Bài 3: Bí quyết giúp Singapore xây dựng hệ thống giao thông hiệu quả bậc nhất châu Á

Singapore từ lâu được xem là hình mẫu về quy hoạch và quản lý giao thông đô thị. Bên cạnh việc đầu tư phát triển hệ thống phương tiện giao thông công cộng, quốc gia Đông Nam Á này đã xây dựng một hệ sinh thái di chuyển tích hợp, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ, đồng thời thúc đẩy các giải pháp giao thông xanh và bền vững. Những kinh nghiệm này được nhiều tổ chức quốc tế đánh giá cao và là nguồn tham khảo cho nhiều thành phố trên thế giới trong quá trình phát triển đô thị hiện đại, bền vững.

Hệ sinh thái giao thông tích hợp và chiến lược “Walk–Cycle–Ride”

Điểm cốt lõi trong thành công của Singapore là xây dựng hệ thống giao thông tích hợp, xem giao thông là phần mở rộng tự nhiên của quy hoạch đô thị. Kế hoạch tổng thế giao thông đường bộ đến năm 2040 đề cập ba mục tiêu cốt lõi: một hệ thống di chuyển nhanh và kết nối tốt; một hệ sinh thái giao thông bao trùm, văn minh; và một môi trường đi lại an toàn, hỗ trợ lối sống lành mạnh.

Mục tiêu lớn nhất là giảm phụ thuộc vào xe cá nhân, đưa phương thức di chuyển “Walk–Cycle–Ride” (Đi bộ – Đạp xe - Giao thông công cộng) trở thành lựa chọn hàng đầu của người dân. Singapore hướng tới việc mọi cư dân có thể tiếp cận trung tâm sinh hoạt gần nhất trong 20 phút và 90% chuyến đi ngoài giờ cao điểm được hoàn thành trong 45 phút.

Phó Giáo sư Lea Bou Sleiman tại Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu đánh giá: “Khi được triển khai một cách bài bản, các biện pháp làm dịu giao thông có thể biến những thành phố phụ thuộc ô tô thành môi trường sống lành mạnh và công bằng hơn. Những giải pháp của Singapore giúp giảm phát thải, cải thiện chất lượng không khí và mở ra cơ hội tiếp cận giao thông bình đẳng hơn cho mọi tầng lớp cư dân”.

Singapore từ lâu đã thực hiện việc tích hợp giao thông tại các “thị trấn vệ tinh” (new towns) như Tampines, Jurong hay Woodlands.Tại các khu vực này, bên cạnh việc kết nối giữa tàu điện ngầm (MRT) và xe bus, các tuyến đường bộ được thiết kế để giảm tốc độ, tăng an toàn cho người đi bộ, trong khi mạng lưới làn xe đạp và không gian công cộng liên tục được mở rộng.

Tổ chức World Economic Forum (Diễn đàn Kinh tế Thế giới) đánh giá Singapore là hình mẫu về hệ thống giao thông đa phương thức, với sự kết hợp linh hoạt giữa đi bộ, đạp xe và phương tiện công cộng.

Nhằm nâng cao hiệu quả phục vụ hành khách, Singapore cũng đẩy mạnh việc tích hợp công nghệ tiên tiến vào hệ thống xe buýt, tàu điện như: hệ thống bán vé điện tử hay các ứng dụng theo dõi lịch trình chuyến đi… Theo Thales Group, Singapore liên tục cập nhật giải pháp tín hiệu, thu phí, giám sát và vận hành, bảo đảm hệ thống luôn an toàn, mượt mà và có thể mở rộng trong tương lai.

Mở rộng mạng lưới tàu điện ngầm và cải thiện hệ thống xe bus

Xương sống của hệ thống giao thông Singapore chính là MRT – mạng lưới được quốc gia này liên tục mở rộng trong hơn ba thập kỷ qua. Nhằm khuyến khích người dân sử dụng phương tiện giao thông công cộng, chính quyền “Đảo quốc sư tử” đã tập trung đầu tư cho hệ thống tàu điện ngầm MRT với chiều dài lên đến 130km, gồm 84 ga, phục vụ trung bình 2 triệu lượt khách/ngày. Các tuyến đường sắt được phân bố hợp lý nhằm rút ngắn thời gian di chuyển cho người dân.

Thủ tướng Singapore Lawrence Wong cho biết chính phủ đang đầu tư hơn 60 tỷ đô la Singapore (SGD) để mở rộng và nâng cấp mạng lưới MRT. Theo Cơ quan Giao thông đường bộ Singapore (LTA), đến năm 2030, chiều dài toàn mạng sẽ vượt 360 km, giúp 8/10 hộ gia đình tiếp cận một ga tàu trong vòng 10 phút đi bộ. Việc mở rộng này đi đôi với tầm nhìn dài hạn về giảm phụ thuộc xe hơi và nâng cao năng lực vận chuyển công cộng khối lượng lớn.

