Ám ảnh chưa tan
Trong những năm, qua thực trạng lái xe sử dụng ma túy vẫn tồn tại dai dẳng. Nhiều vụ tai nạn thảm khốc đã diễn ra bắt nguồn từ nguyên nhân lái xe “phê” ma túy nên không làm chủ được tay lái. Trên thực tế, có không ít trường hợp tài xế, nhất là lái xe đường dài sử dụng chất ma túy, coi đó như thuốc “an thần” để giữ tỉnh táo.
Thống kê của Cục CSGT, Bộ Công an, từ ngày 15/6 - 14/7/2022, lực lượng CSGT toàn quốc đã phát hiện, xử lý 165 trường hợp lái xe dương tính với chất ma túy, riêng trên tuyến cao tốc xử lý 4 trường hợp.
Mới đây, lực lượng CSGT đang làm nhiệm vụ trên tuyến cao tốc Pháp Vân - Cầu Giẽ và Nội Bài - Lào Cai liên tiếp phát hiện 2 tài xế dương tính với ma túy.
Theo đó, khoảng 10 giờ 32 ngày 2/8, tại Km188+300 trên tuyến cao tốc Pháp Vân - Cầu Giẽ - Ninh Bình, tổ công tác Đội Tuần tra kiểm soát giao thông đường bộ cao tốc số 3 (Đội 3) đã phát hiện lái xe Phạm Văn H. (SN 1990, trú tại Quảng Bình) điều khiển xe đầu kéo có sơ mi rơ-mooc dương tính ma túy.
Đến 12 giờ 10 cùng ngày, tại Km6 tuyến cao tốc Nội Bài - Lào Cai, tổ công tác thuộc Đội Tuần tra kiểm soát giao thông đường bộ cao tốc số 1 (Đội 1) phát hiện tài xế Bùi Văn T. (SN 1985, trú tại Thái Nguyên) điều khiển ô tô tải dương tính với ma túy.
Cả 2 lái xe Phạm Văn H. và Bùi Văn T. đều bị lập biên bản với mức phạt 35 triệu đồng và tước Giấy phép lái xe 23 tháng.
Trao đổi về vấn đề này, bác sĩ Đỗ Trọng - nguyên Giám đốc Trung tâm Cai nghiện ma túy số 5 (Bộ LĐ - TB&XH) cho biết: “Mỗi loại ma túy khác nhau tác động đến não bộ và gây rối loạn hành vi, nhận thức khác nhau. Tuy nhiên, đều gây nguy hiểm cho người sử dụng và những người xung quanh. Sự nguy hiểm sẽ tăng lên gấp nhiều lần khi tài xế sử dụng ma túy khi lái xe. Thực tế cho thấy, số lượng không nhỏ bệnh nhân đến trung tâm cai nghiện từng làm nghề lái xe”.
Theo bác sĩ Đỗ Trọng, lái xe sử dụng nhóm thuốc phiện, heroin sẽ buồn ngủ, mệt mỏi điều khiển phương tiện không chính xác. Nhóm thứ hai, tác động tâm thần, hay thần kinh trung ương gồm ma túy đá, ma túy tổng hợp. Nhóm này gây hoang tưởng, ảo giác, làm cho người dùng phấn khích, luôn say mê với ảo giác và dẫn đến không làm chủ được hành vi.
Nhóm thứ ba là nhóm ma túy gây rối loạn ý thức, nhận thức gồm cần sa, cỏ Mỹ. Nhóm này làm cho người sử dụng hay người lái xe rối loạn quá trình nhận thức, mất định tầm, định hướng, mất định vị bản thân, trí nhớ lẫn lộn và dẫn đến các tai nạn bất ngờ mà không lường trước được.
