Nguyên nhân chính là do Chính phủ Ấn Độ đang ngày càng lo ngại về nguồn cung suy giảm và lạm phát giá lương thực… Việc Ấn Độ chính thức cấm xuất khẩu gạo tấm và áp mức thuế 20% xuất khẩu đối với các loại gạo khác đã ngay lập tức tác động lên thị trường lúa gạo thế giới, trong đó có Việt Nam.
Việt Nam sẽ bám sát tình hình và có các biện pháp phù hợp
Việc Ấn Độ chính thức cấm xuất khẩu gạo tấm và áp mức thuế 20% xuất khẩu đối với các loại gạo khác, là do Chính phủ nước này muốn tăng dự trữ cung nội địa trong bối cảnh mưa ít khiến diện tích và sản lượng năm nay giảm. Ngoài ra, việc hạn chế xuất khẩu sẽ góp phần khiến giá nội địa giảm xuống, giúp người tiêu dùng, đặc biệt là người nghèo có thể tiếp cận đầy đủ lương thực hơn.
Biện pháp hạn chế xuất khẩu gạo của Ấn Độ dự báo tạo hiệu ứng đẩy giá gạo toàn cầu lên cao. Đồng thời, việc cấm xuất khẩu gạo tấm (nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi) sẽ đẩy giá thức ăn chăn nuôi tăng lên, đặc biệt tại các thị trường nhập khẩu chính loại sản phẩm này là Trung Quốc (nhập 1,1 triệu tấn năm 2021) và Việt Nam (nhập 433.000 tấn năm 2021).
Trong năm 2021, Ấn Độ đã xuất khẩu 21,5 triệu tấn gạo, nhiều hơn tổng số gạo của 4 nước xuất khẩu lớn gồm: Thái Lan, Việt Nam, Pakistan và Mỹ cộng lại.
Thương vụ Việt Nam tại Ấn Độ khuyến nghị các doanh nghiệp Việt Nam đã ký hợp đồng với đối tác Ấn Độ cần nhanh chóng liên hệ với người bán, để kiểm tra tình trạng giao hàng và đàm phán lại hợp đồng với những lô hàng chưa xuất khẩu.
Ngày 21/9/2022, Văn phòng Chính phủ đã có công văn 6263/VPCP-KTTH truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính. Theo đó, Thủ tướng yêu cầu các Bộ: NN&PTNT, Công Thương, Tài chính nghiên cứu thông tin trên để theo chức năng, nhiệm vụ được giao chủ động theo dõi, bám sát tình hình để thực hiện các biện pháp, giải pháp phù hợp. Cùng với đó, có giải pháp bảo đảm an ninh lương thực, hiệu quả công tác điều hành xuất khẩu gạo, ổn định thị trường giá cả lúa gạo và lợi ích người nông dân; kịp thời báo cáo đề xuất Thủ tướng Chính phủ nội dung vượt thẩm quyền.
Giá gạo tấm trên thị trường tăng
Ngay sau khi Ấn Độ ban hành lệnh cấm xuất khẩu gạo, thị trường thế giới đã có những động thái tăng giá. Theo thông tin từ Trung tâm Thông tin phát triển nông nghiệp nông thôn (Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn, Bộ NN&PTNT), trong tuần từ 12/9 - 16/9/2022, giá gạo 5% tấm tại Thái Lan, Ấn Độ và Việt Nam đều tăng.
Theo đó, giá gạo 5% tấm của Thái Lan đạt 430 USD/tấn, tăng 12 USD/tấn so với tuần trước. Giá gạo tăng do mưa lớn gây lũ lụt khiến phí vận chuyển nội địa tăng cao. Dự báo giá gạo Thái Lan còn tiếp tục tăng trong thời gian tới do ảnh hưởng từ chính sách của Ấn Độ. Trong khi đó, giá gạo 5% tấm của Ấn Độ đạt mức trung bình 389 USD/tấn, tăng 6 USD/tấn so với tuần trước. Giá gạo 5% tấm của Việt Nam ước tính đạt 405 USD/tấn, tăng 14 USD/tấn so với tuần trước.
Nhận định về tác động của việc Ấn Độ cấm xuất khẩu gạo đến thị trường lúa gạo Việt Nam, Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn nhận định, Ấn Độ chủ yếu xuất khẩu gạo khô cơm (cấp thấp, tương tự giống IR50404 của Việt Nam), trong khi Việt Nam xuất khẩu nhiều gạo dẻo, gạo thơm.
Tuy không cùng phân khúc chất lượng, nhưng việc Ấn Độ áp thuế xuất khẩu gạo 20% đã phần nào tạo lực đẩy khiến giá gạo Việt Nam tăng lên. Các doanh nghiệp có thể thiếu hụt nguồn cung từ Ấn Độ, trong khi doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi vẫn có nhu cầu lớn, nên dự báo giá gạo tấm và phụ phẩm của ngành lúa gạo Việt Nam sẽ tăng trong thời gian tới.
