Bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng dịp Trung Thu: Niềm vui phải song hành với an toàn

Trong bối cảnh người tiêu dùng, đặc biệt là trẻ em, có nhu cầu thưởng thức bánh Trung Thu cao, một số cơ sở đã lợi dụng thời điểm này để đưa ra thị trường sản phẩm không bảo đảm chất lượng, không minh bạch về xuất xứ, thậm chí không được phép kinh doanh theo đúng quy định. Những vụ việc vừa được lực lượng Quản lý thị trường (QLTT) Hà Nội phát hiện là minh chứng rõ ràng cho mối lo ấy.

Hàng nghìn sản phẩm bánh Trung Thu không rõ nguồn gốc bị phát hiện

Ngày 12/9/2025, Đội QLTT số 15 phối hợp cùng Công an phường Hoàng Mai kiểm tra cơ sở kinh doanh tại số 60 Louis XII, Khu đô thị Louis City, do ông Nguyễn Quốc Hưng làm chủ. Tại đây, lực lượng chức năng phát hiện tổng cộng 1.214 sản phẩm bánh Trung Thu và bánh gấu có xuất xứ nước ngoài, trị giá hơn 11 triệu đồng theo niêm yết.

Điểm đáng chú ý là toàn bộ số hàng đều còn hạn sử dụng, nhưng chủ cơ sở không xuất trình được hóa đơn, chứng từ và chưa đăng ký hộ kinh doanh theo quy định. Bao bì sản phẩm không thể hiện nơi sản xuất, xuất xứ, khiến người tiêu dùng gần như không có cơ sở để xác định chất lượng, nguồn nguyên liệu hay quy trình chế biến.

Đối với sản phẩm bánh Trung Thu, vốn được tiêu thụ nhiều bởi trẻ em, việc không truy xuất được nguồn gốc đồng nghĩa với nguy cơ cao về mất an toàn thực phẩm. Không loại trừ khả năng sản phẩm được sản xuất trong điều kiện kém vệ sinh, sử dụng phụ gia không cho phép hoặc bảo quản sai quy chuẩn.

Ngày 15/9, Đội QLTT số 15 đã ra quyết định xử phạt ông Hưng 17,5 triệu đồng, đồng thời yêu cầu đăng ký hộ kinh doanh theo luật định và buộc tiêu hủy toàn bộ số hàng vi phạm.

Chỉ ba ngày sau, các lực lượng tiếp tục phát hiện vi phạm tương tự tại cơ sở do ông Vũ Đình Đoàn (sinh năm 1983) làm chủ tại phường Lĩnh Nam. Tại thời điểm kiểm tra, 450 chiếc bánh Trung Thu loại 180g/chiếc đang được bày bán mà không có hóa đơn chứng từ, nhãn mác không thể hiện nơi sản xuất hay xuất xứ. Chủ cơ sở cũng chưa đăng ký kinh doanh.

Đội QLTT số 15 đã lập biên bản vi phạm, tạm giữ toàn bộ số hàng và xử phạt ông Đoàn 11,5 triệu đồng, đồng thời buộc tiêu hủy toàn bộ sản phẩm.

Các vụ việc trên cho thấy việc lợi dụng mùa cao điểm để tiêu thụ hàng hóa không an toàn đang trở thành vấn đề đáng báo động. Không chỉ đe dọa sức khỏe cộng đồng, hành vi này còn gây thất thu thuế, làm méo mó thị trường và ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của các thương hiệu chân chính.

Nguy cơ từ bánh Trung Thu đại hạ giá

Trong nhiều năm trở lại đây, nếu như trước Rằm, người tiêu dùng phải đối mặt với nguy cơ thực phẩm không rõ nguồn gốc, thì sau Rằm tháng Tám, thị trường lại biến động theo chiều hướng khác: bùng nổ các điểm bán bánh Trung Thu đại hạ giá, với nhiều mức giá “không tưởng” từ 10.000–20.000 đồng/chiếc.

Nhiều năm qua, sau dịp rằm Trung Thu, dọc các tuyến phố như Lê Văn Lương, Giảng Võ, Mễ Trì, Lê Quang Đạo…, hàng loạt quầy bán bánh với biển quảng cáo “SALE 30%”, “giảm sốc”, “đồng giá” vẫn nhan nhản xuất hiện. Người bán luôn miệng quảng cáo hạn sử dụng còn dài, chất lượng đảm bảo, thậm chí khẳng định đặc biệt: “để ngăn đá được cả năm vẫn ăn được”. Câu nói này, nếu xét dưới góc độ chuyên môn an toàn thực phẩm, là cực kỳ nguy hiểm.

Nhiều loại bánh Trung Thu, đặc biệt là bánh nhân trứng muối, nhân tươi, các dòng mochi lava, trứng chảy rất dễ hỏng, có hạn sử dụng ngắn và không thể kéo dài hạn dùng bằng cách cấp đông tùy tiện. Dù cấp đông đúng quy chuẩn, chất lượng sản phẩm cũng đã thay đổi đáng kể, nguy cơ nhiễm khuẩn hoặc biến đổi vi sinh vẫn tồn tại.