Một điểm nhấn quan trọng là tuyến Cross Island Line (CRL), với tổng chiều dài khoảng 50 km và 21 ga, sẽ trở thành tuyến tàu ngầm dài nhất Singapore khi hoàn thành. Giai đoạn 2 của CRL đã khởi công từ tháng 7/2025 và dự kiến vận hành vào năm 2032, mở rộng kết nối giữa các khu dân cư phía tây – tây nam với các trung tâm thương mại và công nghiệp. Những tuyến mới như Jurong Region Line (JRL) hay Thomson-East Coast Line (TEL) cũng góp phần giảm tải cho hệ thống hiện hữu và cải thiện trải nghiệm hành khách.

Ngoài đường sắt, quốc đảo Đông Nam Á cũng được bao phủ bởi hệ thống xe buýt rộng khắp với khoảng 5.800 chiếc ở độ tuổi trung bình lên đến 8 năm. Hệ thống xe buýt cũng được nâng cấp theo hướng tăng tần suất, cải thiện chất lượng và mở rộng phạm vi phục vụ. Chương trình Tăng cường Kết nối Xe buýt, với khoản đầu tư gần 900 triệu đô la Singapore (SGD), giúp vận hành thêm tuyến mới, cải thiện khả năng trung chuyển và mở rộng vùng phủ dịch vụ. Các bến xe mới được thiết kế theo mô hình liên hợp với MRT, có không gian chờ rộng rãi, điều hòa và tiện ích bán lẻ, tạo sự thuận tiện tối đa cho hành khách.

Nhờ mạng lưới MRT – xe buýt được tích hợp chặt chẽ, Singapore duy trì tỷ lệ hơn 67% người dân sử dụng giao thông công cộng trong giờ cao điểm, một con số ít thành phố trong khu vực đạt được. Đây cũng là bằng chứng cho thấy chính sách hạn chế xe cá nhân đã và đang đi đúng hướng, khi người dân có lựa chọn thay thế nhanh, rẻ và đáng tin cậy.

Các chuyên gia của McKinsey nhận định: “Singapore tạo ra một hệ thống giao thông công cộng tốt nhất vừa dễ tiếp cận, hiệu quả, thuận tiện, bền vững đồng thời vừa túi tiền. Chính vì những yếu tố này mà hệ thống giao thông công cộng của đảo quốc sư tử rất được lòng người dân”.

Hướng đến giao thông xanh toàn diện

Bên cạnh sự tích hợp và hiện đại hóa hạ tầng, Singapore xác định mục tiêu lớn hơn: xây dựng hệ thống giao thông xanh, sạch và thân thiện môi trường. Giao thông hiện chiếm khoảng 15% tổng phát thải quốc gia, và Chính phủ đặt mục tiêu đến năm 2040, toàn bộ phương tiện giao thông sẽ sử dụng năng lượng sạch.

Việc sử dụng trái phiếu xanh trị giá hơn 2 tỷ đô la Singapore (SGD, đã góp phần tài trợ cho các dự án trọng điểm như Tuyến Jurong Region Line, tuyến Cross Island Line (tuyến xuyên đảo) và chương trình điện khí hóa xe buýt. Theo ước tính, các tuyến đường sắt mới có thể giúp giảm tới 122.000 tấn khí CO₂ mỗi năm, đánh dấu một bước tiến đáng kể trong chiến lược giảm phát thải và thích ứng khí hậu của Singapore.

Đối với xe buýt, Singapore đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ chuyển đổi ít nhất 50% đội xe sang loại chạy điện hoàn toàn. Các bến xe buýt hiện đại như Ulu Pandan hoặc Seletar Bus Depot đang được cải tạo và xây mới với trạm sạc điện quy mô lớn, đồng thời tích hợp mái che năng lượng mặt trời và hệ thống lọc nước mưa.

Bên cạnh đó, từ ngày 1/1/2026, Singapore sẽ triển khai các khoản hỗ trợ tài chính cho chủ sở hữu xe tải hạng nặng và xe buýt không phát thải, cùng chương trình đồng tài trợ lắp đặt trạm sạc nhằm thúc đẩy điện khí hóa giao thông và tiến tới giảm phát thải carbon.

Cơ quan Giao thông đường bộ Singapore (LTA) cho biết, chủ sở hữu xe tải hạng nặng hoặc xe buýt có tổng trọng lượng trên 3.500kg và không phát thải sẽ được nhận khoản hỗ trợ 40.000 SGD (tương đương 30.000 USD). Cùng với đó, chương trình hỗ trợ trạm sạc xe hạng nặng chạy điện sẽ đồng tài trợ tới 50% chi phí lắp đặt trạm sạc, với mức hỗ trợ tối đa 30.000 SGD mỗi trạm sạc. Chương trình áp dụng cho 500 trạm sạc đầu tiên, với giới hạn tối đa 3 trạm sạc mỗi địa điểm.

