Ẩn hoạ từ những “công trình tạm”
Kinhtedothi – Thời gian qua, trên địa bàn TP Hà Nội xảy ra không ít vụ cháy nhà xưởng, nhà tạm được xây dựng trên đất nông nghiệp, đất dự án đã "treo" chưa được chuyển đổi mục đích sử dụng… gây ra những thiệt hại không thể đo đếm được về người và tài sản.
Thế nhưng, “thuốc đắng vẫn chưa dã được tật” đến thời điểm này, phát lờ các quy định của pháp luật, nhiều “công trình tạm” được ví như những “quả bom nổ chậm” giữa khu dân cư vẫn ung dung tồn tại.
Khi “tạm” chở thành hiểm hoạ khôn lường
Hà Nội là một trong những đô thị có tốc độ đô thị hoá cao nhất cả nước. Song, nơi đây cũng đang tồn tại một thực trạng đáng báo động – tình trạng xây dựng nhà xưởng, nhà tạm trên đất nông nghiệp, đất dự án “treo” chưa được chuyển đổi mục đích sử dung. Đơn cử như khu vực như mặt đường Nguyễn Xiển, ngõ 300 Nguyễn Xiển, đường Phạm Tu, mặt đường 2,5 Định Công, khu vực Đầm Bông…
Hàng loạt nhà xưởng, gara ô tô mọc trên đất dự án dọc đường Nguyễn Xiển.
Theo ghi nhận của phóng viên Kinh tế & Đô thị, do xây dựng trên đất nông nghiệp, đất dự án “treo” chưa được chuyển đổi mục đích… nên phần lớn các công trình này đều không được cấp phép, không được phê duyệt các phương án về đảm bảo an toàn PCCC. Thế nên để đảm bảo hoạt động xây dựng trái phép diễn ra một cách nhanh nhất, giảm thiểu những thiệt hại có thể xảy ra khi lực lượng chức năng tiến hành xử lý, cưỡng chế… những cơ sở này thường được xây dựng tạm bợ bằng các vật liệu nhẹ, dễ cháy như tôn, gỗ, xốp... Cùng với đó là hệ thống điện, nguồn nhiệt không được lắp đặt đúng tiêu chuẩn dẫn đến tiềm ẩn nhiều nguy cơ về cháy nổ.
Thực tế đã chứng minh, những vụ cháy tại các khu nhà xưởng trái phép này luôn để lại hậu quả vô cùng nặng nề. Còn nhớ, năm 2019, một vụ cháy lớn tại ngõ 300 Nguyễn Xiển đã thiêu rụi một dãy xưởng tôn rộng hàng ngàn m2, gây thiệt hại lớn về tài sản. May mắn không có thiệt hại về người nhưng vụ việc đã cho thấy mức độ nguy hiểm của các kho xưởng này khi nằm sát khu dân cư.
Bên trong nhà xưởng chảy tại thôn Văn Giáp ngày 16/9/2025 khiến 4 người tử vong. Ảnh Việt An.
Tiếp đó, tháng 10/2023, một vụ hỏa hoạn tại cơ sở thu mua phế liệu ở xã Tứ Hiệp, huyện Thanh Trì cũ đã cướp đi sinh mạng của 3 mẹ con. Nguyên nhân ban đầu được xác định là do nổ bình ga, lửa bùng phát nhanh chóng bao trùm căn nhà tạm được rào kín bằng tôn.
Gần đây nhất, vụ cháy nhà xưởng sản xuất cửa sắt, nhôm kính ở thôn Văn Giáp, xã Văn Bình (trước sáp nhập là xã Thường Tín) vào rạng sáng 16/9/2025 đã cướp đi sinh mạng của cả gia đình 4 người, gồm vợ chồng chủ xưởng và hai con nhỏ. Ngôi nhà xưởng được xây trái phép trên đất nông nghiệp, quây tôn kín mít, khiến các nạn nhân không có lối thoát.
Trách nhiệm không thể chối bỏ của chính quyền sở tại
Luật Đất đai đã quy định rõ trách nhiệm của UBND cấp xã trong việc quản lý đất đai trên địa bàn, bao gồm cả việc phát hiện, ngăn chặn và xử lý kịp thời các hành vi vi phạm. Do đó, việc để các công trình xây dựng trái phép trên đất nông nghiệp, hoạt động sản xuất kinh doanh không đảm bảo an toàn PCCC tồn tại trong thời gian dài là biểu hiện của sự buông lỏng quản lý, thiếu kiên quyết… của chính quyền địa phương.
Hàng loạt nhà xưởng mọc lên trong khu vực ngõ 300 Nguyễn Xiển.
Mặt khác, tại Văn bản số 3966/UBND-ĐT ngày 8/7/2025 của UBND TP Hà Nội về việc thực hiện công tác quản lý trật tự xây dựng trên địa bàn, UBND TP Hà Nội giao UBND cấp xã chịu trách nhiệm toàn diện trước pháp luật và TP về tình hình quản lý trật tự xây dựng trên địa bàn địa phương quản lý; nâng cao vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, đơn vị được giao nhiệm vụ quản lý trật tự xây dựng; tăng cường hoạt động kiểm tra công vụ để đảm bảo kỷ luật, kỷ cương hành chính, kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm đối với các đơn vị, cá nhân được giao nhiệm vụ nhưng buông lỏng quản lý, thiếu tinh thần trách nhiệm trong thực thi công vụ để xảy ra các vi phạm.
Cùng với đó, TP Hà Nội giao UBND cấp xã thường xuyên kiểm tra, theo dõi, kịp thời phát hiện, ngăn chặn và xử lý các vi phạm khi mới phát sinh; thực hiện cưỡng chế công trình vi phạm trật tự xây dựng trên địa bàn theo quy định của pháp luật; kiểm tra điều kiện khởi công xây dựng công trình theo quy định. Đồng thời rà soát các công trình vi phạm trật tự xây dựng còn tồn đọng trên địa bàn quản lý, tiếp tục xử lý vi phạm hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý theo quy định.
Hàng ngàn m2 đất nông nghiệp, đất dự án mặt đường Phạm Tu bị biến thành nhà xưởng, gara ô tô.
Quy định của pháp luật cũng cho phép và giao thầm quyền chính quyền các địa phương địa bàn TP Hà Nội có thẩm quyền cắt điện, cắt nước đối với các công trình xây dựng không phép, không đảm bảo các quy định về PCCC, nhưng số lượng các công trình vi phạm bị xử lý cũng rất hạn chế. Do đó, không thể không kể đến vài trò, trách nhiệm của chính quyền các địa phương khi để xảy ra tình trạng trên kéo dài, gây hậu quả nghiêm trọng.
UBND TP Hà Nội vừa có Tờ trình đề nghị xây dựng Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị quyết số 33/2024/NQ-HĐND của HĐND TP (quy định việc áp dụng biện pháp yêu cầu ngừng cung cấp dịch vụ điện, nước trên địa bàn). Trong đó, đề xuất cho phép Chủ tịch UBND cấp xã được áp dụng biện pháp ngừng cấp dịch vụ điện, nước đối với các công trình vi phạm trật tự xây dựng, PCCC… Với sự vào cuộc quyết liệt của các cấp chính quyền TP Hà Nội, người dân hy vọng những “quả bom nổ châm” trong khu dân cư sẽ sớm được gỡ, để đảm bảo tính mạng và tài sản của Nhân dân.
