộng các tuyến cao tốc nêu trên có ý nghĩa lớn đối với việc cải thiện hạ tầng và góp phần nâng cao mức độ an toàn cho người tham gia giao thông.
Theo đó, việc mở rộng cao tốc sẽ giúp tăng khả năng lưu thông cho phương tiện, giảm bớt sự ùn tắc và quá tải trên các tuyến đường. Khi mật độ giao thông giảm, mặt đường bằng phẳng, không bị hư hỏng sẽ giúp xe lưu thông êm thuận, giảm thiểu nguy cơ tai nạn do đường xấu, tắc nghẽn, va chạm giữa các phương tiện.
Việc mở rộng cao tốc cũng sẽ tăng số lượng làn đường, giúp phân chia rõ ràng làn đường cho các loại phương tiện và từng loại tốc độ, tạo điều kiện cho các phương tiện di chuyển dễ dàng hơn. Từ đó, giảm thiểu va chạm và xung đột giữa các phương tiện có tốc độ và kích thước khác nhau.
Các tuyến cao tốc mở rộng cũng sẽ bổ sung thêm các điểm giao cắt, các nút giao thông, giúp các phương tiện di chuyển an toàn hơn khi tham gia vào hoặc rời khỏi tuyến cao tốc; trang bị thêm các biện pháp an toàn như rào chắn, làn dừng khẩn cấp, hay hệ thống bảo vệ như tường chắn, gờ giảm tốc, hộ lan, biển báo, hệ thống thoát nước, giúp giảm nguy cơ tai nạn khi phương tiện bị mất lái, sự cố; giảm ảnh hưởng thời tiết khiến đường ngập lụt, lầy lội trơn trượt khi mưa bão so với quốc lộ.
Đồng thời, việc mở rộng cao tốc cũng sẽ bổ sung thêm hệ thống ITS giúp giám sát, cảnh báo giao thông; bổ sung các trạm dừng và các điểm cung cấp dịch vụ giúp lái xe có được hành trình thuận lợi và điểm nghỉ chân tái tạo sức khoẻ.
Dưới góc nhìn kinh tế, thạc sỹ quản lý kinh tế Hoàng Thị Thu Phương đánh giá, việc cải thiện hạ tầng giao thông sẽ có tác động lớn đối với phát triển kinh tế xã hội, bởi các tuyến cao tốc được xây mới và mở rộng giúp giảm thiểu thời gian di chuyển giữa các khu vực, kết nối nhanh chóng giữa các tỉnh thành.
“Việc giảm thời gian di chuyển giúp các DN và người dân dễ dàng tiếp cận các thị trường mới, thúc đẩy giao thương và trao đổi hàng hóa” – vị chuyên gia này nói.
Hơn nữa, khi giao thông thông suốt, cao tốc sẽ giúp giảm chi phí vận chuyển, tăng hiệu quả sản xuất và giao nhận hàng hóa, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động của các ngành logistics, thương mại, và sản xuất; kết nối các khu công nghiệp, các khu vực gần cao tốc để dễ dàng thu hút khách, mở ra cơ hội phát triển ngành du lịch và dịch vụ, từ đó nâng cao năng suất chung của nền kinh tế.
Như vậy, việc mở rộng, xây mới các cao tốc không chỉ giúp khắc phục các bất cập của cao tốc hiện tại mà còn tăng cường an toàn giao thông nhờ vào các biện pháp thiết kế, phân luồng, bảo vệ và giám sát hiện đại. Đồng thời góp phần phát triển kinh tế xã hội thông qua việc tăng cường năng lực thông hành và tính kết nối liên vùng.
Đây cũng là một trong những động lực để cả hệ thống chính trị từ Trung ương đến địa phương cùng tích cực vào cuộc, tháo gỡ khó khăn, hướng đến thực hiện thắng lợi mục tiêu cuối năm 2025 nước ta có 3.000km cao tốc, đến năm 2030 có 5.000km cao tốc.
