Chủ động ứng phó
Nhằm chủ động ứng phó với các tác động của hạn hán, xâm nhập mặn đối với vụ mùa 2023-2024, UBND tỉnh Bạc Liêu chủ động đưa ra 3 kịch bản phòng, chống hạn hán, xâm nhập mặn với 3 cấp độ khác nhau nhằm tạo sự thống nhất trong điều hành chỉ đạo sản xuất trên địa và các tỉnh giáp ranh. Theo đó, đã áp dụng kịch bản 2 (diễn biến hạn hán, xâm nhập mặn gay gắt tương đương mùa khô 2015 - 2016), nên công tác phòng, chống hạn hán, xâm nhập mặn được tập trung chủ động thực hiện từ đầu tháng 12/2023 đến tháng 5/2024.
Ngay từ cuối mùa mưa 2023, Bạc Liêu đã cơ cấu lại lịch mùa vụ, vận hành điều tiết nước phục vụ sản xuất lúa và nuôi tôm phù hợp đối với từng vùng sản xuất. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh (NN&PTNT) tập trung thực hiện các giải pháp như sửa chữa cống, trạm bơm, kéo dài đường ống cấp nước sạch nông thôn, công trình kênh mương tạo nguồn để phục vụ phòng, chống hạn hán trên 21 tỷ đồng…
Tính đến 4/2024, toàn tỉnh đã xuống giống và thu hoạch dứt điểm 46.851 ha lúa, sản lượng đạt 273.674 tấn, năng suất bình quân 5,84 tấn/ha. Đang nuôi 120.269 ha diện tích thủy sản, trong đó đang có 118.663 ha tôm. Diện tích sản xuất muối vụ mùa 2023-2024 là 1.464,22 ha.
Theo Sở NN&PTNT tỉnh Bạc Liêu, từ 11/2023 đã đóng hệ thống cống đầu mối dọc Quốc Lộ IA và hệ thống cống phân ranh mặn - ngọt để trữ nước ngọt trên kênh rạch ở mức cao trình +0,50 mét phục vụ sản xuất. Từ 12/2023 đã bắt đầu điều tiết nước mặn cho khu vực nuôi tôm của thị xã Giá Rai qua các cống nhỏ trên địa bàn thị xã Giá Rai.
Ngay từ 1/2024 vận hành Cống âu thuyền Ninh Quới, mở cống Hộ Phòng, Giá Rai điều tiết nước mặn vào vùng Bắc Quốc Lộ IA để nuôi tôm (trước khi thu hoạch dứt điểm vụ lúa trên đất tôm ở vùng Bắc Quốc Lộ IA). Phối hợp tốt với tỉnh Sóc Trăng, Cà Mau để vận hành có hiệu quả hệ thống cống đầu mối và hệ thống cống phân ranh mặn - ngọt phục vụ sản xuất nông nghiệp (lúa, tôm…) liên tỉnh đạt hiệu quả. Việc này đã đảm bảo ngăn mặn xâm nhập lên địa bàn tỉnh Hậu Giang, Sóc Trăng và tiếp nhận được nước ngọt sông Hậu về phục vụ vụ lúa Đông Xuân trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu.
Hiệu quả từ các công trình thủy lợi ở Bạc Liêu đã góp phần chống hạn ngăn mặn hiệu quả ở địa phương vào mùa khô 2024 (Hoàng Nam)
Mặt khác, vận hành linh hoạt 6 cống biển trong tháng 10, 11, 12 năm 2023 và tháng 01, 02, 03 năm 2024 để ngăn các đợt triều cường (có cao trình đỉnh triều hơn + 2,0 mét) chống ngập cho vùng Nam Quốc Lộ IA, lấy nước phục vụ nuôi trồng thủy sản.
“Ngoài việc điều tiết nước ngọt cho vùng sản xuất lúa, nước mặn cho vùng lúa tôm, tỉnh Bạc Liêu còn thực hiện việc điều tiết nước liên tỉnh để đảm bảo yêu cầu sản xuất của các tỉnh như Sóc Trăng, Cà Mau, Hậu Giang. Hiện, xâm nhập mặn đã ảnh hưởng đến một số tỉnh ĐBSCL nhưng nhờ triển khai đồng bộ, hiệu quả, quyết liệt, linh hoạt các giải pháp công trình và phi công trình của các cấp ngành, chính quyền nên đến nay việc sản xuất nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản trên địa bàn tỉnh được đảm bảo” – ông Phạm Văn Mười Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Bạc Liêu cho biết.
