80 năm ngành Nông nghiệp và Môi trường: khẳng định vai trò “trụ đỡ” của nền kinh tế

Khẳng định sứ mệnh, vai trò quan trọng

Trong suốt 80 năm qua, ngành nông nghiệp và môi trường luôn đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển kinh tế, ổn định chính trị, xã hội của đất nước. Đặc biệt từ khi đổi mới, sản xuất nông nghiệp của Việt Nam đã tăng trưởng nhanh và liên tục, với tốc độ trung bình 3,56% mỗi năm.

Nền nông nghiệp Việt Nam đã chuyển từ tự cung, tự cấp sang sản xuất hàng hóa đa dạng và trở thành quốc gia xuất khẩu nông sản hàng đầu trên thế giới. Kim ngạch xuất khẩu nông sản tăng nhanh qua các năm, với tốc độ trung bình khoảng 10%/năm, tạo nguồn thu ngoại tệ quan trọng.

Trong mỗi giai đoạn, nông nghiệp luôn thể hiện sứ mệnh, vai trò vô cùng quan trọng và cùng đất nước không ngừng phát triển. Nông nghiệp góp phần quan trọng đảm bảo an ninh lương thực quốc gia trong mọi tình huống và góp phần quan trọng đảm bảo an ninh lương thực thế giới.

Ngành nông nghiệp không ngừng phát triển và góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam trên thị trường quốc tế. Bên cạnh đó, công tác quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu cũng đã đạt được những thành tựu quan trọng, góp phần vào mục tiêu phát triển bền vững của đất nước.

Theo TS Trần Công Thắng, Viện trưởng Viện Chiến lược chính sách Nông nghiệp và Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), có được những thành tựu trên là do nhiều yếu tố nhưng yếu tố quan trọng và cốt lõi nhất chính là yếu tố về thể chế, chính sách, về đường lối và tư duy của Đảng và Nhà nước. Một số chính sách nổi bật có dấu mốc quan trọng đối với sự phát triển của ngành nông nghiệp và môi trường.

Đầu tiên phải kể đến là Nghị quyết số 10-NQ/TW ngày 5/4/1988 của Bộ Chính trị đánh dấu bước ngoặt quan trọng khi giao khoán đất cho hộ gia đình, trao cho người nông dân quyền tự chủ trong sản xuất và kinh doanh trên ruộng đất được giao trong thời gian dài.

Luật Đất đai năm 1993 đã công nhận quyền sử dụng đất như một loại tài sản, cho phép chuyển nhượng, thừa kế, thế chấp, cho thuê. Nghị quyết Trung ương 7 khóa X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn năm 2008 đặt ra chính sách phát triển toàn diện, từ hạ tầng nông thôn đến đào tạo nhân lực.

Từ nghị quyết của Đảng, Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới bắt đầu năm 2009 đã góp phần làm thay đổi căn bản bộ mặt hơn 70% số xã trên cả nước. Đề án Tái cơ cấu nông nghiệp theo Quyết định 899/QĐ-TTg; Chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 theo Quyết định số 150/QĐ-TTg và Nghị quyết số 19-NQ/TW tiếp tục khẳng định vai trò của nông nghiệp, nông dân, nông thôn trong công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc…

Nông nghiệp trong bối cảnh mới

Ngành nông nghiệp và môi trường đặt mục tiêu đến năm 2030, xây dựng nền nông nghiệp sản xuất hàng hóa; phát triển nông nghiệp dựa trên lợi thế địa phương, theo hướng hiện đại có năng suất, chất lượng, hiệu quả, bền vững và sức cạnh tranh cao thuộc nhóm dẫn đầu trong khu vực và trên thế giới, đảm bảo vững chắc an ninh lương thực, an ninh dinh dưỡng.

Nâng cao thu nhập, chất lượng cuộc sống, vai trò và vị thế của người tham gia sản xuất nông nghiệp; tạo việc làm phi nông nghiệp để phát triển sinh kế đa dạng, giảm nghèo bền vững cho người dân nông thôn, đảm bảo cơ hội phát triển công bằng giữa các vùng, miền.

Phát triển nông thôn toàn diện, hiện đại gắn với quá trình đô thị hóa, có cơ sở hạ tầng, dịch vụ xã hội đồng bộ và tiệm cận với khu vực đô thị; giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, thúc đẩy bình đẳng giới và giảm nghèo bền vững; xây dựng nông thôn xanh, sạch, đẹp, an ninh, trật tự được đảm bảo.

Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến, trải qua 8 thập kỷ hình thành và phát triển, ngành nông nghiệp và môi trường luôn là trụ cột quan trọng của nền kinh tế quốc dân, góp phần bảo đảm an ninh lương thực, sinh kế của hàng chục triệu người dân, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, đa dạng sinh học và cân bằng sinh thái.

Dù trong chiến tranh, thời kỳ đổi mới hay giai đoạn hội nhập quốc tế sâu rộng, ngành luôn gắn bó, hỗ trợ lẫn nhau giữa hai lĩnh vực nông nghiệp và môi trường, khẳng định vai trò “trụ đỡ” của nền kinh tế, nền tảng của phát triển bền vững và ổn định xã hội.

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhấn mạnh, xu hướng hội nhập quốc tế sâu rộng trong thời gian tới đòi hỏi ngành phải chấp nhận cạnh tranh ngay cả trên sân nhà, phải tuân thủ chặt chẽ các tiêu chuẩn khắt khe về kinh tế, xã hội và môi trường do các nước đối tác đặt ra.

Trong bối cảnh đó, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo tiếp tục đóng vai trò trung tâm cho tương lai nông nghiệp. Chính vì vậy, yêu cầu đặt ra là tăng đầu tư cho nghiên cứu, chuyển giao và ứng dụng công nghệ mới trong nông nghiệp, bảo vệ tài nguyên và môi trường; tạo cơ chế tài chính thông thoáng cho nghiên cứu khoa học - công nghệ và cho phép thương mại hoá sản phẩm khoa học công nghệ ra thị trường theo quy định của pháp luật.

Đổi mới công tác khuyến nông, khuyến công theo hướng kết hợp giữa nhà nước với doanh nghiệp; theo chuỗi ngành hàng, chuyển đổi số. Phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo nông thôn; hỗ trợ khởi nghiệp nông nghiệp công nghệ cao; kết nối doanh nghiệp - nhà khoa học - nông dân.

Đại diện lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng nhấn mạnh vai trò của thúc đẩy liên kết, hợp tác giữa các viện, trường, doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân. Khuyến khích doanh nghiệp và người dân ứng dụng công nghệ cao, chuyển đổi số trong sản xuất kinh doanh và kết nối cung - cầu. Tạo môi trường thuận lợi để doanh nghiệp tư nhân tiếp cận bình đẳng và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực…

Bên cạnh đó, cần tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn. Rà soát, sửa đổi chính sách đất đai, đầu tư, thương mại, bảo hiểm, tín dụng, đảm bảo đúng pháp luật và hài hòa lợi ích lâu dài giữa doanh nghiệp, người nông dân, tạo động lực mới cho phát triển nông nghiệp, hỗ trợ thực hiện cơ cấu lại ngành nông nghiệp.