Thị trường bất động sản bước vào thời kỳ khủng hoảng, doanh nghiệp địa ốc gần như “chết đứng” trên đống tài sản, khi biệt thự, chung cư thương mại hạng sang “đóng băng” thanh khoản. Trong khi đó nhà ở bình dân, NƠXH đang có nhu cầu thực thì lại thiếu nguồn cung trầm trọng.
Trong bối cảnh này, chương trình xây dựng 1 triệu căn NƠXH, nhà ở công nhân vẫn là mục tiêu rất lớn của các Bộ, ngành thuộc Chính phủ.
Mới đây, Bộ Xây dựng đã có đề xuất Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam (Tổng LĐLĐ Việt Nam) được tham gia đầu tư xây dựng NƠXH tại khu công nghiệp theo pháp luật về nhà ở. Trước đó, Chính phủ cũng đã đề xuất nội dung trên lên Ủy ban Thường vụ Quốc hội dự án Luật Nhà ở (sửa đổi). Tuy nhiên, đề xuất cho Tổng LĐLĐ Việt Nam xây dựng NƠXH đã vấp phải nhiều luồng ý kiến trái chiều.
Về việc này, luật sư Trần Đức Phượng - Đoàn Luật sư TP Hồ Chí Minh có cuộc trao đổi với PV Kinh tế và Đô thị.
Luật sư đánh giá như thế nào về đề xuất cho Tổng LĐLĐ Việt Nam xây NƠXH của Bộ Xây dựng?
- Hiện nay, khoản 4 Điều 92 dự thảo Luật Nhà ở thì Tổng LĐLĐ Việt Nam tham gia đầu tư NƠXH là hoàn toàn có nội dung khác với Đề án tại Quyết định 655/QĐ-TTg và Quyết định 1729/QĐ-TTg (giao cho doanh nghiệp thuộc Tổng LĐLĐ Việt Nam). Chưa kể, tài chính của các dự án NƠXH này sẽ lấy từ đâu khi giao cho Tổng LĐLĐ Việt Nam làm chủ đầu tư cũng là vấn đề đáng quan tâm.
Đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 01 triệu căn hộ NƠXH cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021 - 2030” tại Quyết định 338/QĐ-TTg ngày 03/4/2023. Trong đó, Tổng Liên LĐLĐ Việt Nam chủ trì, phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành liên quan trong việc triển khai để phấn đấu triển khai 50 thiết chế công đoàn tại các khu công nghiệp, khu chế xuất và đến năm 2030 tất cả các khu công nghiệp, khu chế xuất trên cả nước đều có thiết chế công đoàn.
Tổng Liên LĐLĐ Việt Nam phối hợp với các Bộ trong quá trình sửa đổi Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Đất đai và Luật Công đoàn theo hướng nghiên cứu, đề xuất Tổng Liên đoàn tham gia làm Chủ đầu tư dự án xây dựng nhà ở, nhà lưu trú cho công nhân khu công nghiệp.
Theo nội dung của Đề án tại Quyết định 655/QĐ-TTg và Quyết định 1729/QĐ-TTg, Cơ quan địa phương bố trí quỹ đất, nguồn vốn từ ngân sách do địa phương quản lý và thực hiện giải phóng mặt bằng tại khu đất quy hoạch thiết chế công đoàn. Giao đất cho Ban quản lý dự án thiết chế công đoàn để đầu tư các dự án xây dựng hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội thuộc quy hoạch khu thiết chế của công đoàn; giao đất cho doanh nghiệp thuộc Tổng LĐLĐ Việt Nam và các doanh nghiệp khác để đầu tư các dự án nhà ở để bán, cho thuê và cho thuê mua thuộc khu quy hoạch thiết chế công đoàn.
Sau khi được Cơ quan địa phương giới thiệu, chấp thuận địa điểm khu đất quy hoạch thiết chế công đoàn, Tổng LĐLĐ Việt Nam lập quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 thiết chế của công đoàn trên toàn bộ phạm vi diện tích đất do địa phương giới thiệu, chấp thuận. Tổng LĐLĐ Việt Nam làm chủ đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật (nếu có) và các công trình văn hóa, thể thao. Các doanh nghiệp có chức năng và đủ năng lực theo quy định của pháp luật thuộc Tổng LĐLĐ Việt Nam làm chủ đầu tư xây dựng nhà ở để bán, cho thuê và cho thuê mua thuộc quy hoạch khu thiết chế công đoàn.
Như vậy vẫn chứa nội hàm "thiết chế công đoàn"...
Nội hàm “Thiết chế công đoàn” mà luật sư đang nhắc đến, cụ thể là gì thưa luật sư?
- Đề án tại Quyết định 655/QĐ-TTg và Quyết định 1729/QĐ-TTg quy định giao cho Tổng LĐLĐ Việt Nam không có nội dung giải thích, xác định rõ “Thiết chế công đoàn” bao gồm nội dung gì, công trình xây dựng gì. Tuy nhiên, theo nội quy của Đề án, “Khu quy hoạch thiết chế công đoàn” là khu đất được Tổng LĐLĐ Việt Nam thống nhất quy hoạch với địa phương, được Ban quản lý dự án thiết chế công đoàn để đầu tư các dự án xây dựng hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội, để thực hiện đầu tư xây dựng thiết chế công đoàn theo Đề án. Trong khi đó, có cách hiểu khác là các công trình xây dựng (phục vụ đời sống) và dự án NƠXH do Tổng LĐLĐ Việt Nam đầu tư bằng nguồn vốn của Tổng LĐLĐ Việt Nam thì mới gọi là “Thiết chế công đoàn).
Theo một số địa phương khác (Thái Bình, Bình Định, Sóc Trăng,…) thì “Khu quy hoạch thiết chế công đoàn” chỉ là tên gọi của khu vực được quy hoạch (nhà ở lưu trú, NƠXH, dịch vụ, thường mại, văn hóa, thể thao,...) có mục đích phục vụ các khu công nghiệp, trong thì địa phương vẫn thu hút thông qua đấu thầu lựa chọn các doanh nghiệp làm chủ đầu tư dự án và đầu tư xây dựng nhà ở xã hội.
Theo phân tích của luật sư, nếu thực hiện đề xuất của Bộ Xây dựng sẽ ảnh hưởng đến nhiệm vụ, mục tiêu chính của Tổng LĐLĐ Việt Nam?
- Mặc dù Đề án tại Quyết định 655/QĐ-TTg và Quyết định 1729/QĐ-TTg quy định giao cho Tổng LĐLĐ Việt Nam làm chủ đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật (nếu có) và các công trình văn hóa, thể thao và chỉ giao doanh nghiệp có chức năng và đủ năng lực theo quy định của pháp luật thuộc Tổng LĐLĐ Việt Nam làm chủ đầu tư xây dựng nhà ở để bán, cho thuê và cho thuê mua. Nhưng thực tế, tại các địa phương không giao Tổng LĐLĐ Việt Nam làm chủ đầu tư xây dựng hạ tầng, không giao cho doanh nghiệp thuộc Tổng LĐLĐ Việt Nam làm chủ đầu tư xây dựng NƠXH. Thực tế nhiều địa phương lại giao Ban quản lý dự án thiết chế công đoàn (thuộc Tổng LĐLĐ Việt Nam) làm chủ đầu tư xây dựng NƠXH.
Xin cảm ơn luật sư về cuộc trò chuyện này.
