Căng thẳng tỷ giá và bài toán chính sách tiền tệ chủ động

Tỷ giá liên tục tăng

Sáng sớm 23/8, tỷ giá trung tâm VND với đồng USD tại Ngân hàng Nhà nước (NHNN) công bố mức 25.298 VND/USD USD, tăng 25 VND lên mức cao kỷ lục. So với cuối tháng 7, tỷ giá trung tâm đã tăng hơn 70 đồng. Trong khi tỷ giá trung tâm tăng, tỷ giá USD trong nước tại các NHTM giảm. Cụ thể, Vietcombank hiện giao dịch ở mức 26.130 - 26.520 VND/USD, giảm 16 VND chiều bán ra so với phiên giao dịch trước.

Trước đó, tỷ giá đã tăng rất mạnh, vượt mốc 26.500 VND/USD, xác lập một mặt bằng giá mới. Tính từ đầu tuần, tỷ giá trung tâm đã tăng 53 VND mỗi USD, còn tính từ đầu năm, nhà điều hành đã phải tăng thêm 956 đồng mỗi USD đối với tỷ giá trung tâm, tương đương mức tăng gần 4%.

Nguyên nhân tỷ giá tăng do cầu ngoại tệ trong nước, đặc biệt ở các lĩnh vực sản xuất, dịch vụ và du lịch. Đặc biệt quý II và quý III, nhiều doanh nghiệp đẩy mạnh nhập khẩu nguyên vật liệu, thiết bị phục vụ sản xuất, đồng thời đây cũng là mùa cao điểm khách du lịch nước ngoài đến Việt Nam, dẫn đến nhu cầu ngoại tệ tăng cao. Ngoài ra, tâm lý tích trữ ngoại tệ trong dân cư cũng có thể tạo áp lực tạm thời lên tỷ giá.

Áp lực tỷ giá có thể còn dai dẳng khi thị trường bước vào 3 đợt cao điểm về nhu cầu ngoại tệ: mùa tựu trường (tháng 8-9), mùa lễ hội cuối năm (tháng 11-12) và mùa cao điểm thanh toán quốc tế dịp trước Tết Nguyên đán”- PGS.TS Nguyễn Hữu Huân, giảng viên Đại học Kinh tế TP Hồ Chí Minh, nhận định.

Sức ép này càng gia tăng khi khối ngoại quay đầu bán ròng trên TTCK sau một thời gian mua vào, tác động trực tiếp đến cán cân thanh toán tổng thể và nguồn cung USD. Tính từ đầu tháng, nhóm này bán ròng khoảng 31.000 tỷ đồng.

Đồng thời, trên thị trường liên ngân hàng, chênh lệch lãi suất giữa đồng USD và VND đang ngày càng nới rộng, tạo môi trường thuận lợi cho các hoạt động đầu cơ. Nhìn rộng hơn, bối cảnh vĩ mô với chính sách duy trì mặt bằng lãi suất thấp trong dài hạn để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, dù cần thiết, cũng là một yếu tố cố hữu tạo ra áp lực thường trực lên tỷ giá.

“Chính sách lãi suất trong nước hiện thiên về hỗ trợ tăng trưởng, dẫn tới chênh lệch lãi suất VND - USD kém hấp dẫn hơn. Khi lợi suất USD vẫn tương đối cao, xu hướng nắm giữ USD được củng cố, đồng thời có thể khuyến khích một phần vốn ngắn hạn dịch chuyển ra ngoài”- ông Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng, Trường Đại học Nguyễn Trãi, nhìn nhận.

Điểm tựa cuối năm

Tỷ giá USD/VND đang chịu áp lực tăng trong ngắn hạn nhưng nhiều chuyên gia dự báo sẽ sớm ổn định nhờ nền tảng kinh tế vững và chính sách điều hành linh hoạt.

