Băn khoăn về quy định thiết bị an toàn trên ô tô cho trẻ em

Nhiều điều chưa rõ 

Luật Trật tự ATGT đường bộ 2024 có hiệu lực từ ngày 1/1/2025, nhưng riêng quy định: lái xe phải sử dụng, trang bị và hướng dẫn sử dụng thiết bị an toàn phù hợp cho trẻ em có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026.

Theo đó, Điều 10 trong luật quy định: Người lái xe và người được chở trên xe ô tô phải thắt dây đai an toàn tại những chỗ có trang bị dây đai an toàn khi tham gia giao thông đường bộ; Khi chở trẻ em dưới 10 tuổi và chiều cao dưới 1,35 mét trên xe ô tô không được cho trẻ em ngồi cùng hàng ghế với người lái xe, trừ loại xe ô tô chỉ có một hàng ghế. Đồng thời, người lái xe phải sử dụng, hướng dẫn sử dụng thiết bị an toàn cho trẻ em phù hợp (ghế trẻ em trên ô tô, đai an toàn) .

Nêu ý kiến về việc này, ông Nguyễn Văn Bằng - Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Hà Nội cho biết, rất khó áp dụng với xe khách bởi hiện các xe khách tại Việt Nam chưa có ghế hoặc khu vực quy định ngồi cho trẻ em.

Theo ông Nguyễn Văn Bằng, thực tế do chưa làm chủ được hành vi, chưa thể tiến hành giao dịch mua bán, sử dụng dịch vụ vận tải, nên trẻ dưới 10 tuổi hiện không phải là đối tượng phục vụ chính của xe ô tô chở khách. Trẻ em dưới 10 tuổi khi lên xe thường đi cùng người thân, trong quá trình di chuyển người thân sẽ ôm giữ hoặc sử dụng dây bảo hiểm cho người lớn có sẵn trên ghế để thắt cho trẻ. Vì vậy, quy định thiết bị an toàn cho trẻ trên ô tô chỉ nên áp dụng cho xe khách hoặc xe hợp đồng chuyên chở trẻ em, học sinh dưới 10 tuổi.

Cũng rất đồng tình với quy định cần có thiết bị an toàn trên ô tô cho trẻ, nhưng chị Nguyễn Thu Giang (Cầu Giấy, Hà Nội) đặt ra thắc mắc về quy chuẩn dành cho ghế trẻ em trên xe ô tô và những quy định về đăng kiểm khi bổ sung thêm thiết bị này trên xe.

“Lên các website thương mại điện tử và tìm kiếm theo từ khoá “thiết bị an toàn, đai ai toàn cho trẻ trên ô tô” sẽ thấy có nhiều loại, giá bán từ vài trăm nghìn đồng đến vài triệu đồng, tôi thực sự không biết chọn cái nào. Bên cạnh đó, tôi cũng không biết việc bổ sung thiết bị liệu có ảnh hưởng đến đăng kiểm xe hay không, bởi quy định hiện nay các xe lắp thêm thiết bị phụ, hoặc lắp thêm ghế ngoài tiêu chuẩn sẽ bị từ chối đăng kiểm” - chị Nguyễn Thu Giang nêu vấn đề.

Từ những ví dụ trên cho thấy, dư luận dù rất đồng tình với quy định trên, nhưng cũng còn những băn khoăn, thắc mắc.

PGS.TS Phạm Việt Cường - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu chính sách và Phòng chống chấn thương Trường Đại học Y tế Công cộng, đơn vị đã có nhiều năm nghiên cứu về phòng chống tai nạn thương tích cho trẻ em trên ô tô cho biết, các thiết bị an toàn cho trẻ em trên xe ô tô bao gồm: Nôi trẻ em sơ sinh (< 2 tuổi); ghế trẻ em nhỏ (cho trẻ từ 2 - 6 tuổi); và các loại đệm nâng (cho trẻ từ 6 - 10 tuổi) là hết sức cần thiết.

Báo cáo của Hiệp hội ATGT đường bộ toàn cầu cho thấy, thiết bị an toàn cho trẻ em có thể giúp giảm đáng kể tỷ lệ tử vong (34 - 81%), giảm các chấn thương nghiêm trọng (35 - 72%) và các chấn thương khác của trẻ (25 - 58%) trong các vụ va chạm giao thông.

