Đây là nội dung được các chuyên gia, nhà quản lý chia sẻ tại tọa đàm “Quản lý thị trường sữa và vấn nạn truyền thông bẩn”, do Báo Công thương tổ chức, ngày 9/11.
Khi các khái niệm về sữa bị đánh tráo
Thị trường sữa Việt Nam ngày càng đa dạng về loại hình sản phẩm, từ sữa bột, sữa tươi, sữa đặc, sữa chua, đến các sản phẩm sữa chức năng, sữa hữu cơ, sữa không lactose, sữa thực vật và các sản phẩm sữa kết hợp với các nguyên liệu khác như trái cây, ngũ cốc, rau củ, thảo mộc...
Sự đa dạng của doanh nghiệp, nhu cầu tiêu dùng cũng như sản phẩm và giá cả đã dẫn đến sự cạnh tranh khốc liệt trên thị trường sữa, thậm chí cạnh tranh không lành mạnh. Một số doanh nghiệp có dấu hiệu lợi dụng truyền thông bẩn để tấn công đối thủ nhằm chiếm thị phần với nhiều cách thức khác nhau như đưa thông tin sai, phiến diện chưa được kiểm chứng, nhắc đi nhắc lại những lỗi sai dù đã bị xử lý…
Một hiện tượng khác là doanh nghiệp đăng tải các video quảng cáo gắn với các “bác sĩ”, các "chuyên gia" mặc áo blouse so sánh các loại sữa khác nhau, đánh tráo khái niệm về sữa với tần xuất dày đặc trên mạng xã hội gây hoang mang cho người tiêu dùng.
PGS.TS Bác sĩ Nguyễn Thị Lâm, Chuyên gia dinh dưỡng - Nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho biết, tư vấn đề tư vấn dinh dưỡng hay y khoa, luật pháp Việt Nam không cấm bác sĩ, dược sĩ tư vấn. Song, chúng ta phải phân biệt hành vi tư vấn đúng và tư vấn không đúng sự thật, để không ảnh hưởng tới người tiêu dùng và doanh nghiệp chân chính. Khi tư vấn cho người tiêu dùng, các bác sĩ, dược sĩ phải hiểu được bản chất của sản phẩm. Sản phẩm đã được cấp phép ra thị trường hay chưa? Thành phần có đúng chuẩn không? Các nội dung quảng cáo, giới thiệu đã được các cơ quan chức năng xét duyệt hay chưa?
Trong 10 lời khuyên truyền thông, các bác sỹ chúng tôi luôn chú trọng tuyên truyền “Nên tăng cường sử dụng sữa và các sản phẩm từ sữa”. Nhưng chúng ta phải truyền thông đúng mức và chính xác. Đặc biệt không được truyền thông sai sự thật - PGS.TS Bác sĩ Nguyễn Thị Lâm chia sẻ.
Đưa ra lời khuyên cho người tiêu dùng, PGS.TS Bác sĩ Nguyễn Thị Lâm cho hay, theo quy chuẩn Việt Nam, hiện nay, thị trường trong nước có sữa thanh trùng, sữa tiệt trùng hay sữa hoàn nguyên. Theo quy định, các loại sữa này đều có độ đạm 2,7gr/100l sữa. Trên thị trường hiện này xuất hiện thêm sản phẩm sữa trái cây, đây là sản phẩm do doanh nghiệp đặt tên. Song, sữa trái cây thường có độ đạm dưới 1gr/100ml, hay chất béo dưới 1gr/100ml và năng lượng cung cấp cho cơ thể. Vô hình chung, người tiêu dùng thường hiểu lầm sữa trắng (sữa dạng lỏng, dạng nước, dạng bột) với sữa trái cây là một. Sữa trái cây cũng có nhiều ưu điểm. Người tiêu dùng cũng nên hiểu đúng và thay đổi khẩu vị cho con. Khi thì dùng sữa lỏng, sữa bột, sữa công thức, khi thì chuyển sang sữa trái cây để thay đổi khẩu vị. Tuy nhiên, nên chọn các sản phẩm sữa của các doanh nghiệp lớn, uy tín đã có thương hiệu trên thị trường luôn đảm bảo các quy chuẩn, tiêu chuẩn đã được quy định.
Truyền thông phải đúng mức, chính xác
Trước sự cạnh tranh khốc liệt trên thị trường sữa, nhiều doanh nghiệp đã có những chiến dịch “truyền thông bẩn”, nhân danh bác sĩ, dược sĩ khuyên dùng theo hướng chê sản phẩm này, khen sản phẩm kia, ngụy tạo ra những thứ gọi là “bẫy dinh dưỡng”, “độ đạm cao mới là sữa thật còn lại là giả” khiến nhiều người cảm thấy hoang mang, lo lắng không biết thông tin nào mới chính xác.
Chia sẻ về vấn nạn này, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam Vũ Văn Trung nêu quan điểm, tất cả những hiện tượng thông tin tuyên truyền dù ở bất kỳ nên tảng nào nếu sai sự thật, gây nhầm lẫn, thậm chí nói xấu các sản phẩm thì đều đáng bị lên án và phải được xử lý. Đặc biệt, chúng ta biết là hiện nay Chính phủ đã chuyển từ chế độ tiền kiểm sang hậu kiểm, điều này rất tiện cho doanh nghiệp, nên công tác hậu kiểm chúng ta làm cũng cần phải tăng cường hơn.
Đồng quan điểm, Luật sư Đặng Văn Cường - Trưởng Văn phòng Luật sư Chính Pháp cho rằng, để xác định có phải là một chiến dịch hay chiến dịch truyền thông bẩn hay không, ở mức độ như thế nào, ai người thực hiện hành vi đó thì cơ quan chức năng cũng cần phải vào cuộc và xác định phân loại tất cả các cái hành vi thực hiện các hoạt động quảng cáo về sữa trên không gian mạng.
Dưới góc nhìn của cơ quan quản lý về cạnh tranh, ông Lê Hoài Điệp - Cơ quan điều tra Cạnh tranh - Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia khuyến nghị, các doanh nghiệp cần xây dựng chính sách tuân thủ quy định pháp luật đảm bảo tuân thủ đúng quy định pháp luật về cạnh tranh và quy định pháp luật liên quan khác. Đối với người tiêu dùng, cần cẩn trọng khi tiếp nhận thông tin về sản phẩm; tìm hiểu thông tin về sản phẩm qua các kênh thông tin chính thống. Đối với cơ quan truyền thông, cần kiểm tra, rà soát lại nội dung khi đưa tin về sản phẩm, dịch vụ. Xem xét kỹ xem thông tin về sản phẩm đã được kiểm duyệt, kiểm chứng hay chưa tránh tiếp tay cho tổ chức, cá nhân thực hiện hành vi vi phạm và làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của người tiêu dùng.
Thời gian tới Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia sẽ tiếp tục công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về cạnh tranh tới các doanh nghiệp sữa. Bên cạnh đó, phối hợp với cơ quan quản lý Nhà nước khác trong công tác giám sát, rà soát dấu hiệu vi phạm. Trường hợp phát hiện vi phạm, sẽ phối hợp với cơ quan quản lý Nhà nước khác để xử lý vi phạm hoặc tự khởi xướng điều tra và xử lý theo quy định của pháp luật về cạnh tranh.