Thủ tướng Singapore Lawrence Wong khẳng định Singapore tiếp tục nghiên cứu khả năng mở rộng mạng lưới đường sắt đô thị, đồng thời nhấn mạnh rằng “bên cạnh xanh hóa phương tiện, việc tăng tỷ lệ sử dụng giao thông công cộng là chìa khóa giảm phát thải”.

Hệ thống đường dành riêng cho người đi bộ và xe đạp cũng được mở rộng mạnh mẽ tại các khu đô thị mới, như một phần trong Kế hoạch tổng thể giao thông đường bộ đến năm 2040, giúp nâng cao tính kết nối xanh và giảm áp lực lên đường bộ.

Mạng lưới kết nối công viên (Park Connector Network) của Singapore - mạng lưới giao thông liên kết các tuyến đường dẫn đến tất cả công viên lớn trong thành phố, giúp người dân dễ dàng di chuyển bằng xe đạp giữa các khu dân cư, công viên và trạm MRT. Đây là hướng đi phù hợp với mục tiêu tạo ra các “khu dân cư 20 phút” – nơi cư dân có thể tiếp cận tiện ích cơ bản trong thời gian ngắn bằng phương thức “Đi bộ, Đạp xe, Xe công cộng”.

Nhìn vào cách Singapore tiếp cận giao thông đô thị, có thể thấy thành công không đến từ một biện pháp duy nhất, mà từ sự tổng hòa của nhiều chiến lược: tích hợp đa phương thức, mở rộng MRT bài bản, nâng cấp xe buýt, ứng dụng công nghệ thông minh, quản lý cung – cầu giao thông và thúc đẩy xanh hóa phương tiện.

Singapore được xem là một trong những đô thị có hệ thống giao thông hiệu quả hàng đầu châu Á nhờ tầm nhìn quy hoạch dài hạn, chính sách “car-lite” (ít xe cá nhân) nhất quán và cách tiếp cận coi giao thông là một phần mở rộng của quy hoạch đô thị. Với Hà Nội, thành phố đang đối mặt áp lực tắc nghẽn, ô nhiễm và nhu cầu đi lại ngày càng tăng, kinh nghiệm của Singapore cũng có thể được tham khảo. Thứ nhất là việc xây dựng hệ sinh thái giao thông tích hợp của Singapore, với chiến lược “Walk – Cycle – Ride”, trong đó đi bộ, đạp xe và giao thông công cộng giữ vai trò trung tâm. Quy hoạch MRT – xe buýt – không gian đi bộ được tổ chức theo mô hình đa phương thức, giúp người dân trung chuyển liền mạch và hạn chế tối đa nhu cầu sử dụng xe cá nhân. Với Hà Nội, đây là gợi ý quan trọng để đẩy mạnh kết nối giữa metro – BRT – xe buýt– xe đạp công cộng, đồng thời thiết kế lại không gian đô thị theo hướng thân thiện hơn với người đi bộ. Thứ hai, ưu tiên đầu tư cho hệ thống phương tiện giao thông công cộng. Singapore liên tục mở rộng MRT, đặt mục tiêu 8/10 hộ dân đi bộ 10 phút đến ga tàu vào năm 2030. Song song với MRT là hệ thống xe buýt chất lượng cao, tần suất lớn, đáp ứng nhu cầu di chuyển tại các khu dân cư. Hà Nội có thể tham khảo cách tổ chức hệ thống metro hợp lý, tăng khả năng tiếp cận, đồng thời nâng cấp chất lượng xe buýt để người dân giảm sử dụng phương tiện cá nhân. Cuối cùng là ứng dụng công nghệ trong vận hành, từ vé điện tử, điều độ, quản lý lưu lượng đến tối ưu hóa tuyến. Việc hiện đại hóa hệ thống giúp giao thông Singapore duy trì độ tin cậy cao và giảm chi phí xã hội. Hà Nội có thể đẩy nhanh số hóa dữ liệu giao thông, tích hợp ứng dụng di chuyển và tự động hóa quy trình kiểm soát phương tiện. Mô hình tổ chức giao thông của Singapore không thể sao chép hoàn toàn, nhưng quan điểm nhất quán, lấy người dân làm trung tâm và giao thông công cộng làm nòng cốt, có thể được xem là bài học quý cho Hà Nội trong quá trình hướng tới xây dựng đô thị văn minh, bền vững.

Đọc Bài 1: Singapore đã thoát khủng hoảng nhà ở và đổi mới diện mạo đô thị ra sao? 

Đọc Bài 2: Singapore quy hoạch đô thị khoa học và linh hoạt như thế nào?