“Cái nôi” đào tạo nhân lực chủ chốt cho ngành năng lượng quốc gia

Đào tạo nhân lực cho chuyển dịch năng lượng

Việt Nam cam kết đạt mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2050. Quá trình chuyển dịch năng lượng đặt ra những yêu cầu mới mẻ, cấp thiết hơn bao giờ hết. Nhu cầu nhân lực chất lượng cao không chỉ tập trung vào lĩnh vực điện truyền thống, mà còn mở rộng sang các ngành mới như năng lượng tái tạo, LNG, hydrogen, lưu trữ năng lượng, điện hạt nhân, an ninh mạng công nghiệp và thị trường điện cạnh tranh.

Chính vì vậy, Bộ Công Thương đã giao cho Trường Đại học Điện lực sứ mệnh đặc biệt: trở thành cơ sở đào tạo chính cung ứng nhân lực cho tiến trình chuyển dịch năng lượng của Việt Nam. Đây không chỉ là sự tin tưởng, mà còn là trách nhiệm chính trị – lịch sử to lớn, khẳng định vai trò tiên phong của nhà trường trong chuẩn bị lực lượng trí thức, chuyên gia, kỹ sư cho sự nghiệp bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.

Hiện nay, hệ sinh thái đào tạo của Trường Đại học Điện lực được thiết kế toàn diện và liên thông từ bậc cử nhân, kỹ sư đến thạc sĩ, tiến sĩ, bao quát hầu hết các lĩnh vực then chốt của ngành năng lượng. Các chương trình đào tạo ở bậc đại học trải rộng từ mảng công nghệ kỹ thuật và quản lý, tập trung vào lĩnh vực năng lượng, bao gồm các ngành và chuyên ngành như: Kỹ thuật điện, Hệ thống điện, Lưới điện thông minh, Công nghệ kỹ thuật năng lượng, Năng lượng tái tạo, Nhiệt điện, Điện hạt nhân, Quản lý năng lượng, Công nghệ kỹ thuật điện tử – viễn thông, Công nghệ thông tin, Khoa học dữ liệu đến Điều khiển – Tự động hóa, Trí tuệ nhân tạo.

Ở bậc sau đại học, nhà trường đào tạo thạc sĩ và tiến sĩ trong các chuyên ngành Kỹ thuật điện, Kỹ thuật năng lượng, Quản lý năng lượng, Kỹ thuật điều khiển và tự động hóa, cung cấp đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học cho ngành. Đây là lực lượng nhân lực chất lượng cao tham gia trực tiếp vào nghiên cứu, hoạch định chính sách, quản lý vận hành các hệ thống năng lượng hiện đại.

Điểm đặc biệt trong hệ sinh thái đào tạo của Trường Đại học Điện lực là sự hiện diện của chuyên ngành Điện hạt nhân. Trước đây, nhà trường đã đào tạo những khóa kỹ sư điện hạt nhân đầu tiên để chuẩn bị cho chiến lược phát triển điện hạt nhân quốc gia. Hiện nay, theo nhiệm vụ được giao, nhà trường tiếp tục sứ mệnh đào tạo kỹ sư và chuyên gia điện hạt nhân nhằm bảo đảm nguồn nhân lực cho khi Việt Nam tái khởi động chương trình này.

Nhà trường đang xây dựng lộ trình đào tạo ba giai đoạn, từ tích hợp học phần cơ sở về vật lý hạt nhân, an toàn bức xạ, mô phỏng lò phản ứng, tự động hóa nhà máy điện hạt nhân cũng như tích hợp vận hành nhà máy điện hạt nhân vào lưới điện quốc gia. Đây chính là sự chuẩn bị lâu dài, đi trước một bước để bảo đảm Việt Nam chủ động về nhân lực trong lĩnh vực đặc biệt nhạy cảm và then chốt này.

