Bước cải cách toàn diện

Dự thảo Luật Đầu tư kinh doanh rà soát và điều chỉnh thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của Quốc hội, Chính phủ và UBND các cấp. Mục tiêu là thu hẹp diện dự án phải xin chấp thuận chủ trương, giúp giảm thời gian xử lý thủ tục, giảm gánh nặng hành chính và tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động đầu tư kinh doanh. Đây là cải cách quan trọng nhằm nâng cao tính cạnh tranh của môi trường đầu tư vào Việt Nam.

Thời gian qua, những tranh luận về việc bỏ hay không bỏ thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư diễn ra khá căng thẳng. Thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư bộc lộ nhiều bất cập trong thực tiễn. Một số ý kiến cho rằng thủ tục gây chồng chéo, làm kéo dài thời gian thực hiện dự án. Ý kiến đề xuất bỏ cho rằng đây là thủ tục không rõ mục tiêu quản lý, không hiệu quả, không thể tiên liệu trước và chồng chéo, trùng lặp với nhiều quy định khác…

Trong thực tế, nhiều dự án mặc dù đã được chấp thuận chủ trương đầu tư nhưng không thể triển khai hoặc được triển khai nhưng không hiệu quả. Do đó, cần xem lại tính cần thiết của thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư và thúc đẩy cải cách thủ tục hành chính liên quan hoạt động đầu tư, kinh doanh nhằm tháo gỡ các điểm nghẽn thể chế, khơi thông dòng vốn chảy vào nền kinh tế thực. Ngược lại, nhiều ý kiến lo ngại, nếu bỏ thủ tục này sẽ tiềm ẩn nhiều rủi ro về quản lý Nhà nước, gây thiệt hại cho DN, ảnh hưởng đến môi trường đầu tư kinh doanh.

Do đó, theo Dự thảo, bên cạnh việc thu hẹp diện áp dụng, thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư sẽ chỉ còn bắt buộc với những dự án có khả năng ảnh hưởng lớn đến môi trường, quốc phòng - an ninh hoặc thuộc các lĩnh vực quan trọng như sân bay, cảng biển. Như vậy, so với quy định hiện hành, Dự thảo đã có sự điều chỉnh căn bản về trình tự, thủ tục đầu tư của nhà đầu tư. Điều này cho thấy Dự thảo đang theo hướng nới lỏng thủ tục hành chính, tăng tính linh hoạt, mở “luồng xanh” cho các dự án đầu tư sớm triển khai, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội; đồng thời vẫn bảo đảm cơ chế kiểm soát thông qua điều kiện tiếp cận thị trường bảo đảm kiểm soát rủi ro với kinh tế - xã hội và môi trường.

Dự thảo Luật Đầu tư kinh doanh không chỉ là sửa đổi kỹ thuật mà thể hiện bước chuyển trong định hướng quản lý đầu tư của Việt Nam. Mô hình “Quốc hội quy định luật khung – Chính phủ quy định chi tiết” mang lại tính linh hoạt và phù hợp thông lệ quốc tế, song đòi hỏi cơ chế kiểm soát chặt chẽ để tránh tùy tiện và áp dụng thiếu thống nhất giữa các địa phương.

Dự thảo nếu được thông qua kỳ vọng tạo bước cải cách toàn diện, nâng cao vị thế Việt Nam trong thu hút đầu tư, nhưng hiệu quả phụ thuộc vào sự minh bạch, thống nhất trong thực thi và sự chuẩn bị chủ động của DN. Dự kiến, nếu được thông qua thì Luật Đầu tư kinh doanh sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7/2026 và thay thế cho Luật Đầu tư 2020.

Trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh cải cách thể chế và thu hút đầu tư quốc tế, Luật Đầu tư kinh doanh được kỳ vọng sẽ, mang đến một khung pháp lý hiện đại, minh bạch và cạnh tranh hơn. Trước khi Dự thảo Luật Đầu tư kinh doanh được phê duyệt đây là thời điểm thích hợp để nhà đầu tư rà soát chiến lược, cập nhật định hướng quy định mới để sẵn sàng điều chỉnh hoặc tận dụng cơ hội để đáp ứng tốt nhất Luật mới.