Bộ trưởng Bộ VHTT&DL Nguyễn Văn Hùng: Khơi dậy sức mạnh văn hoá của đất nước

Đổi mới tư duy làm văn hoá

75 năm về trước (ngày 24/11/1946), trong bối cảnh chính quyền cách mạng còn non trẻ phải đối phó với muôn vàn khó khăn trong tình thế “ngàn cân treo sợi tóc” của dân tộc, Hội nghị văn hóa toàn quốc lần thứ nhất đã được tổ chức dưới sự chủ trì của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại.

Bộ trưởng Bộ VHTT&DL Nguyễn Văn Hùng phát biểu tại Hội nghị.

Tại Hội nghị, Bác Hồ đã chỉ rõ: “Văn hóa phải hướng dẫn quốc dân thực hiện Độc lập, Tự cường và Tự chủ”; “Văn hóa soi đường cho quốc dân đi”. Lời hiệu triệu của Người và những mục tiêu cốt lõi được đặt ra tại Hội nghị đã khơi dậy ngọn lửa quyết tâm, là động lực tinh thần của toàn dân tộc để cùng với chính trị và kinh tế, văn hóa đã góp phần quan trọng vào thành công của công cuộc kháng chiến kiến quốc.

Tại Hội nghị Văn hoá toàn quốc, Bộ trưởng Bộ VHTT&DL Nguyễn Văn Hùng phát biểu: “Hôm nay, tại Phòng họp Diên Hồng - nơi đại diện cho tinh thần dân chủ, ý chí độc lập, tự cường của dân tộc Việt Nam - trong thời điểm toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta đang tích cực, chủ động phòng chống dịch bệnh Covid-19 theo hướng thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch bệnh để khôi phục, phát triển kinh tế - xã hội, Hội nghị văn hóa toàn quốc được Bộ Chính trị, Ban Bí thư quyết định tổ chức, thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Đảng, Nhà nước đối với sự nghiệp phát triển văn hóa gắn với xây dựng con người Việt Nam”.

Kể từ Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng, đất nước tiến hành công cuộc đổi mới toàn diện do Đảng Cộng sản Việt Nam khởi xướng và lãnh đạo, dù còn nhiều khó khăn, song với sự nỗ lực, quyết tâm, Ngành Văn hóa đã tập trung đổi mới tư duy từ “làm văn hóa” sang “quản lý Nhà nước về văn hóa”, xác định quản lý Nhà nước thông qua các công cụ pháp luật, cơ chế, chính sách là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt để “khơi thông nguồn lực” và “thúc đẩy sáng tạo”; tăng cường “củng cố, xây dựng và hoàn thiện thể chế văn hóa” nhằm tháo gỡ các rào cản chính sách, chuyển từ cơ chế bao cấp sang cơ chế tự chủ, tự hạch toán có sự tài trợ một phần của Nhà nước, xây dựng cơ chế đặc thù với một số lĩnh vực hoạt động văn hóa để giải phóng sức sáng tạo, khai thác các nguồn tài nguyên văn hóa và khuyến khích sự tham gia tích cực của xã hội, tạo động lực phát huy sức mạnh nội sinh của văn hóa.

Bộc lộ hạn chế trong thời kỳ mới

Trong dòng chảy của văn hóa Việt Nam sau 35 năm đổi mới cho thấy, nhận thức về văn hóa, xã hội, con người ngày càng toàn diện, sâu sắc hơn. Tuy nhiên, trước yêu cầu ngày càng cao của sự phát triển, lĩnh vực văn hóa còn bộc lộ một số hạn chế, bất cập.

Các đại biểu dự Hội nghị tại điểm cầu T.Ư.

Cụ thể, theo Bộ trưởng Bộ VHTT&DL Nguyễn Văn Hùng: Đã xuất hiện các hiện tượng văn hóa tầm thường, dễ dãi, mang tính thị trường; các biểu hiện “lệch chuẩn” trong hưởng thụ văn hóa. Môi trường văn hóa, đạo đức xã hội, đạo đức kinh doanh, trách nhiệm nghề nghiệp, QTƯX, văn minh công cộng chưa được xây dựng theo hướng văn hóa.

Đời sống văn hóa, tinh thần ở một số nơi còn đơn điệu; khoảng cách hưởng thụ văn hóa chậm được rút ngắn; chưa có nhiều tác phẩm văn học, nghệ thuật có giá trị cao; việc bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa còn gặp khó khăn. Một hệ sinh thái thực sự để các ngành công nghiệp văn hóa trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, cũng như tạo ra sự cân bằng, đa dạng và bền vững hơn cho nền kinh tế chưa đủ điều kiện để hình thành.

Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế nêu trên có cả khách quan và chủ quan. Trong đó nguyên nhân chủ quan chủ yếu là do nhận thức của một số cấp ủy đảng, các cấp, các ngành và một bộ phận xã hội về vị trí, vai trò của văn hóa tuy đã được nâng lên nhưng thực sự chưa đầy đủ, chưa sâu sắc; chưa quan tâm đúng mức công tác lãnh đạo, chỉ đạo và thể chế hóa các nghị quyết, chỉ thị của Đảng.

Chưa thống nhất trong nhận thức và hành động về hệ giá trị văn hóa, con người Việt Nam và việc gắn kết giữa phát triển kinh tế với phát triển văn hóa, xã hội, bảo vệ môi trường. Trong hành động còn thiếu các giải pháp có tính khả thi để con người thực sự là trung tâm của sự phát triển.

Đầu tư cho văn hóa, gia đình, thể thao và du lịch ở cả T.Ư và địa phương chưa tương xứng với vai trò, vị trí của Ngành trong điều kiện phát triển chung của đất nước. Những nguyên nhân của hạn chế nêu trên có phần trách nhiệm của Bộ VHTT&DL với tư cách là cơ quan quản lý nhà nước lĩnh vực văn hóa.

Biến văn hoá thành sức mạnh

Trong quá trình thực hiện mục tiêu phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, chúng ta đang gặp phải nhiều khó khăn, thách thức. Nhưng khó khăn, thách thức của ngày hôm nay, cũng chính là động lực thúc đẩy tìm ra sự kết nối logic giữa nguồn tài nguyên văn hóa dồi dào với quyết tâm chính trị cao, lựa chọn các giải pháp mang tính chiến lược, khả thi nhằm biến văn hóa trở thành sức mạnh nội sinh, động lực khơi dậy khát vọng xây dựng đất nước.

Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cùng các vị lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước tham quan Triển lãm ''Văn hóa soi đường cho quốc dân đi''. (Ảnh:Doãn Tấn/TTXVN).

Tại Hội nghị Văn hoá toàn quốc, Bộ trưởng Bộ VHTT&DL Nguyễn Văn Hùng kiến nghị Đảng, Nhà nước quan tâm, hỗ trợ để toàn Ngành nỗ lực, tập trung thực hiện 6 nội dung gồm:

Một là, tiếp tục đi sâu nghiên cứu, nâng cao nhận thức đầy đủ, sâu sắc hơn nữa về văn hóa theo tinh thần Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, Nghị quyết số 33-NQ/TW ngày 09/6/2014 và Kết luận số 76-KL/TW ngày 04/6/2020 trước hết là ở các cơ quan quản lý Nhà nước về văn hóa.

Hai là, xác định nhiệm vụ tham mưu, đề xuất xây dựng, hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách phát triển VHTT&DL là nhiệm vụ trọng tâm ưu tiên, đột phá phục vụ công tác quản lý Nhà nước của Bộ, trên cơ sở xuất phát từ thực tiễn. Giai đoạn 2021-2025 và đến năm 2030 tập trung tham mưu, đề xuất xây dựng các dự án Luật, Nghị định thuộc lĩnh vực văn hóa.

Những giải pháp tiếp theo là định hình hệ sinh thái văn hóa, xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh; Xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện; Phát triển các ngành Công nghiệp văn hóa có trọng tâm, trọng điểm để phát huy sức mạnh mềm của văn hóa Việt Nam, dựa trên sự sáng tạo, khoa học công nghệ và bản quyền trí tuệ, phấn đấu đạt mục tiêu doanh thu của các ngành công nghiệp văn hóa đóng góp 7% GDP vào năm 2030; Quan tâm, dành nguồn lực thỏa đáng để đầu tư cho văn hóa. Văn hóa giữ vai trò điều tiết xã hội bằng hệ thống giá trị, chuẩn mực văn hoá của cộng đồng, văn hóa giữ vai trò định hướng sự phát triển của xã hội bằng mục đích nhân văn của mình và cột mốc văn hóa trong tâm trí con người luôn là cột mốc vững chắc nhất.

Dưới sự Lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, sự đồng thuận của Nhân dân bởi sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, Ngành VHTT&DL tin tưởng và kỳ vọng sau Hội nghị có tính lịch sử này, văn hóa Việt Nam sẽ được đầu tư đúng mức, được phát triển có trọng tâm, có những đột phá mạnh mẽ trong việc thúc đẩy năng lực sáng tạo, giải phóng sức sản xuất, hình thành những giá trị tốt đẹp, có khả năng kết nối mạnh mẽ với các trụ cột kinh tế, chính trị, xã hội và khoa học công nghệ để trở thành động lực, mục tiêu của sự phát triển bền vững.