Tài xế nghiện ma túy có thể gây nguy hiểm cho người khác khi rơi vào hai trạng thái đói thuốc hoặc phê thuốc. Nếu đói thuốc, lái xe sẽ mệt mỏi, ngáp liên tục, chảy nước mắt, thiếu quan sát và xử lý tình huống chậm. Còn khi phê thuốc, lái xe sẽ hưng phấn quá độ, dễ mất kiểm soát về thần kinh và thường có xu hướng phóng nhanh, vượt ẩu, gây tai nạn giao thông.
Quyết liệt ngăn chặn “tử thần”
Trước tình hình phức tạp của tình trạng tài xế sử dụng ma túy trên đường cao tốc, Cục CSGT đã ban hành Kế hoạch tuần tra, kiểm soát và xử lý vi phạm chuyên đề người điều khiển xe trên đường mà trong cơ thể có chất ma túy trên tuyến cao tốc Nội Bài - Lào Cai và Pháp Vân - Cầu Giẽ - Ninh Bình.
"Để đẩy lùi vấn nạn tài xế dùng ma túy, lực lượng chức năng cũng cần thường xuyên tuần tra, kiểm soát ma túy đối với tài xế lái xe, nhất là những phương tiện cỡ lớn, chạy đường dài. Bên cạnh đó, cần có sự chung tay của toàn xã hội, tuyên truyền để đẩy lùi ma túy ra khỏi cộng đồng nói chung, tài xế lái xe nói riêng” - thạc sĩ xã hội học Trần Lê Dương
Để thực hiện hiệu quả kế hoạch, Đội Tuần tra kiểm soát giao thông đường bộ cao tốc số 1, số 3 và Phòng Hướng dẫn tuần tra kiểm soát giao thông đường bộ (Cục Cảnh sát giao thông) huy động tối đa lực lượng, phương tiện, thiết bị kỹ thuật nghiệp vụ trong thực thi nhiệm vụ; Chủ động phát hiện, phòng ngừa, ngăn chặn và xử lý nghiêm hành vi vi phạm của người điều khiển xe mà trong cơ thể có chất ma túy. Qua đó, góp phần kiềm chế, giảm tai nạn giao thông.
Lực lượng chức năng sẽ tuần tra, kiểm soát khép kín 24/24 giờ trên các tuyến cao tốc, tập trung kiểm tra xe ô tô kinh doanh vận tải, ô tô chở khách, ô tô tải, xe vận tải container, ô tô kéo rơ-moóc hoặc sơ-mi rơ-moóc. Khi phát hiện trường hợp vi phạm sử dụng chất ma túy, cảnh sát giao thông sẽ gửi thông báo tới cơ quan, tổ chức, UBND cấp xã nơi người đó làm việc, cư trú.
Thạc sĩ xã hội học Trần Lê Dương cho biết, cơn nghiện ma túy của tài xế khi lái xe đã cướp đi sinh mạng của không ít người. Do đó, yêu cầu đặt ra là phải có những giải pháp, chế tài đủ mạnh để giải quyết triệt để tình trạng này.
“Tất cả các loại ma túy dù tác động khác nhau đến hệ thần kinh và hành vi của người sử dụng nhưng đều gây ảnh hưởng xấu đến sinh hoạt, khả năng xử lý tình huống. Đặc biệt với nghề lái xe, tài xế nghiện ma túy có thể gây nguy hiểm cho nhiều người tham gia giao thông trên đường” - Thạc sĩ xã hội học Trần Lê Dương cho hay.
Theo vị chuyên gia này, đối với các lái xe đường dài, chế tài hiện hành như phạt tiền, tước giấy phép lái xe, chấm dứt hợp đồng lao động… vẫn đang được áp dụng nhưng chưa đủ mạnh, chưa hiệu quả vì tài xế bị cho nghỉ việc nơi này, họ vẫn có thể đến nơi khác hành nghề.
Chế tài cho hành vi này còn khá nhẹ, cần phải sửa đổi, bổ sung quy định pháp luật nhằm xử lý hình sự chủ phương tiện sử dụng ma túy khi lái xe. Và cần quy trách nhiệm cho cả chủ doanh nghiệp sử dụng tài xế khi để tình trạng trên xảy ra.
