Cảnh báo sớm về phòng vệ thương mại: Hướng tới xuất khẩu bền vững

"Lá chắn” ngăn chặn rủi ro

Thời gian qua, cùng với kim ngạch xuất khẩu tăng cao, các DN xuất khẩu Việt Nam ngày càng phải đối mặt với nguy cơ trở thành đối tượng bị điều tra, áp dụng những biện pháp PVTM. Trên thực tế, số lượng vụ việc PVTM với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam đã tăng nhanh trong những năm gần đây.

Tính đến hết tháng 7/2021, hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam là đối tượng của 207 vụ việc điều tra PVTM của nước ngoài. Trong đó, số vụ việc điều tra từ năm 2011 đến nay là 160, chiếm tỷ lệ 77%. Việc bị nước ngoài áp dụng các biện pháp PVTM dẫn tới những tác động tiêu cực, như làm giảm lợi thế cạnh tranh, dẫn đến việc mất một phần hoặc toàn bộ thị trường xuất khẩu.

Cảnh báo sớm về PVTM giúp DN tránh được nguy cơ rủi ro trong xuất khẩu hàng hóa. Ảnh minh họa

Để hỗ trợ DN chủ động hơn trong việc xử lý, ứng phó với các vụ việc điều tra PVTM, Bộ Công Thương đã xây dựng và vận hành hiệu quả hệ thống cảnh báo PVTM sớm. Dựa trên nguyên tắc theo dõi biến động xuất khẩu của những mặt hàng đã bị thị trường xuất khẩu áp dụng biện pháp PVTM, hoặc các biện pháp hạn chế thương mại khác với nước thứ ba nhưng chưa áp dụng biện pháp tương tự đối với Việt Nam. Nếu xuất hiện những yếu tố rủi ro như xuất khẩu từ Việt Nam có sự tăng trưởng nhanh, hàng Việt Nam chiếm thị phần đáng kể tại thị trường xuất khẩu hay có những dấu hiệu cho thấy các DN sản xuất tại thị trường xuất khẩu đang bị ảnh hưởng bởi sự cạnh tranh từ hàng Việt Nam, hệ thống sẽ đưa những mặt hàng này vào danh sách cảnh báo.

Phó Cục trưởng Cục PVTM (Bộ Công Thương) Chu Thắng Trung cho biết, hiện nay, định kỳ hàng quý, Cục PVTM đều cập nhật và thông báo công khai danh sách cảnh báo để cơ quan chức năng, hiệp hội, DN và các bên liên quan khác có định hướng cụ thể, chuẩn bị trước cho khả năng bị nước ngoài tiến hành điều tra PVTM. Trên cơ sở danh sách cảnh báo do Cục cung cấp, các cơ quan chức năng cũng đã phối hợp, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, xác minh việc cấp giấy chứng nhận xuất xứ, khai báo xuất xứ khi thông quan, đăng ký đầu tư nước ngoài; hợp tác với cơ quan chức năng của các đối tác thương mại nhằm ngăn chặn các hành vi mạo nhận xuất xứ Việt Nam để lẩn tránh biện pháp PVTM một cách bất hợp pháp.

Yếu tố không thể thiếu để xuất khẩu bền vững

Kể từ thời điểm lần đầu tiên Bộ Công Thương công bố danh sách cảnh báo vào tháng 7/2019 tới nay, đã có 7 sản phẩm nằm trong danh sách cảnh báo bị nước ngoài điều tra PVTM, cụ thể là gỗ dán có nguyên liệu làm từ gỗ cứng, đệm mút, lốp xe ôtô, ống đồng, mật ong, thép chống ăn mòn, gạch men. Bộ Công Thương cũng đã sớm tiếp cận với các DN trong ngành để cung cấp thông tin, giúp DN hiểu được các nguyên tắc, quy trình điều tra; các công việc DN cần thực hiện; các kịch bản có thể xảy ra. Nhờ đó, DN có thời gian chuẩn bị để đáp ứng đầy đủ, chính xác nhất các yêu cầu của cơ quan điều tra nước ngoài.

Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh, các hoạt động cảnh báo sớm hỗ trợ DN dù mới được triển khai nhưng đã thu được một số kết quả tích cực ban đầu. Chẳng hạn như trong vụ việc Hoa Kỳ điều tra chống bán phá giá đối với sản phẩm lốp xe, phần lớn các DN Việt Nam (chiếm 95,5% tổng kim ngạch XK lốp xe của Việt Nam sang Hoa Kỳ) không bị áp thuế chống bán phá giá. Trong vụ việc Hoa Kỳ điều tra chống bán phá giá đối với sản phẩm ống đồng, thuế chống bán phá giá đối với DN Việt Nam là 8,35%, thấp hơn nhiều so với mức do ngành sản xuất trong nước của Hoa Kỳ cáo buộc (110%).

PVTM là các biện pháp được Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) cho phép các nước thành viên áp dụng để bảo vệ ngành sản xuất trong nước. Vì vậy, các chuyên gia kinh tế khuyến nghị, khi đã tham gia vào thương mại quốc tế, DN xuất khẩu cần xác định khả năng sẽ gặp phải vụ việc điều tra PVTM của nước ngoài. Điều quan trọng là cách thức xử lý, ứng phó của DN khi gặp phải các cuộc điều tra PVTM.

“Cảnh báo sớm là một trong những kênh thông tin giúp DN nhận biết nguy cơ bị điều tra PVTM đối với mặt hàng xuất khẩu của mình. Các DN cũng có thể chủ động cân nhắc để điều chỉnh chiến lược kinh doanh một cách hợp lý nhằm tránh ảnh hưởng, rủi ro trong hoạt động xuất khẩu. Do đó, DN cần coi phòng vệ thương mại là một phần trong chiến lược sản xuất, kinh doanh, đặc biệt là xuất khẩu” - Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Nguyễn Thị Thu Trang.