Hiệu quả từ trữ ngọt ngăn mặn
Vụ lúa Đông Xuân năm 2023 - 2024, Bạc Liêu xuống giống hơn 45.000 ha, tập trung tại các huyện Vĩnh Lợi, Hồng Dân, Phước Long và TX Giá Rai. Dù đang bước vào cao điểm của hạn mặn nhưng nguồn nước phục vụ sản xuất của người dân vẫn đảm bảo. Việc vận hành các công trình thủy lợi trữ ngọt ngăn mặn ngay từ sớm đã đảm bảo đủ nước ngọt cho trồng lúa - màu vùng ngọt, vừa lại hạn chế tăng độ mặn ở vùng nuôi tôm ở vùng mặn.
Theo ghi nhận của phóng viên báo Kinh tế và Đô thị, tại các địa phương trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu, việc điều tiết nước và phục vụ sản xuất cho 2 vùng mặn-ngọt được thực hiện hiệu quả và nhịp nhàng thông qua lịch điều tiết nước của ngành nông nghiệp. Do vậy, dù đang bước vào cao điểm mùa khô nhưng tại các tuyến kênh nội đồng, nước ngọt vẫn đầy đủ, người trồng lúa -màu an tâm sản xuất. Với người nuôi tôm, nước phục vụ cho hoạt động thả nuôi vẫn đúng theo lịch thời vụ của ngành nông nghiệp.
Ông Nguyễn Văn Tài ở ấp 16A, xã Phong Tân, TX Giá Rai sản xuất hơn 1 ha lúa Đông Xuân. Lúa được 60 ngày tuổi và đang phát triển tốt. Ông Tài nhận định, sẽ ít có khả năng xảy ra tình trạng thiếu nước ngọt, dù phải bơm 4 đợt nước nữa cho đến khi thu hoạch. Điều này là do hệ thống thủy lợi được xây dựng với các con đập phân ranh mặn - ngọt hoạt động hiệu quả. Hiện tại, nước trên các trục kênh còn khá nhiều nên người dân không lo lắng chuyện thiếu nước ngọt phục vụ sản xuất lúa.
Ông Lương Văn Khương, Phó Chủ tịch UBND xã Phong Tân, TX Giá Rai cho biết, để chủ động mùa khô 2024, địa phương đã vận động bà con nạo vét các tuyến kênh nội đồng để khơi thông thuận lợi cho bơm tưới. Do vậy, 2.900 ha lúa và 1.412 ha nuôi trồng thủy sản ở hiện tại nhưng chưa xảy ra tình trạng thiếu nước.
Ông Phạm Văn Tới, Phó trưởng phòng Kinh tế TX Giá Rai cho biết, là địa phương cuối nguồn nước ngọt, đầu nguồn nước mặn nhưng nhờ chủ động các giải pháp nên 7.300 ha lúa Đông Xuân, 29.000 ha nuôi trồng thủy sản chưa bị thiệt hại do hạn mặn.
“Để phòng chống hạn hán xâm nhập mặn đạt hiệu quả cao, ngay từ đầu năm, Phước Long đã thực hiện tốt thủy nông nội đồng và tích cực xây dựng hệ thống đê bao khép kín và các trạm bơm để đảm bảo việc tích trữ nước, phục vụ sản xuất của bà con trong mùa khô” – ông Trần Văn Liêm Phó CT UBND huyện Phước Long cho biết.
Ông Phạm Văn Thiều Chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu cho biết, tỉnh đã chủ động công tác chống hạn 2024 ngay từ cuối mùa mưa 2023. Theo đó, khi xảy ra hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn nghiêm trọng, cần chủ động phối hợp với các địa phương ưu tiên cung cấp đủ nhu cầu nước tối thiểu cho sinh hoạt của người dân. Thực hiện phương châm “không để hộ dân nào thiếu nước sinh hoạt.” Cùng với đó, ưu tiên vận hành các công trình thủy lợi, đặc biệt lưu ý nếu tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn sâu vào đất liền và vận hành hiệu quả các cống.