Thứ nhất, Việt Nam tiếp tục thu hút mạnh dòng vốn FDI với hàng loạt dự án lớn được giải ngân trong các lĩnh vực sản xuất, hạ tầng, năng lượng và công nghệ. Đây là nguồn cung ngoại tệ bền vững, không chỉ góp phần ổn định cán cân thanh toán mà còn hỗ trợ nhu cầu nội tệ; Thứ hai, kiều hối và du lịch tiếp tục đóng vai trò quan trọng; Thứ ba, NHNN đã nhiều năm duy trì chính sách tỷ giá điều hành linh hoạt có kiểm soát.

Mới đây, NHNN đã thông báo bán USD để kiềm chế tỷ giá. Ngày 22/8, NHNN Việt Nam đã phát đi thông báo kế hoạch bán ngoại tệ thông qua hợp đồng kỳ hạn, có huỷ ngang trong 180 ngày. Thời điểm áp dụng vào ngày 25-26/8. Ngay lập tức tỷ giá USD liên ngân hàng đã giảm mạnh. Giá USD trên thị trường ngân hàng và dân cư cũng đã quay đầu giảm về còn 26.520 VND/USD vào cuối phiên 22/8, sau khi tăng chạm trần vào buổi sáng.

Ngoài ra, kỳ vọng Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) sẽ nới lỏng tiền tệ. Chủ tịch Fed hôm qua phát đi tín hiệu hạ lãi suất, thị trường kỳ vọng tháng 9-10. Khi đó dòng vốn quay lại tìm thị trường có lãi suất hấp dẫn, lợi suất VND đang nhích lên và có thời điểm đã cao hơn so với USD, cần một thời gian chênh lệch lợi suất cao hơn thì dòng vốn ngoại quay lại, rơi vào khoảng quý IV.

Trên thị trường Mỹ, chỉ số US Dollar Index (DXY) đo lường biến động đồng bạc xanh với 6 đồng tiền chủ chốt (EUR, JPY, GBP, CAD, SEK, CHF) giảm 0,90%, hiện ở mức 97,73.

Các chuyên gia của chứng khoán Thiên Việt (TVS) nhận định tỷ giá USD/VND cả năm tăng khoảng 3,5%, áp lực sẽ giảm về cuối năm.

Để ổn định tỷ giá, NHNN có thể không tiếp tục giảm lãi suất, bởi nếu giảm lãi suất quá nhiều sẽ tác động làm tăng tỷ giá, tạo tâm lý không yên tâm cho nhà đầu tư nước ngoài. Lãnh đạo NHNN khẳng định, nếu thị trường biến động quá lớn, NHNN sẽ cân nhắc bán ngoại tệ để ổn định, đáp ứng nhu cầu nhập khẩu hàng hóa. NHNN cũng sẽ chú trọng truyền thông để doanh nghiệp và người dân hiểu rõ về định hướng chính sách.

Tỷ giá USD/VND liên tục lập kỷ lục mới trong những ngày gần đây tác động nhất định tới hoạt động thương mại xuất nhập khẩu của DN. Do đó, DN cần chủ động dự báo biến động tỷ giá, sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro như hợp đồng kỳ hạn, quyền chọn hoặc hoán đổi ngoại tệ, đồng thời tranh thủ các thời điểm tỷ giá giảm để tái cơ cấu các khoản vay và thanh toán quốc tế. “Nhiều DN nhận ra rằng mức thuế thương mại cao từ Mỹ sẽ còn kéo dài. Để giảm rủi ro, họ sẽ phải tái cấu trúc chuỗi cung ứng và hoạt động xuất khẩu, đa dạng hóa thị trường sang các nền kinh tế khác, đồng thời đẩy mạnh thương mại nội khối với các nước láng giềng”- ông Heng Koon How, Giám đốc Chiến lược thị trường, khối nghiên cứu thị trường và kinh tế toàn cầu, Ngân hàng UOB (Singapore) chia sẻ.