Thủ tướng Chính phủ vừa có Quyết định về việc công nhận bảo vật quốc gia (Đợt 12). Theo đó, trong đợt công nhận này có sưu tập mũi khoan đá Thác Hai, niên đại: 4.000 - 3.000 năm cách ngày nay, hiện lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Đắk Lắk.
Ngoài ra còn có, Thạp đồng Kính Hoa II, niên đại: khoảng Thể kỷ III - II trước Công nguyên; hiện lưu giữ tại Sưu tập tư nhân Nguyễn Văn Kính, TP Hà Nội. Cuối cùng là sưu tập đàn đá Khánh Sơn, niên đại: khoảng 2.500 - 3.000 năm cách ngày nay; hiện lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Khánh Hoà.
Theo Quyết định nói trên, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Chủ tịch UBND các cấp nơi có bảo vật quốc gia, các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, cơ quan trực thuộc Chính phủ, người đứng đầu ngành, tổ chức được giao quản lý bảo vật quốc gia được công nhận tại Quyết định này trong phạm vi nhiệm vụ và quyền hạn của mình thực hiện việc quản lý đối với bảo vật quốc gia theo quy định của pháp luật về di sản văn hóa.
Liên quan đến sưu tập đàn đá Khánh Sơn, theo Sở Văn hóa Thể thao tỉnh Khánh Hòa cho biết, bộ đàn đá Khánh Sơn A và B được ông Bo Bo Sung (cha của ông Bo Bo Ren) tìm thấy tại núi Dốc Gạo, xã Trung Hạp, huyện Khánh Sơn, tỉnh Phú Khánh (nay là thị trấn Tô Hạp, huyện Khánh Sơn, tỉnh Khánh Hòa).
Trong giai đoạn kháng chiến chống Mỹ cứu nước, để tránh sự tàn phá, hủy diệt của bom đạn Mỹ, gia đình ông đã cất dấu các thanh đàn đá nói trên.
Ngày 16/3/1979, ông Bo Bo Ren đã trao tặng bộ đàn đá Khánh Sơn A (gồm 5 thanh) cho chính quyền tỉnh Phú Khánh. Ngày 26/3/1979, sau khi tìm được trên đỉnh núi Dốc Gạo, ông Bo Bo Ren tiếp tục trao tặng bộ đàn đá Khánh Sơn B (gồm 7 thanh) cho chính quyền tỉnh Phú Khánh.
Sau đó, bộ đàn đá Khánh Sơn A và B được tỉnh Phú Khánh bàn giao cho Viện Nghiên cứu Âm nhạc Việt Nam để nghiên cứu.
Ngày 12/9/1979, Hội đồng khoa học về đàn đá Khánh Sơn, do nhạc sĩ Lưu Hữu Phước - Viện trưởng Viện âm nhạc Việt Nam làm chủ tịch đã công bố kết quả sơ bộ nghiên cứu: “Bộ đàn đá Khánh Sơn rất có giá trị về mặt âm nhạc học và có niên đại hàng nghìn năm. Âm thanh sắc, gọn, có cao độ rõ rệt, ngân dài, âm thanh trầm bổng, độ mạnh nhẹ, độ dài ngắn và màu sắc đặc biệt của âm. Bộ đàn đá Khánh Sơn là hiện vật đặc trưng gắn liền với đời sống văn hóa của đồng bào dân tộc miền núi tỉnh Khánh Hòa.
Bộ đàn đá Khánh Sơn A và B sau đó được giới thiệu, biểu diễn ở TP Hà Nội, TP Hồ Chí Minh và được tiếp tục nghiên cứu, sáng tác, bảo quản tại Phân viện Văn hóa Nghệ thuật Quốc gia Việt Nam tại TP Hồ Chí Minh.
Đến nay, có hơn 50 tác phẩm sáng tác thể nghiệm và dàn dựng thành tiết mục cho 2 bộ đàn đá Khánh Sơn cùng các đàn đá khác. Trong đó, đa số là tiết mục viết cho độc tấu, song tấu, tam tấu đàn đá có dàn nhạc dân tộc đệm; hoặc một số tiết mục đàn đá đệm cho đơn ca, tốp ca, một số tiết mục kết hợp giữa đàn đá với múa và vũ kịch múa...
Ngày 27/3/2023, thực hiện chỉ đạo của Bộ VHTT&DL, tại Phân viện Văn hóa Nghệ thuật Quốc gia Việt Nam TP Hồ Chí Minh, Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia Việt Nam đã tổ chức bàn giao bộ đàn đá Khánh Sơn A và B để tỉnh Khánh Hòa trực tiếp quản lý, phát huy giá trị.
