Tuyên bố chung được đưa ra sau Hội nghị ngoại trưởng ASEAN lần thứ 50 “nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phi quân sự hóa và tự kiềm chế” ở Biển Đông. Việt Nam là một trong các thành viên có tiếng nói mạnh mẽ kêu gọi các nước thành viên ASEAN giữ lập trường cứng rắn trong vấn đề Biển Đông.
Hội nghị Ngoại trưởng ASEAN lần thứ 50 (AMM 50) ở thủ đô Manila (Philippines) đã kết thúc hôm 5/8. Tuy nhiên, Tuyên bố chung mới được đưa ra vào 6/8. Các nhà ngoại giao cho biết nguyên nhân là do chưa nhất trí được về câu từ liên quan đến các diễn biến ở biển Đông.
Trong tuyên bố chung dài 46 trang, các ngoại trưởng ASEAN cũng bất ngờ có sự đề cập tới phán quyết của Tòa Trọng tài thường trực tại The Hague (Hà Lan) về vụ kiện của Philippines chống lại các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc ở biển Đông nhưng không nêu đích danh Trung Quốc.
Tuyên bố chung “nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phi quân sự hóa và kiềm chế” ở biển Đông. Tuyên bố cho hay, sau các cuộc thảo luận, một số thành viên đã lên tiếng quan ngại về động thái cải tạo đất và “các hoạt động tại khu vực gây xói mòn lòng tin, làm gia tăng căng thẳng, đe dọa hòa bình, an ninh và ổn định”.
Cũng trong hôm 6/8, ASEAN và Trung Quốc đã thông qua dự thảo khung Bộ Quy tắc ứng xử ở biển Đông (COC) sau gần 4 năm đàm phán. Kết quả sẽ mở đường cho tiến trình đàm phán thực chất nhằm tạo ra một bộ quy tắc chính thức có hiệu lực và ràng buộc về pháp lý để góp phần duy trì hòa bình và ổn định ở khu vực. Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị nói rằng việc thông qua dự thảo khung COC sẽ tạo ra nền tảng vững chắc để bắt đầu các cuộc đàm phán về nội dung COC trong năm nay.