Trở thành đại học nghiên cứu năng lượng hàng đầu

Song song với đó, Trường Đại học Điện lực đã tiên phong mở ngành trí tuệ nhân tạo (AI), với hai chuyên ngành mới là Trí tuệ nhân tạo trong năng lượng và Trí tuệ nhân tạo trong tự động hóa. Đây là định hướng đào tạo gắn liền với xu thế phát triển công nghệ cao, nhằm đưa AI vào các hệ thống năng lượng thông minh. Với việc đào tạo ngành AI, nhà trường không chỉ đáp ứng nhu cầu nhân lực công nghệ của thời đại chuyển đổi số, mà còn góp phần đưa Việt Nam bắt kịp xu thế phát triển năng lượng xanh, sạch, hiện đại.

Không chỉ đào tạo, Trường Đại học Điện lực còn đẩy mạnh nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ. Các lĩnh vực nghiên cứu trọng điểm bao gồm: lưới điện thông minh, tích hợp năng lượng tái tạo, công nghệ lưu trữ năng lượng, điện khí LNG, hydrogen xanh, ammonia, an toàn điện hạt nhân và quản lý chất thải phóng xạ, an ninh mạng công nghiệp và thị trường điện số. Nhiều đề tài, công trình nghiên cứu của nhà trường đã được áp dụng vào thực tiễn tại Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), Tập đoàn Công nghiệp Năng lượng Quốc gia Việt Nam (PVN), Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam (TKV) và các DN, giúp nâng cao hiệu quả sản xuất – kinh doanh, tiết kiệm chi phí, tăng độ an toàn và ổn định của hệ thống điện quốc gia.

Để thực hiện thắng lợi Nghị quyết số 70-NQ/TW ngày 20/8/2025 của Bộ Chính trị về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và khát vọng phát triển Việt Nam đến năm 2045, Trường Đại học Điện lực xác định năm định hướng chiến lược lớn. Đó là, trở thành đại học nghiên cứu ứng dụng trong lĩnh vực năng lượng hàng đầu tại Việt Nam, hội nhập quốc tế; đẩy mạnh nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ tập trung vào năng lượng sạch, hiện đại, an toàn. Nhà trường phát triển nhân lực chất lượng cao cho các lĩnh vực mới, đặc biệt là điện hạt nhân, trí tuệ nhân tạo và năng lượng tái tạo. Bên cạnh đó, mở rộng hợp tác quốc tế, tham gia sâu vào mạng lưới nghiên cứu toàn cầu; phát huy vai trò lãnh đạo của Đảng bộ nhà trường.

Nhà trường xác định, để phát huy tối đa vai trò trụ cột cần có những cơ chế, chính sách đồng bộ từ phía Nhà nước, các bộ, ngành và DN. Trước hết, Nhà nước xây dựng cơ chế đặt hàng nhân lực chiến lược gắn với nhu cầu cụ thể của EVN, PVN, TKV và các DN năng lượng. Tiếp đến là đầu tư trọng điểm để hình thành các trung tâm nghiên cứu – phòng thí nghiệm hiện đại tại trường, đặc biệt trong các lĩnh vực điện hạt nhân, AI, hydrogen, lưu trữ và an ninh năng lượng số. Song hành là chính sách học bổng, đãi ngộ đặc thù để thu hút học sinh giỏi và nhân tài tham gia vào lĩnh vực năng lượng. Nhà trường cần được giao chủ trì các đề tài khoa học và nhiệm vụ cấp quốc gia về an ninh năng lượng. Việc thúc đẩy hợp tác công – tư – quốc tế sẽ là chìa khóa để hình thành mô hình “Đại học – Viện nghiên cứu – DN”, bảo đảm đào tạo gắn chặt với thực tiễn sản xuất và yêu cầu phát triển mới.

Với vai trò là trụ cột nhân lực của an ninh năng lượng Việt Nam, Trường Đại học Điện lực tiếp tục phát huy vai trò tiên phong, đồng hành cùng cả hệ thống chính trị, góp phần đưa Việt Nam phát triển nhanh, bền vững và sớm trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao vào năm 2045.