Ăn thịt thú rừng để “thể hiện đẳng cấp”, nguy cơ rước hoạ vào cơ thể

Sáng 21/10, Tổ chức Bảo tồn thiên nhiên thế giới (WWF) phát động chiến dịch truyền thông thay đổi hành vi tiêu thụ thịt thú rừng của người tiêu dùng thành thị. Chiến dịch được thực hiện tại Việt Nam, Lào và Campuchia.

Phát biểu khai mạc buổi họp báo, TS Văn Ngọc Thịnh - đại diện WWF, cho biết từ năm 1970 đến nay, thế giới đã mất đi khoảng 1/3 quần thể động vật hoang dã. Đây được xem là lời cảnh báo cho lối ứng xử của con người đối với động vật hoang dã và vấn đề bảo tồn thiên nhiên môi trường.

“Với cách tiếp cận mới, WWF muốn nhấn mạnh hai mối đe doạ nghiêm trọng mà chúng ta phải đối mặt – rủi ro về sức khoẻ cộng đồng và rủi ro về thiên nhiên. Thực tế, vai trò của truyền thông là hết sức quan trọng. Với sự vào cuộc của các cơ quan truyền thông, Chính phủ, các bộ ngành tại Việt Nam đã có nhiều cơ chế, chính sách cho vấn đề này…” – TS Văn Ngọc Thịnh nhấn mạnh.

Thông tin từ WWF cho biết, Lào, Việt Nam và Campuchia là ba quốc gia có mức độ sử dụng thịt động vật hoang dã cao, đặc biệt, các loài thú và chim được bày bán nhiều ngoài chợ, tiêu thụ tại nhà hàng. Trong khi đó, phần lớn bệnh truyền nhiễm mới nổi hiện nay có nguồn gốc từ động vật và lây truyền sang người. Buôn bán động vật hoang dã góp phần gây ra thảm hoạ, đe dọa nghiêm trọng không chỉ đối với môi trường, các loài hoang dã, mà còn tới sức khỏe, an toàn của chính con người.

“Trong chiến dịch này, chúng tôi mong muốn có thể giúp được người dân thành thị tại các tỉnh thành thay đổi thói quen tiêu thụ thịt thú rừng. Kết quả nghiên cứu của chúng tôi cho thấy, động cơ chính khiến người dân ăn thịt thú rừng là bởi họ tin đây là món ăn tươi, ngon, giúp họ chứng tỏ đẳng cấp trong xã hội, hoặc bồi bổ sức khỏe. Xây dựng một chiến dịch dựa vào động cơ của người tiêu dùng, chúng tôi hy vọng nhóm đối tượng mục tiêu nói riêng và công chúng nói chung hiểu ra rằng tiêu thụ thịt thú rừng không đáng để họ đánh cược sức khoẻ của chính bản thân và cộng đồng khi hành vi này có thể làm phát sinh và lan truyền các tác nhân gây bệnh từ động vật sang người...” - ông Nguyễn Văn Tín, Quản lý Chương trình Bảo tồn các loài hoang dã thuộc WWF tại Việt Nam cho biết.

Các đợt bùng phát nghiêm trọng, chẳng hạn như,: hội chứng hô hấp cấp tính nghiêm trọng (SARS), hội chứng hô hấp Trung Đông (MERS), cúm lợn (H1N1), cúm gia cầm (H5N1), Covid- 19 và bệnh đậu mùa khỉ đều là các bệnh lây truyền từ động vật, có nghĩa là chúng được truyền từ động vật sang người. Động vật không phải là nguyên nhân gây ra những đợt bùng phát này - trên thực tế, nếu như chúng sống trong môi trường tự nhiên thì hầu hết mầm bệnh chúng mang theo khó có thể de doạ tới con người.

Nguyên nhân là do các hoạt động xâm lấn của con người vào những nơi hoang dã, dẫn đến sự tiếp xúc gần giữa loài hoang dã và con người. Các hành vi đặc biệt nguy hiểm và có rủi ro cao là săn bắt trộm, vận chuyển, buôn bán, chế biến, ăn thịt động vật hoang dã.

Nhu cầu tiêu thụ thịt thú rừng và sản phẩm từ động vật hoang dã nói chung đang biến Việt Nam trở thành một điểm nóng mua bán các sản phẩm này. Nghiên cứu của WWF và GlobeScan thực hiện năm 2021 tại Việt Nam, Thái Lan, Myanmar, Nhật Bản, Trung Quốc và Hoa Kỳ, cho thấy 7% tổng số người được hỏi khẳng định họ hoặc một người mà họ quen biết đã mua sản phẩm từ động vật hoang dã tại các khu chợ bán động vật hoang dã trong 12 tháng qua.

Tỷ lệ này cao hơn ở Việt Nam với 14% và thấp nhất ở Myanmar với 4%. Đáng chú ý, 9% trong tổng số người trả lời đã mua các sản phẩm từ động vật hoang dã chia sẻ họ có thể và sẽ mua lại sản phẩm động vật hoang dã trong tương lai.

Việc tiêu thụ thịt động vật hoang dã làm suy giảm nghiêm trọng quần thể các loài hoang dã, gây ra những loại tội phạm xuyên biên giới và trong nước, đồng thời, làm tăng đáng kể nguy cơ lây truyền bệnh từ động vật sang người. Hầu hết người tiêu dùng không nhận thức được nguy cơ tiềm ẩn mà bản thân họ, người thân và xã hội phải gánh chịu khi mua thịt rừng.

Bà Jan Vertefeuille - Cố vấn cấp cao về Vận động Chính sách của WWF-Hoa Kỳ cho biết: “Mặc dù có thể không xác định được chính xác nơi mà đại dịch mới sẽ bùng phát, nhưng chúng ta xác định được các hành vi như: ăn thịt thú rừng làm tăng nguy cơ lây truyền các bệnh truyền nhiễm từ động vật sang người. Phương pháp tiếp cận người tiêu dùng để thay đổi hành vi của họ trong chiến dịch này là rất cần thiết để thay đổi quan niệm của xã hội về tiêu dùng thịt thú rừng và ngăn chặn nguy cơ bùng phát đại dịch tiếp theo”.

Chiến dịch truyền thông thay đổi hành vi tiêu thụ thịt thú rừng của người tiêu dùng thành thị sẽ được thực hiện với sự tài trợ của WWF-Hoa Kỳ, do WWF-Việt Nam, Vụ Hợp tác Quốc tế và cơ quan thông tin thuộc Bộ NN&PTNT đồng thực hiện. Chiến dịch sẽ bao gồm nhiều hoạt động gồm trực tuyến và ngoại tuyến nhằm tiếp cận các đối tượng mục tiêu để giúp họ thay đổi hành vi tiêu thụ thịt rừng, đặc biệt như cầy hương, khỉ và tê tê - những loài hay bị tiêu thụ nhiều nhất.

Đáng chú ý, chiến dịch cũng sẽ có sự tham gia của các cá nhân có ảnh hưởng với cộng đồng, giúp chia sẻ thông điệp của chiến dịch, kêu gọi công chúng chấm dứt tiêu thụ thịt thú rừng. Bên cạnh đó, chiến dịch cũng kêu gọi sự hỗ trợ, chung tay của doanh nghiệp, tổ chức phi Chính phủ cùng lan tỏa thông tin về chiến dịch trên các kênh truyền thông của họ.