Không ít quầy hàng tại Giảng Võ bày bán bánh của các thương hiệu lớn, nhưng thực tế giá bán từ 35.000–55.000 đồng/chiếc, trong khi hạn dùng chỉ còn 3–5 ngày. Trong thời tiết nắng nóng, việc để bánh trực tiếp dưới ánh nắng khiến vỏ bánh ngả màu, bao bì đọng hơi nước, làm tăng nguy cơ biến chất.

Thậm chí, một số điểm bán còn bày bánh bị cận hạn mà không có bất kỳ biện pháp bảo quản nào, bất chấp các quy định về thực phẩm có nguy cơ cao.

Không thể phủ nhận nhu cầu mua bánh hạ giá sau Rằm đang trở nên phổ biến trong những năm qua. Nhiều gia đình chọn mua để thưởng thức thêm hoặc mua về biếu tặng đơn giản vì “tiện” và “rẻ”.

Tuy nhiên, chính tâm lý ham rẻ ấy đang trở thành kẽ hở để hàng kém chất lượng len lỏi ra thị trường.

Một chiếc bánh Trung Thu giá 20.000 đồng không chỉ đặt dấu hỏi về nguồn nguyên liệu mà còn về cách bảo quản, điều kiện lưu kho, thời gian lưu trữ. “Rẻ” đôi khi chỉ là bề nổi, phía sau có thể là nguy cơ tiêu chảy cấp, ngộ độc hoặc nhiễm khuẩn đường tiêu hóa, đặc biệt đối với trẻ nhỏ và người cao tuổi.

Cơ quan chức năng khuyến cáo bánh Trung Thu đạt chuẩn phải: Có bao bì nguyên vẹn, ghi rõ tên, địa chỉ nhà sản xuất, thành phần, hướng dẫn bảo quản; Thể hiện ngày sản xuất, hạn sử dụng rõ ràng; Hình dáng đồng đều, không dập nát, không mốc, không biến dạng; Không có mùi lạ hoặc dấu hiệu ẩm ướt. Bất kỳ sản phẩm nào không đạt các tiêu chí trên đều tiềm ẩn rủi ro sức khỏe và tuyệt đối không nên sử dụng.

Siết chặt quản lý, nâng cao ý thức cộng đồng

Các vụ việc vừa qua cho thấy mùa Trung Thu không chỉ là dịp đoàn viên mà còn là thời điểm nhạy cảm đối với an toàn thực phẩm. Lực lượng QLTT, công an và các cơ quan chuyên môn đã liên tục tổ chức kiểm tra, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

Tuy nhiên, để đảm bảo một thị trường minh bạch, lành mạnh, ba yếu tố cần được chú trọng. Cơ quan chức năng cần tăng cường kiểm tra đột xuất tại các cơ sở kinh doanh bánh Trung Thu; Xử lý nghiêm các trường hợp nhập lậu, không hóa đơn chứng từ; Công khai danh sách vi phạm để răn đe; Phối hợp với chính quyền địa phương tuyên truyền về thực phẩm an toàn.

Người kinh doanh cần tuân thủ đăng ký kinh doanh; Công bố chất lượng sản phẩm theo quy định; Ghi đầy đủ nhãn mác, nơi sản xuất, hạn sử dụng; Bảo quản thực phẩm đúng tiêu chuẩn; Tuyệt đối không kinh doanh hàng trôi nổi, nhập lậu.

Người tiêu dùng chỉ chọn mua tại cơ sở uy tín, thương hiệu rõ ràng; Tránh mua bánh không nhãn mác, không hóa đơn; Cảnh giác với các lời quảng cáo quá mức hoặc giá rẻ bất thường; Kiểm tra kỹ thông tin bao bì trước khi mua.

Sự cẩn trọng của người tiêu dùng, kết hợp với trách nhiệm của nhà sản xuất và vai trò giám sát của cơ quan quản lý, chính là “lá chắn” quan trọng nhất để bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Tết Trung Thu là ngày của đoàn viên, là khoảnh khắc gia đình sum họp, chia sẻ yêu thương qua những chiếc bánh nướng, bánh dẻo. Nhưng cũng chính vì sự gắn kết ấy mà bất kỳ rủi ro nào liên quan đến an toàn thực phẩm đều mang đến hậu quả khó lường.

Chỉ khi thị trường được kiểm soát chặt chẽ, người kinh doanh tuân thủ quy định và người tiêu dùng nâng cao cảnh giác, chúng ta mới có thể đảm bảo rằng mỗi chiếc bánh Trung Thu không chỉ ngon mà còn an toàn, đúng nghĩa với giá trị truyền thống của dịp Tết đoàn viên.