Các bộ, ngành phải là “kiến trúc sư trưởng” trong cải cách thể chế

Phát biểu tại phiên thảo luận về kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước của Quốc hội, sáng 25/5, đại biểu Vũ Tiến Lộc (đoàn Thái Bình)- Chủ tịch Phòng thương mại & công nghiệp (VCCI) nhận định: Báo cáo của Chính phủ về kinh tế - xã hội năm 2017 và những tháng đầu năm 2018 được xây dựng có chiều sâu, số liệu đầy đủ, thuyết phục. Bức tranh kinh tế - xã hội năm qua “rất sáng”, mang lại niềm tin cho cử tri và Nhân dân.

Lần đầu tiên 12/13 chỉ tiêu kinh tế - xã hội đạt và vượt kế hoạch, tốc độ tăng trưởng GDP đạt 7,38%, cao nhất trong 10 năm trở lại đây. Kinh tế vĩ mô ổn định, dịch vụ du lịch tăng trưởng khá. Xếp hạng của Việt Nam trong bảng xếp hạng thế giới về môi trường đầu tư kinh doanh, năng lực cạnh tranh được cải thiện mạnh mẽ do nỗ lực của Chính phủ... 

Tuy nhiên, đại biểu Vũ Tiến Lộc cho rằng, vẫn còn những hạn chế, yếu kém trong thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội năm 2017 và những tháng đầu năm 2018. Đánh giá các chỉ số kinh tế vĩ mô, đại biểu Vũ Tiến Lộc cho biết: Tăng trưởng GDP 2017 đạt 6,81%; quý I năm nay là 7,38%; mỗi ngày bình quân 300.000 doanh nghiệp mới thành lập; áp lực nợ công vượt trần 65% GDP đã giảm đáng kể so với trước; 1,5 triệu lao động hằng năm có việc làm mới...

“Đây là những thành công bước đầu, nhờ giải pháp ngắn hạn. Nhiều vấn đề cơ cấu nền kinh tế mới ở mức nhận diện, chưa có giải pháp căn cơ. Ví dụ, trong chuyển đổi mô hình tăng trưởng Việt Nam là một trong quốc gia "nói nhiều về cách mạng 4.0", nhưng nếu không có đổi mới tư duy trong phát triển khoa học công nghệ, đổi mới y tế, giáo dục,... thì lấy đâu ra những sáng chế khoa học mới ứng dụng vào khởi nghiệp, sản xuất”, đại biểu dẫn chứng.

Chủ tịch VCCI bày tỏ nghi vấn: Trong năm qua, kết quả tích cực là chính sách tài khóa giữ được cân bằng ngân sách, khống chế nợ công bằng các khoản thu một lần như bán đất, thu từ cổ tức…, nhưng vấn đề đang đặt ra là khi các nguồn này cạn kiệt thì chúng ta chuyển sang tăng thu từ thuế?.

“Thực tế cho thấy, nếu chủ trương tinh giản biên chế, tổ chức bộ máy để có thể giảm chi thường xuyên được thực hiện một cách tốt hơn, thì chúng ta không phải tăng thuế, phí một cách dồn dập và tận thu khiến người dân bức xúc”, ĐB Vũ Tiến Lộc phân tích.

Cũng theo Chủ tịch VCCI: Nếu tăng thuế quá mức sẽ tạo sự dịch chuyển từ khu vực tư hoàn toàn hiệu quả sang khu vực công kém hiệu quả hơn là điều không có lợi cho phát triển kinh tế trong dài hạn. Thêm vào đó có nghịch lý là trong khi Chính phủ, các bộ, ngành tăng huy động vốn thì tốc độ giải ngân đầu tư công ngày càng chậm. Đây là sự lãng phí lớn.

Ghi nhận cải cách thể chế có nhiều tiến bộ, nỗ lực trong bổ sung, sửa đổi các chính sách và đạt được nhiều kết quả tích cực trong cắt giảm thủ tục hành chính nhiêu khê về thuế, đầu tư, kiểm tra chuyên ngành… nhưng đại biểu Vũ Tiến Lộc cho rằng, những thành quả này còn khiêm tốn so với kỳ vọng và còn khoảng cách, chưa như mong đợi của người dân.

Đại biểu đoàn Thái Bình minh chứng cụ thể bằng những câu chuyện cười ra nước mắt, chỉ có ở Việt Nam như: Một thỏi socola có 13 giấy phép; thời gian nuôi gà ngắn hơn thời gian xin giấy phép để bán gà… Một số bộ, ngành chỉ cắt giảm thủ tục hành chính ở lĩnh vực chịu sức ép lớn từ Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và từ dư luận xã hội, chạy theo vụ việc thiếu bài bản, đối phó.

Theo Chủ tịch VCCI, không ít tư lệnh ngành còn lơ là về mặt thể chế. Nghị quyết 01 và Nghị quyết 19 năm 2018 của Chính phủ đã đặt ra yêu cầu chậm nhất đến ngày 31.10 năm nay phải ban hành xong Nghị định mới để đơn giản hóa, cắt giảm tối thiểu 50% số điều kiện kinh doanh, kiểm tra chuyên ngành. Tuy nhiên, hiện nay có ít nhất 4 Bộ chưa thực hiện rà soát các điều kiện kinh doanh. 4 bộ khác chưa xây dựng được dự thảo Nghị định. Và một kế hoạch tổng thể để giải quyết tận gốc rễ của vấn đề cơ chế xin - cho vẫn chưa được phác thảo.

Đại biểu Vũ Tiến Lộc nhấn mạnh: “Nếu các luật vẫn thiết kế luật ống, luật khung, vẫn cần nghị định, thông tư bộ, ngành hướng dẫn thì tình trạng giấy phép con, thủ tục hành chính rườm rà, không có nguy cơ biến mất mà biến tướng để phục hồi, chuyển hình thái này sang hình thái khác và đè nặng lên doanh nghiệp”.

Đưa ra giải pháp cho vấn đề trên, ĐB Vũ Tiến Lộc khẳng định: Cải cách thể chế là động lực cho phát triển. Để tập trung vào nhiệm vụ cải cách thể chế thì các cơ quan của Chính phủ cần giải phóng khỏi những việc mà xã hội, thị trường, cấp dưới có thể làm. Muốn vậy, cần tiếp tục đẩy mạnh cổ phần hóa DNNN, bãi bỏ nhanh chức năng chủ quản doanh nghiệp nhà nước của các bộ, ngành. Đẩy nhanh xã hội hóa và dịch vụ công. Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho địa phương, cơ sở theo đúng tinh thần Nghị quyết của Đảng, của Quốc hội.

Đặc biệt, để đạt được thành tựu lớn hơn nữa trong phát triển KT - XH, ĐB Vũ Tiến Lộc cho rằng, các bộ, ngành phải thực sự là “kiến trúc sư trưởng” trong cải cách thể chế ở từng lĩnh vực. Các quan của Chính phủ cần quan tâm hơn nữa cải cách thể chế sâu rộng mang tính hệ thống, dài hạn và giải phóng sức dân, thúc đẩy phát triển mạnh mẽ khu vực kinh tế tư nhân trong nước. Bởi, “đây là nền tảng và động lực quan trọng nhất để bảo đảm bền vững và tự chủ của đất nước trong thời gian tới”.