Về tầm quan trọng của việc trang bị thiết bị an toàn cho trẻ em trên xe ô tô thông qua các dữ liệu nghiên cứu gần đây với các bậc cha mẹ và các thảo luận trên diễn đàn cho thấy, dư luận rất ủng hộ việc luật hoá bổ sung thiết bị an toàn trên xe ô tô cho trẻ. Những thắc mắc trên cũng rất hợp lý để có sự chuẩn bị tốt nhất cho luật đi vào thực tiễn cuộc sống và đạt hiệu quả.

Cần sớm có lộ trình cụ thể

Chia sẻ thông tin đối với các nghiên cứu về quy chuẩn thiết bị an toàn trên xe ô tô cho trẻ, PGS.TS Phạm Việt Cường cho biết, hiện nay, Cục Đăng kiểm đang xây dựng quy chuẩn chi tiết về trang thiết bị an toàn cho trẻ trên xe ô tô. 

Về thắc mắc, việc yêu cầu bổ sung thiết bị an toàn trên xe ô tô cho trẻ nên áp dụng với xe cá nhân hay xe dịch vụ thương mại, xe khách, PGS.TS Phạm Việt Cường lấy ví dụ, các nước Philippines hay Malaysia triển khai yêu cầu bổ sung thiết bị an toàn trên xe ô tô cho trẻ theo lộ trình xe cá nhân trước. Việc này là rất phù hợp với mong muốn bảo vệ con của cha mẹ vì vậy xe cá nhân nên thực hiện đầu tiên. Đối với các xe thương mại dịch vụ, hay xe công nghệ, trong giai đoạn đầu nên khuyến nghị.

“Ở nhiều quốc gia, các hãng xe công nghệ có cung cấp dịch vụ ghế cho trẻ em, khi khách đón xe sẽ đưa ra yêu cầu và xe nào đáp ứng được thì sẽ đón khách. Giải pháp này không bắt buộc lúc nào tất cả các xe cũng phải lắp ghế, nhưng sẽ có những xe công nghệ có sẵn ghế trẻ em cho khách có nhu cầu. Tuỳ chọn này giúp có thêm sự lựa chọn tối ưu cho các gia đình và đảm bảo an toàn cho hành khách nhí” - PGS.TS Phạm Việt Cường cho biết.

Ngay cả các xe khách, xe tuyến cũng có thể có lựa chọn cho hành khách nếu cần, vì hầu hết các xe trên thế giới đều được thiết kế để có thể dễ dàng lắp đặt thêm thiết bị an toàn. Tất nhiên, không yêu cầu phải có ngay lập tức mà có thể có lộ trình để các hãng dịch vụ có điều kiện chuẩn bị.

Về băn khoăn đối với đăng kiểm khi bổ sung thiết bị đảm bảo an toàn cho trẻ trên ô tô, theo PGS.TS Phạm Việt Cường, thiết bị an toàn cho trẻ lắp đặt trên ô tô có hai cách. Một là sử dụng seat belt kết nối chung với xe ô tô bằng dây an toàn; hai là dùng hệ thống Isofix - sử dụng các điểm neo tiêu chuẩn thay vì dây an toàn.

Hệ thống Isofix đã có trên xe ô tô từ rất lâu. Hiện nay các xe ở Việt Nam trừ trường hợp cũ quá còn lại các xe mới sản xuất hoặc xuất hiện trên thị trường 10 – 15 năm đều có. Trong khi đó, dây đai an toàn là điều kiện cần có của xe trong đăng kiểm. Đây đều là các thiết bị tháo lắp bình thường và dễ dàng, các xe không phải lắp đặt thêm thiết bị cố định vào xe nên không ảnh hưởng đến đăng kiểm.

Góp ý về triển khai quy định thiết bị an toàn trên tô cho trẻ em, theo PGS.TS Phạm Việt Cường: “Quy định là điểm mới trong Luật Trật tự ATGT và hiện nay Việt Nam chưa có lộ trình, quy chuẩn cụ thể đối với từng loại xe, từng loại thiết bị, do đó, tôi hi vọng các quy chuẩn này sẽ sớm được ban hành để quy định chính thức áp dụng vào thực tiễn, đạt được sự đồng bộ và hiệu quả”.