Mặt khác, Khoản 4 Điều 6 Luật Thương mại năm 2005 cũng đã quy định "Nhà nước thực hiện độc quyền Nhà nước có thời hạn về hoạt động thương mại đối với một số hàng hóa, dịch vụ hoặc tại một số địa bàn để bảo đảm lợi ích quốc gia", đồng thời giao "Chính phủ quy định cụ thể danh mục hàng hóa, dịch vụ, địa bàn độc quyền Nhà nước".
Trên tinh thần đó, Bộ Công Thương đã phối hợp với các Bộ, ngành rà soát lại toàn bộ hệ thống pháp luật hiện hành để xác định các loại hàng hóa, dịch vụ sẽ được quy định tại Danh mục. Dựa trên kết quả rà soát, từ năm 2015, dự thảo Danh mục đã được gửi để lấy ý kiến các Bộ, cơ quan ngang Bộ, UBND các tỉnh thành phố trực thuộc Trung ương, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, các doanh nghiệp có liên quan; đồng thời được đăng tải trên website của Bộ Công Thương và Cổng thông tin điện tử Chính phủ để lấy ý kiến của các tổ chức, cá nhân trong toàn xã hội. Dự thảo Danh mục này cũng đã được Bộ Tư pháp thẩm định.Tại thời điểm trình Chính phủ vào tháng 12/2015, trên cơ sở tiếp thu ý kiến của các cơ quan, tổ chức, Danh mục dự kiến bao gồm 19 loại hàng hóa, dịch vụ và chi tiết hoạt động thương mại cần áp dụng ĐQNN. Tuy nhiên, sau khi tiếp thu ý kiến của các thành viên Chính phủ và chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Danh mục đã được bổ sung thêm mặt hàng vàng nguyên liệu, với hoạt động thương mại độc quyền tương ứng là "xuất khẩu và nhập khẩu để sản xuất vàng miếng", nâng tổng số hàng hóa, dịch vụ tại Danh mục lên thành 20.
Đồng thời, Bộ Công Thương cũng khẳng định, Danh mục sẽ không mở rộng và cũng không tăng thêm các lĩnh vực độc quyền Nhà nước. Các lĩnh vực này có thể được điều chỉnh giảm khi Luật và Pháp lệnh có liên quan cho phép bãi bỏ lĩnh vực độc quyền Nhà nước hoặc khi có đề xuất của Bộ, cơ quan ngang Bộ, UBND các tỉnh hoặc khi có đề nghị bằng văn bản thể hiện nhu cầu và khả năng tham gia của doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế vào các lĩnh vực độc quyền Nhà nước quy định Danh mục.
Danh mục quy định danh mục hàng hóa, dịch vụ thực hiện độc quyền Nhà nước: 1. Hàng hóa, dịch vụ phục vụ mục đích quốc phòng, an ninh (Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ trưởng Bộ Công an hướng dẫn thực hiện cụ thể) 2. Sản xuất, mua bán, xuất nhập khẩu vật liệu nổ công nghiệp 3. Sản xuất vàng miếng 4. Xuất khẩu, nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng 5. Phát hành xổ số kiến thiết 6. Nhập khẩu thuốc lá điếu, xì gà (trừ hàng miễn thuế) 7. Hoạt động dự trữ quốc gia 8. In, đúc tiền 9. Phát hành tem bưu chính Việt Nam 10. Sản xuất, mua bán, xuất nhập khẩu, vận chuyển, tàng trữ pháo hoa và các dịch vụ liên quan 11. Truyền tải, điều độ hệ thống điện quốc gia, xây dựng, vận hành thủy điện đa mục tiêu và điện hạt nhân có ý nghĩa đặc biệt quan trọng về kinh tế-xã hội 12. Vận hành hệ thống đèn biển, hệ thống luồng hàng hải công cộng 13. Quản lý, vận hành, khai thác đài thông tin duyên hải 14. Dịch vụ không lưu, dịch vụ thông báo tin tức hàng không, dịch vụ tìm kiếm cứu nạn 15. Quản lý, khai thác hệ thống kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia, đường sắt đô thị do Nhà nước đầu tư 16. Quản lý, khai thác hệ thống công trình thủy lợi, thủy nông liên tỉnh, liên huyện, kè biển trong trường hợp giao kế hoạch 17. Cung ứng dịch vụ lâm nghiệp tại rừng đặc dụng (trừ khu rừng bảo vệ cảnh quan được Nhà nước giao cho tổ chức kinh tế) 18. Xuất bản (không bao gồm in và phát hành) 19. Duy trì, quản lý, khai thác mạng bưu chính công cộng 20. Cung ứng dịch vụ công ích trong hoạt động phát hành báo chí |
