Nhiều câu hỏi đang chờ đợi Tổng thống Mỹ trong chuyến thăm Hàn Quốc và Nhật Bản, đặc biệt là những gì trong Khuôn khổ Kinh tế Ấn Độ - Thái Bình Dương
Chuyến công du của Tổng thống Mỹ Joe Biden tới Hàn Quốc và Nhật Bản, bắt đầu từ hôm nay (20/5), có ý nghĩa quan trọng về nhiều mặt. Đây không chỉ là chuyến thăm đầu tiên của ông Biden tới châu Á với tư cách là tổng thống Mỹ mà thời gian còn cho thấy tầm quan trọng lớn hơn. Thông điệp ông chia sẻ tại Seoul và Tokyo sẽ được nghiên cứu kỹ lưỡng để hiểu rõ quan điểm của Mỹ trong các vấn đề quan trọng tại khu vực.
Trong chuyến thăm Hàn Quốc từ hôm nay đến 22/5, ông Biden sẽ gặp người đồng cấp mới đắc cử Yoon Suk-yeol, mới nắm quyền 10 ngày sau khi nhậm chức hôm 10/5. Trong hội nghị thượng đỉnh với Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida vào tuần tới, Tổng thống Biden dự kiến sẽ nhấn mạnh sự cần thiết tăng cường hợp tác song phương trên cả hai mặt kinh tế và an ninh, trong bối cảnh căng thẳng và bất ổn địa chính trị ngày càng gia tăng trong khu vực. Đối với Nhật Bản, Nga hiện là mối đe dọa an ninh lớn, ngoài Trung Quốc.
Trong các cuộc gặp ở Seoul và Tokyo, ông Biden dự kiến sẽ nỗ lực hết sức để trấn an các đồng minh về cam kết an ninh của Mỹ. Và cam kết của ông rất có thể sẽ được “minh họa” bởi chương trình Sáng kiến kinh tế/an ninh mới của Mỹ- Khuôn khổ Kinh tế Ấn Độ - Thái Bình Dương (IPEF).
Trên mọi khía cạnh, đây là một thỏa thuận cực kỳ quan trọng, diễn ra vào thời điểm nền tảng của hệ thống quốc tế đang trải qua những thay đổi lớn.
IPEF có thể giúp trả lời nhiều câu hỏi nổi bật mà các quốc gia trong khu vực đặt ra, có thể là về khả năng phục hồi chuỗi giá trị, kế hoạch giảm phát thải, thương mại kỹ thuật số, cơ sở hạ tầng quốc gia hoặc ứng phó với đại dịch. Tất cả các vấn đề kinh tế này hiện đang được xem xét thông qua lăng kính an ninh quốc gia và các cân nhắc địa chính trị. Đây là một hiệp định thương mại với cấu phần an ninh, hoặc một hiệp định an ninh với cấu phần thương mại. Trong phạm vi của IPEF kết hợp kinh tế và an ninh và trung tâm, đó là một nỗ lực mới được hệ thống hóa trong một công cụ mới.
Những diễn biến địa chính trị gần đây đã làm rõ ràng rằng các vấn đề kinh tế/thương mại và các vấn đề an ninh/địa chính trị có quan hệ mật thiết, gắn liền với nhau và không thể tách rời. IPEF là nỗ lực toàn diện đầu tiên nhằm đặt ra một số quy tắc cơ bản về hiện tượng toàn cầu này.
Tuy nhiên những thông tin chi tiết về IPEF vẫn còn khiêm tốn, khiến những người trong khu vực bối rối và mất kiên nhẫn. Bảy tháng sau khi được khởi xướng vào tháng 10 năm ngoái, những nội dung của sáng kiến vẫn còn trống.
Giờ nên là thời điểm ông Biden tiết lộ nhiều nội dung hơn để các nước trong khu vực biết rằng Washington đang có một kế hoạch thực sự.
Điều đó không đồng nghĩa phải có ngay các chi tiết vi mô ở giai đoạn này; nhưng ông Biden cần đưa ra lời giải thích chung về mục tiêu của IPEF và cách thức đạt được. Nói cách khác, ông Biden sẽ phải thêm các gạch đầu dòng vào những nội dung lớn.
Sự rõ ràng hơn về những nội dung này trong IPEF sẽ giúp các quốc gia trong khu vực hoạch định chính sách kinh tế trong thời điểm đầy thách thức này, và những điều này và giúp các doanh nghiệp lập kế hoạch, xây dựng chính sách của họ.
Đối với Hàn Quốc, ít nhất, một ý tưởng tốt hơn về các kế hoạch và nội dung của IPEF sẽ giúp nước này điều chỉnh lại lập trường ngoại giao của mình đối với Trung Quốc và cuộc cạnh tranh Trung-Mỹ. IPEF với đầy đủ các yếu tố cần thiết cũng sẽ giúp Seoul và Tokyo tìm cách khôi phục quan hệ song phương, vốn đang ở mức thấp nhất kể từ năm 1965.
Đáng chú ý, IPEF không hướng tới việc mở cửa thị trường. Cắt giảm hoặc xóa bỏ thuế quan - ưu tiên hàng đầu của các hiệp định thương mại thông thường - không nằm trong tầm ngắm của IPEF. Thay vào đó, nó là về các chuẩn mực, quy tắc và hướng dẫn mới trong bối cảnh toàn cầu đã thay đổi. Điều mà các nước châu Á cần từ Mỹ lúc này không phải là mở cửa thị trường cho một số sản phẩm cụ thể, mà thay vào đó là lộ trình và kế hoạch của Mỹ trong tương lai. Phần lớn điều đó phải đến từ chuyến thăm của Tổng thống Biden tới Hàn Quốc và Nhật Bản.
